“Vegèri ma filha morir!”
 
Ansata, digam-li atal, es una femna qu’a ara 32 ans e que subiguèt, pichona, las ànsias de l’excision, aquesta practica que consistís a far l’ablacion del clitòris d’una femna o d’una dròlla. Ne gardèt de sequèlas psicologicas que gausèt pas jamai partejar amb qualqu’un de la comunautat perque sabiá que fariá l’objècte d’escarnis, de mesa en quarantena e mai de fòrabandiment.
 
Es perque, coma diriá ela, quand “òm m’anoncièt que veniái de m’ajaire d’una dròlla, mas dolors se multipliquèron a la sola idèa qu’un jorn o l’autre, la deuriái far passar davant l’excisaira.”
 
Aquel jorn venguèt en decembre de 2007! Las gardianas del sagrat avián decidit de far excisar las drolletas de l’edat de la pichona Coumba. De que far? Fugir amb ela? Afrontar las costumas del vilatge e refusar de metre sa filha dins lo paquet? Anar denonciar tot aquel mond a la justícia quite de pèrdre sas estacas perque son òme e sa bèlamaire farián partida del prevenguts? Davant totas aquelas questions, Ansata finiguèt per abdicar.
 
Entre dos gemècs, perseguís: “A comptar d’aquí, vesiái pas mai ma filha quand agachavi Coumba: vesiái la futura preda de l’excisaira, aquela que seriá portada davant lo cotèl non aseptizat, aquela que beneficiará coma suènhs de las solas incantacions inaudiblas de l’excisaira que se’n garda los secrets. Quand lo jorn venguèt, n’èri a ma cinquena nuèch blanca de fila: trapèri pas la fòrça d’assistir a l’operacion. Ma bèlamaire me venguèt desrevelhar en gemegant: “la sang raja e s’arrèsta pas”. Es aquí que comprenguèri que ma filha aviá pas pogut escapar als terribles erraments de la man de l’excisaira. De tot biais, la podèm pas portar al dispensari: amb la novèla lei, serem totes mandats en preson. Alavetz, tornem-la a l’excisaira sus qual repausa totes nòstres espèrs de veire salvada nòstra pichona Coumba.
 
Mas òm me la tornèt una ora mai tard, los uèlhs inexpressius e fixant la meteissa direccion, perque l’excisaira aviá confessada son impoténcia a arrestar la sagnada. Alara, velhèri lo cadavre viu de ma filha, en pervenent a respirar sonque quand me sarrava la man. Sas darrièras paraulas: “Mamà, perque fan aquò?”. Aguèri pas léser de li respondre que sentiguèri la frejor de sa maneta ganhar tot lo demai de son còs!”
 
Aquel testimoniatge ponhent d’Ansata, relatat pel Baydi Njaay, es un pretèxt per vos parlar de las mutilacions genitalas femeninas practicadas dins mai d’un país subsaharian e endacòm mai dins lo Mond Arabi e en America.
 
L’operacion es realizada a viu, sens anestesia, sens desinfeccion del material e per una femna apelada “excisaira”. Es sovent precedida d’una fasa de preparacion rituala (banhs, ingestion d’argelas, infusions de fuèlhas de mangos...).
 
L’excision, coma la circoncision, es una tradicion ligada a la puretat. Segon Manuela Gonçalves, “es o foguèt practicada tant per de crestians coma per de josieus, de musulmans o d’animistas.” En Senegal, los puls, los mandings e los soninkes son las comunautats que la practican mai. La prevaléncia es de 23% dins Senegal tot e de 94% dins la region de Kolda, al país dels puls (Fuladuu), çò qu’anima lo Baydi e la còla de SYSED a luchar cada jorn mai contra aquela practica de las mai òrras. 
 
Segon aquelas cresenças, un filha non excisada es una filha impura, insaciabla d’un punt de vista sexual. Per exemple, una femna musulmana non excisada pòt pas aprestar lo manjar ni méisser l’aiga per l’ablucion dins las familhas ont aquelas cresenças demòran encara uèi.
 
Tradicionalament, l’excision èra realizada sus las dròllas en atge de comprene la vida en societat. L’acte, segon las costumas, permetiá de passar a la vida adulta. Uèi, las dròllas que subisson l’excision son puslèu de drolletas de qualques annadas que son fòrtament expausadas a de risques sanitaris e a de complicacions d’òrdre medical, entre autras: emorragias, anemias sevèras, lesions dels organs vesins, infeccions per abséncia de cicatrizacion, fistulas... La lei de 1999 qu’enebís la practica en Senegal, buta las familhas refractàrias a far l’operacion de manièra totalament clandestina, en grop, e sus de dròllas de mai en mai joves que lors crits e lors lagremas pòdon èsser percebuts coma los d’un simple nenon e non pas coma los d’una dròlla que plora vergonhosament de dolor. L’excisaira mutila en cadena sens desinfectar son material entre las drolletas: las malautiás sexualament transmissiblas coma lo VIU son tot còp transmesas a aquel moment.
 
Sens oblidar que çò pièger manca pas d’arribar, a l’imatge de la paura Coumba, que sa maire quita pas de plorar e qu’obsedís lo Baydi. Mas “perqué fan aquò?”, disiá la drolleta?
 
“En realitat, e aquò sembla evident a partir dels mites e de las cresenças, l’excision a un fondament ideologic, es lo contraròtle pels òmes de la sexualitat femenina”, çò disiá Jean-Pierre M’Barga, un doctor psiquiatre.