L’autre jorn legissiái un pauc de Joan Bodon per me regalar amb lo sieu univèrs magic —Bodon, un exponent del realisme magic occitan?— quand, tot d’un còp e estabosit, me calguèt daissar a costat lo plaser literari e intrar dins lo plaser lingüistic. Çò que legissiái aquel jorn o aviái ja legit fòrça còps abans mas l’autre jorn me meinèri de la preciositat lingüistica de las frasas que vos nòti aquí:
   
E, encara, un segond grop, similar mas diferentas:
   
 
E alavetz remembrèri que fa ja mai d’un an, aquí, sul Jornalet, aprenguèrem qu’aquel mite del “Sujeto, verbo y predicado” èra una pegueriá d’origina castelhana que los espanhòls avián copiat dels academicians franceses. Aprenguèrem que i aviá una diferéncia notabla entre lo francés e las autras lengas romanicas coma lo catalan, l’espanhòl, l’italian e l’occitan, per amor qu’aquestas quatre lengas romanicas son de lengas que se sonan pro-drop —es a dire, per o dire d’un biais aisit: que pòdon elidir lo subjècte dins la frasa, sens lo mencionar explicitament—, alara que lo francés es una lenga que li cal tostemps explicitar lo subjècte, coma l’anglés o l’alemand.
 Aprenguèrem tanben que pendent las annadas 1950, lo catalan Pompeu Fabra, benlèu sens n’èsser completament conscient, faguèt una granda “descobèrta”. Fabra (1956: 37-40) prepausèt l’existéncia de quatre classas de proposicions —quatre classas de “frasas”—, direm. Coma o disi a cada còp, segurament non èra conscient qu’èra lo primièr del Mond entièr de descobrir l’existéncia d’una classa de proposicions intransitivas plan especialas, aquò es, las proposicions de classa IV, uèi nomenadas “inacusativas”, o “proposicions de vèrb ergatiu”. E encara èra mens conscient que mai tard aquestas frasas serián plan estudiadas e analisadas per la lingüistica modèrna, non solament catalana, mas tanben l’internacionala (Perlmutter 1978).

E quinas èran aquelas quatre classas de frasa que prepausèt Pompeu Fabra? Fabra prepausèt la classa I, exemplificada amb la proposicion “El nen plora”, e que se caracteriza per aver una estructura amb un subjècte e predicat, ont lo predicat es tot çò que i a dins la proposicion, levat lo subjècte. La classa II, exemplificada amb la frasa “Aquest regle és curt”, e que se caracteriza per comprene un vèrb copulatiu o predicatiu. La classa III, exemplificada per de proposicions coma “Plou”, que se caracteriza per l’abséncia de subjècte. E, finalament, la classa que nos interèssa —la classa IV—, que se caracteriza per aver una expression nominala que, malgrat qu’a de propietats formalas de subjècte, tanben a un comportament de complement dirècte. Fabra exemplifiquèt aquesta classa de proposicions amb de frasas coma “Ha arribat un amic meu”, o “Ha passat un tren”. Justament, la meteissa estructura de frasa que la màger part dels exemples de Bodon.

Fa mai d’un an tanben vegèrem qu’un pauc mai tard, Fabra (1958: 40) observèt qu’una proposicion de la mena de “Es arribat lo tren de Barcelona” conten un element que concòrda amb lo vèrb e que, doncas, lo caldriá classificar coma subjècte, mas i ajustèt:

   
Malgrat la “descobèrta” de Fabra, fins a la fin de las annadas 1980, se classificava la lenga catalana coma una lenga prototipicament SVO (subjècte - vèrb - objècte), es a dire, “sujeto, verbo y predicado”. Foguèt, pasmens, en 1986 qu’apareguèt la primièra proposicion que defendiá lo catalan coma una lenga VOS (Rosselló, 1986), e qualques annadas après, Joan Solà (1992), inspirat per la “descobèrta” de Fabra, argumentava que los subjèctes preverbals de las lengas de subjècte nul —coma es lo cas de l’occitan— non podián èsser analisats coma los de l’anglés o lo francés, o coma los d’autras lengas, que non an lo subjècte nul. Es aital que Solà prepausèt que, mentre qu’en anglés o francés los subjèctes èran considerats coma d’elements de concordança, los subjèctes preverbals de las lengas de subjècte nul devián èsser interpretats e considerats coma d’elements dislocats a l’esquèrra, represes per pro —per èsser aisits, represes pel “vèrb conjugat” de la frasa—, exactament equivalents e parièrs als objèctes dirèctes de frasas coma Las pomas, las cromparai deman.
 
Coma o avèm ja dit d’autres còps, es a partir de la proposicion de Solà que comencèron d’aparéisser d’autres autors (Vallduví 1993, 2000; Rosselló 2000) que, fins al jorn de uèi, defendon lo caractèr VO(S) del catalan. Plan segur, d’autres o an tanben defendut per d’autras lengas romanicas, coma lo castelhan (Ordóñez 1997; e Ordóñez e Trebiño 1999), malgrat que i a qualques diferéncias importantas entre lo comportament del catalan e del castelhan, que los quites autors ne parlan.
 
En mai, tanben i a agut d’autors catalans qu’an comparat lo comportament sintactic del subjècte catalan amb lo comportament del francés, dins la quita Gramàtica del català contemporani. Ça que la, fins al jorn de uèi, non coneissi pas cap de comparason entre lo comportament del catalan e lo comportament de, teoricament, la siá lenga sòrre, aquò es, l’occitan. E, en mai d’aquò, fins al jorn de uèi, l’occitan contunha d’èsser considerat, per la màger part de lingüistas, una lenga de comportament SVO, malgrat qu’es generalament acceptat que se tracta d’una lenga de subjècte nul.
 
Pensi qu’aquestas frasas de Bodon pòdon plan ajudar a mostrar e demostrar quina es l’estructura de la frasa canonica de l’occitan. Efectivament, aqueste debat va plan ligat a la question tèma vs. rèma (informacion coneguda vs. informacion nòva). Degun non ditz qu’en occitan non pòscan existir las frasas amb lo subjècte davant lo vèrb. Simplament disèm que quand lo subjècte va davant lo vèrb, sèm —o podèm èsser— davant d’una dislocacion a esquèrra del subjècte. Ne podèm parlar dijòus venent amb mai de detalh.