Per la nacion e per lei fraires
Que rèstan a l’ostau e que menan l’araire,
E parlan volontós la lenga dau terraire,
Es un trionfle aqueste jorn.
Vaquí perqué, ieu de Provença,
Veni dei provençaus pagar la redevença
Au grand trobaire dau Miegjorn.
(...)
Ò! Jansemin, nos as venjat!
 
(Frederic Mistral)
 


Un òmi estranh aqueth Jansemin, poèta d’Agen…Daus sòus tirats daus 10 000 espectacles que podut hèser dens la sua vita, ne guardèt guaire pas un hardit. Pas jamei arrestèt lo son mestièr de perruquèir e l’ostau son damorèt un ostalet.
 
Un òmi estranh o un poèta: quauqu’un qui, mei que non pas de la vita vitanta, s’agrada dens lo monde daus sauneis. E s’i a un saunei que lo perseguit de tostemps, èra lo de solaçar la misèria.
 
Mainat praube gessit d’una familha prauba, Jansemin serà lo contaire daus praubes: dab una òbra que pòrta dinc a l’elegia la defensa daus escanats de la vita. Una elegia que finís per estar quasi un estil literari assumit e que li balha atau son originalitat e son universalitat.
 
Èi tostemps pensat que la misèria pòt pas sonque amainadar dus tipes d’òmis: los aganits, qu’amassan sòus a pielas en tot se condemnar a vàser eternalament esclaus de la paur de la manca, e los poètas, que tròban dens lo saunei la fòrça de véncer lo vuide. Egau, solide que lo qu’a coneishut la misèria, pas jamei tròba dab los sòus una relacion apasimada.
 
En responsa a la misèria, Jansemin causit la poesia e probable qu’es per aquò tanben que causit d’escríver en gascon (o çò que pensava d’estar lo gascon): la lenga daus praubes, mes tanben la prauba lenga, mespresada e condemnada a mòrt. Un còp de mei lo nòste contaire partiva cap la defensa dau feble. Una causida valenta que n’abandonèt pas jamei, quitament quan los reis l’arcuelhèren a París au mitan daus escrivans de la “bèra lenga francesa”. Una causida que lo va miar au desbromb a mesura que l’occitan va estar eth medish escanat per lo centralisme francés.
 
Qui encara, hòra lo brèç agenés, se remembra de Jansemin?
 
Una còla de saunejaires que se mainèren que lo nòste poèta morrut 150 ans enlà e decidiren de li hèser omenatge.
 
Eiretèirs dau poèta, mei encara que çò que se pensan eths medishs, ajuri de los conéisher la dimenjada passada a la Janseminada dau perruquèir d’Agen. De vertat, tornèri trobar pas sonque la memòria de Jansemin, mes tanben lo son èime: la petita còla trabalhèt per lo ben de tots, a maugrat de las dificultats e de l’indiferéncia. N’agut hrèita de nat interès aut que lo vam deu qui pensa portar pèira a l’umanitat tota… Un paratge, qu’a còps, pensarim perdut dens l’espeliment actuau de “la persona e dau son melic”.
 
D’aqueth arcuelh tot simple, atau com son las paraulas de Jansemin, los vorrí mercejar uei lo dia: se lo poèta es desapareishut, sa tèrra pòrta son èime per longtemps encara e aquò hèi gai.
 
Jansemin! Estères un dens lo tot, dens la grana cadena que pòrta de sègle en sègle, la lenga au suberviu, claufit de l’espèr que lo mesprètz s’acabi.
 
Com tu, sauram pas aqueste temps, nimei la doçor d’aqueth vent navèth. Mes aquò rai! La fòrça qu’auram amassada, s’anirà cap aus joens. “Jansemin, nos as venjat!”