Opinion
Junh e julhet
Per destriar junh e julhet
En occitan ancian, avián costuma de donar al seisen mes de l’annada lo nom de junh (del latin junius) e al seten mes li disián julh (del latin julius).
Mas junh e julh an de pronóncias similaras e sovent fugaças, d’una sola sillaba, e donc se pòdon confondre quand se parla lèu, quand se parla bas o quand i a de bruches parasits. Tre l’epòca de l’occitan medieval, i aguèt alara d’innovacions per refortir la diferéncia fonetica entre los dos mots. En particular, comencèron de transformar julh amb lo sufixe diminutiu ‑et, çò que produguèt la forma julhet. Junh e julhet son pus diferents que non pas junh e julh. Uèi junh e julhet representan l’usatge majoritari.
Particularitats
Qualques varietats d’occitan adòptan de solucions pus originalas.
En occitan auvernhat de la region de Tièrn, o ben en occitan lengadocian près de Fois, es lo contrari: i a un conservatisme remarcable, que dison encara junh e julh coma en occitan medieval.
Los legeires de Jornalet mancaràn pas de senhalar d’autres usatges locals, totes interessants.
Un fenomèn romanic
L’occitan es pas la sola lenga romanica que vòlga distinguir melhor los tipes “junh” e “julh”.
En catalan, “junh” se ditz juny mentre que “julhet” se ditz juliol ont ‑ol es un sufixe diminutiu (a causa de l’influéncia del catalan, l’occitan aranés coneis tanben juriòl* per dire “julhet”).
En francés, “junh” se ditz juin mentre que “julhet” se ditz juillet ont ‑et es un sufixe diminutiu.
L’italian refortís la diferenciacion fonetica al començament del mot: “junh” se ditz giugno mentre que “julhet” se ditz luglio (a causa de l’influéncia italiana, qualques parlars occitans, vèrs las Valadas e Menton, coneisson lulh* o lolh* per dire “julhet”).
En occitan estandard, que podèm conselhar?
En occitan estandard cal preferir las solucions mai generalas, mai comprensiblas o mai conservatrises.
Lo seisen mes se deu apelar junh en estandard, de preferéncia. Coma lo lexic d’una lenga estandard es dobèrt per definicion, es pas problematic d’admetre, dins l’estandard, una forma segondària coma lo mes de Sant Joan que seriá interessanta per la variacion estilistica.
Lo seten mes se deu apelar julhet en estandard, de preferéncia. Es la forma ultramajoritària e èra ja coneguda en occitan medieval (es evident qu’es pas un francisme). Tanben se pòt acceptar lo sinonim julh perque es una forma frequenta dins l’usatge literari actual, que los melhors autors l’utilizan sovent. De formas segondàrias coma junhsèga, garba, lo mes de garba o lo mes de Magdalena son admissiblas per jogar amb la variacion estilistica.
Una remarca. Dins la vision pluricentrica de l’occitan estandard, amb sas adaptacions regionalas leugièras, garba pren la forma jarba en lemosin estandard, auvernhat estandard e vivaroalpenc estandard. Mas o repetissi ben clarament: julhet e julh rèstan en tot cas las formas per defaut per parlar del seten mes.
En occitan ancian, avián costuma de donar al seisen mes de l’annada lo nom de junh (del latin junius) e al seten mes li disián julh (del latin julius).
Mas junh e julh an de pronóncias similaras e sovent fugaças, d’una sola sillaba, e donc se pòdon confondre quand se parla lèu, quand se parla bas o quand i a de bruches parasits. Tre l’epòca de l’occitan medieval, i aguèt alara d’innovacions per refortir la diferéncia fonetica entre los dos mots. En particular, comencèron de transformar julh amb lo sufixe diminutiu ‑et, çò que produguèt la forma julhet. Junh e julhet son pus diferents que non pas junh e julh. Uèi junh e julhet representan l’usatge majoritari.
Particularitats
Qualques varietats d’occitan adòptan de solucions pus originalas.
— Certans parlars occitans de Borbonés e de Gasconha, per “julhet”, dison junhet, qu’es un diminutiu de junh.
— En occitan de Bearn, julhet se ditz tanben garba o lo mes de garba. Aicí garba se referís a la “meisson” que se fa tipicament pendent aquel mes d’estiu.
— Encara en Bearn e mai dins d’autres ponches gascons o pirenencs, trobam de còps una evolucion extrèma: la forma julh i pèrd son sens originari de “seten mes” e deven donc disponibla per designar lo “seisen mes”, en se confondent aital amb junh.
— En occitan dels Pirenèus gascons, en la Val d’Aran per exemple, julhet se pòt dire junhsèga, valent a dire “junh de la sèga”, ont “la sèga” es un sinonim de “la meisson”.
— En occitan de Niça o de Menton, julhet se pòt dire lo mes de (la) Magdalena, simplament perque la fèsta de Santa Magdalena tomba en julhet. Lo besonh de distincion es tan radical que, en parallèl, junh i pòt devenir lo mes de Sant Joan car Sant Joan se festeja en junh.
— En occitan de Bearn, julhet se ditz tanben garba o lo mes de garba. Aicí garba se referís a la “meisson” que se fa tipicament pendent aquel mes d’estiu.
— Encara en Bearn e mai dins d’autres ponches gascons o pirenencs, trobam de còps una evolucion extrèma: la forma julh i pèrd son sens originari de “seten mes” e deven donc disponibla per designar lo “seisen mes”, en se confondent aital amb junh.
— En occitan dels Pirenèus gascons, en la Val d’Aran per exemple, julhet se pòt dire junhsèga, valent a dire “junh de la sèga”, ont “la sèga” es un sinonim de “la meisson”.
— En occitan de Niça o de Menton, julhet se pòt dire lo mes de (la) Magdalena, simplament perque la fèsta de Santa Magdalena tomba en julhet. Lo besonh de distincion es tan radical que, en parallèl, junh i pòt devenir lo mes de Sant Joan car Sant Joan se festeja en junh.
En occitan auvernhat de la region de Tièrn, o ben en occitan lengadocian près de Fois, es lo contrari: i a un conservatisme remarcable, que dison encara junh e julh coma en occitan medieval.
Los legeires de Jornalet mancaràn pas de senhalar d’autres usatges locals, totes interessants.
Un fenomèn romanic
L’occitan es pas la sola lenga romanica que vòlga distinguir melhor los tipes “junh” e “julh”.
En catalan, “junh” se ditz juny mentre que “julhet” se ditz juliol ont ‑ol es un sufixe diminutiu (a causa de l’influéncia del catalan, l’occitan aranés coneis tanben juriòl* per dire “julhet”).
En francés, “junh” se ditz juin mentre que “julhet” se ditz juillet ont ‑et es un sufixe diminutiu.
L’italian refortís la diferenciacion fonetica al començament del mot: “junh” se ditz giugno mentre que “julhet” se ditz luglio (a causa de l’influéncia italiana, qualques parlars occitans, vèrs las Valadas e Menton, coneisson lulh* o lolh* per dire “julhet”).
En occitan estandard, que podèm conselhar?
En occitan estandard cal preferir las solucions mai generalas, mai comprensiblas o mai conservatrises.
Lo seisen mes se deu apelar junh en estandard, de preferéncia. Coma lo lexic d’una lenga estandard es dobèrt per definicion, es pas problematic d’admetre, dins l’estandard, una forma segondària coma lo mes de Sant Joan que seriá interessanta per la variacion estilistica.
Lo seten mes se deu apelar julhet en estandard, de preferéncia. Es la forma ultramajoritària e èra ja coneguda en occitan medieval (es evident qu’es pas un francisme). Tanben se pòt acceptar lo sinonim julh perque es una forma frequenta dins l’usatge literari actual, que los melhors autors l’utilizan sovent. De formas segondàrias coma junhsèga, garba, lo mes de garba o lo mes de Magdalena son admissiblas per jogar amb la variacion estilistica.
Una remarca. Dins la vision pluricentrica de l’occitan estandard, amb sas adaptacions regionalas leugièras, garba pren la forma jarba en lemosin estandard, auvernhat estandard e vivaroalpenc estandard. Mas o repetissi ben clarament: julhet e julh rèstan en tot cas las formas per defaut per parlar del seten mes.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Julhet en Comenge que's ditz e eths comengés que disen un arreproèr qu'arrebremba eras activitats agràrias en rima : "Ath mes de junhsèga, dalha e sèga". Era sapiença populara en rima.
En catalan es juny e juliol, certament. A l'Aran qualqu'uns dison juriòl plan segur per influencia catalana pr'amor que en catalan parlat tanben se sòna juriol un fum de còps malgrat escrivèm totjorn juliol.
#3
Argument definitiu! M'estraci del rire!
:D :D :D
Nos enganatz, Sénher Sumien.
Totòm ditz joèn e jolhòl almens desde fa la nuèch dals tempses. Las formas junh e julh non son acceptablas. Me sembla imprescindible d'o sotlinhar. Va chal díser.
Se propausam sonque "julhet" e "julh", i a "risca" que la distanciacion maximala amb lo francés faga causir "julh".
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari