En aquela debuta de mes de mai, mos parents, mon frairon e l’amic Bruno Peiràs venguèron al país de la teddungal. Pendent doas setmanas foguèron los estrangièrs de la polida familha Ndiaye e de totes los païsans del ròdol de Kolda. Tombèron totes quatre dins lo clima calorós e convivial de Fuladu, un canton de Senegal encara preservat del torisme de massa, ont tot estrangièr es aculhit coma un vertadièr rei. Coma un present de Dieu, ven onorar de sa preséncia la familha que l’aculhís. Lo recebre mal seriá lo pièger dels pecats. De la sacrificacion d’una bèstia a la preparacion dels plats mai suculents, li resèrvan alara una atencion particulara e permanenta comola de passion e de convivialitat. Darrièr aquel mot pul teddungal, que se poiriá tradusir per “espitalitat”, s’amaga la cultura de las pòrtas dubèrtas, de las saludacions sistematicas, dels braces alandats, de las lausenjas mai bèlas, de las ofrendas obligatòrias, e fin finala, d’un saber-viure ensemble multigeneracional que sembla de desertar Euròpa.  
 
Pr’aquò, qualques sègles enrèire, las relacions entre europèus e africans èran radicalament diferentas. L’ostal dels esclaus de l’illa de Gorèa es aquí per o ramentar, non pas per acusar las bonas relacions actualas qu’entretenèm mas per las afortir en complissent amassa lo dever de memòria devèrs los 12 a 15 milions d’africans capturats e deportats en America dins las mai òrras de las condicions.
 
Abans de se tornar enaurar en direccion de França, nòstra pichona familha occitano-pul montèt sul batèl que percor los 3 quilomètres que desseparan lo pòrt de Dakar d’aquel de Gorèa. Son qualques 570 ans aprèp l’arribada sus l’illa del primièr europèu, un navigaire portugués que li dison Dinis Dias, que pausèrem nosautres lo pè sul tròç de tèrra un còp èra apelat Bêer pels autoctòns.
 
Situada al larg de Dakar, dins l’Ocean Atlantic, pas tròp luènh ni d’Euròpa ni d’America, l’illa foguèt lo teatre de certanas de las piègers tragèdias de l’istòria de l’Umanitat: lo comèrci negrièr. D’en primièr portuguesa, puèi olandesa, l’illa va passar dels angleses als franceses e recipròcament, mai de cinc còps, entre lo sègle XVII e lo sègle XIX, abans de venir definivament francesa. De per sas condicions d’ancoratge excepcionalas los olandeses la rebategèron Goede Reede, que vòl dire “bona rada” e que balhèt puèi lo nom de Gorèa.
 
Aprèp que las populacions indigènas d’America foguèron progressivament deimadas per las condicions de trabalh e las malautiás impausadas pels blancs, los europèus anèron crompar una man d’òbra mai resistenta en Africa. Gorèa e son ostal dels esclaus nos remembran lo sòrt deplorable qu’èra reservat als òmes, a las femnas e als mainatges d’Africa, coma dins tantes autres luòcs estrategics de la còsta atlantica en Gàmbia, en Benin, en Ghana, etc.
 
L’ostal dels esclaus que se pòt vesitar a Gorèa es una bastenda del sègle XVIII constituida d’un debàs umid e mal airejat ont èran entrepausats los esclaus e d’un estanci luminós e airejat ont vivián los mèstres. L’ostal nos es presentat tal coma èra un còp èra. En se passejant entre los membres estreches e moisses de l’edifici, òm pòt imaginar la destreça dels paures negres condemnats a un futur tant escur coma l’ambient de las jaulas goreanas.
 
Lo conservator plan eloquent nos explica, amb un francés dels mai ponchuts, cossí foncionava l’ostal: a lor arribada, los esclaus èran pesats, òmes, femnas e enfants èran desseparats e recebián un numèro marcat al fèrre roge que remplaçava d’ara enlà lor nom e que lor levava definitivament tota condicion umana per ne far qu’un pur produch comercial.
 
Los batèls que venián d’Euròpa ancoravan gaireben cada tres meses a Gorèa. D’aquel temps, los negres èran amolonats los unes suls autres entre quatre parets de pèiras umidas. Sols los joves de mai de 60 quilos èran crompats al melhor prètz coma man d’òbra agricòla o minièra per America. Los qu’èran tròp freules e que pesavan mens qu’aquò èran alara plaçats dins la cellula dicha dels “inaptes temporaris” ont èran engraissats per èsser venduts mai tard a un prètz melhor. Femnas e enfants, que se vendián a un prètz mendre que los òmes rabassets, subissián lo meteis empresonament dins aquelas cellulas que se disián plenas sonque quand las pòrtas se clavavan en quichant… Se per cas d’unes gausavan repotegar, la cellula dels reguitnaires jols escalièrs èra aquí per lor en far passar l’enveja… Dins aquel ambient favorable a las malautiás mai caninas, la mortalitat èra malaürosament plan elevada. Encadenats a bèles dos e suportant lo pes d’un bolet que fariá s’enfonzar dins l’aiga un parelh fugissent, los subrevivents mancavan pas d’embarcar sus las “boitas de sardinas” en passant langorosament la pòrta del viatge sens retorn.
 
Coma dins los estables ont embarram las bèstias per las engraissar e ont las femèlas multiplican los pichons que seràn engraissats deman, l’òme blanc elevèt atal los negres per los vendre e ne tirar profièch pendent de sègles. Luènh de las paraulas del poèta que nos ramentariá que “negres e blancs se semblan coma doas gotas d’aiga” [“Noirs et Blancs sont ressemblants comme deux gouttes d’eau”], los blancs, al dessús —fisicament e socialament—, bailejavan l’afar sens cap de consideracion pel salvatge negre.
 
Per astre, uèi en 2014 lo comèrci dels umans existís pas mai! M’agradariá de ne poder dire tant sus l’esclavisme e sus las ideologias racistas…


 
 







Per sosténer lo projècte, n'avèm encara besonh.