E òc, siam d’estiu: lo solèu brilha, los aucèus chantan. Es las vacanças, emai per los pròfs d’occitan, que segur consideran que son ben meritaas.
 
E òc. Mas los problèmas, elos, prenon pas de vacanças.
 
L’i a lo biais que lo govèrn, e lo Ministèri de l’Educacion Nacionala en particulier, gerís la question de las lengas de França.
 
Avèm ja evocat la respòsta surrealista que fan a la question dels recrutaments, en fasent non solament coma se l’i avia pas de besonhs de pròfs d’occitan, mas encara coma se de pròfs d’occitan n’i avia ja de sobra. 
 
Mostreriam mai d’un còp, amb las bonas chifras, qu’aquí l’i avia, per o dire d’un biais cortés, una aproximacion. Esperam la respòsta que lo Ministèri farè, o pas, a las questions que pausan los deputats e senators qu’avèm alertats (Cf. sus nòstre sit nòstre corrièr als elegits e l’ensemble de las questions dels deputats e mai aquelas dels senators sus las lengas regionalas. Cf. tanben nòstra analisi dins nòstra darrièra cronica del Jornalet.
 
S’es que responden, sento qu’anam rire. O pas.
 

Sus la Charta… l’i a coma un blocatge…
 
En delai d’aquò, anecdotic mas ensenhaire, l’i a lo blocatge generalizat que s’observa. Se demandaviam despuèi una vòuta  quora lo Senat discutaria la proposicion de lèi constitucionala sus la Charta adoptaa per l’Assemblada aquest uvèrn. Sabèm aüra que, levat un miracle improbable, lo Senat discutarè pas d’aquò einant las eleccions de setembre, que veirèn desaparéisser la majoritat qu’excepcionalament la gaucha avia pogut conquistar dins aquela institucion dormilhosa: a aqueu moment, J.P. Bel serè pus president dau Senat. Se remembram qu’en març de 2012, a la velha de las eleccions, nos avia promés a Tolosa de far quauque ren. Sabèm aüra çò que chalia pensar d’aquela promessa. Tant vau dire que la question de la Charta es enterraa, per un brave moment, emai poguessiam estre segurs que tornarè sautar fòra a un moment o l’autre dins un pauc de temps.
 
 
La Charta, una question sempre polemica
 
Dins son darrier numero, Marianne (n° 903, 8 au 14 d’aost, p. 45), setmanier autorizat de l’extrèma-centre, dona la paraula, dins sa rubrica “ils ne pensent pas (forcément) comme nous” a d’arderoses defenseires dau francés amenaçat, sota lo títol eloquent “défendre le français contre le tout globish”, completat per de sota-títols vigoroses “ la’langue de la République’ en échec” (las verguetas son sieunas) o, “entrer en résistance linguistique”, ren de mens.
 
Se denóncia dins aquesta pròsa, banalament, la penetracion d’una forma derivaa de l’anglés dins la pub, la chançon, las afichas de cinema, etc.
 
Se denóncia la lèi Foriaso per l’ensenhament superior que promòu l’anglés, coma se foguèsse la sola causa dangeirosa d’aquela lèi mai que contestabla dins son fons. 
 
E, au meitan de tot aquo, vaquí la Charta:
 
“Le Parlement, pour sa part, est invité à adopter la charte européenne des langues minoritaires et régionales, qui exige une coofficialité des langues régionales sur certains territoires, sapant par l’ethnicisation les fondements universalistes de la citoyenneté”.
 
 
Lenga de bòsc e messonjas
 
Se mesclan aquí una dosa importanta de lenga de bòsc (l’universalisme, la ciutadenetat a la francesa, ranhànhà) e una bèla mensonjassa.
 
Quau a un pauc segut lo fulheton “Charta” sap pron que de cooficialitat n’es pas question dins çò que França a (penosament) acceptat.
 
E navegam aicí en plena paranoia, reala o juaa: los autors imaginan una mena de manòbra en estenalhas ont l’imperialisme ianquí e los separatistas de tota pèu s’endevenon per escanar la paura lenga francesa.
 
Aquela argumentacion es pas nòva. E es pas aquí lo luec de la discutir suu fons, amb una  analisi freida de la realitat, que mostraria que lo capitau internacionau a pas besonh de l’occitan per senhorear d’en pertot sus la planeta (per quant a creire qu’es l’occitan qu’amenaça lo francés, e pas lo revés, per charitat!).
 
Volrio solament parlar un pauc dels signataris d’aquela tribuna.
 
L’i trobam dos menaires d’una associacion dicha COURRIEL (Collectif Unitaire Républicain pour la Résistance, l’Initiative et l’Emancipation Linguistique (dau francés, segur. Rantanpantanplan e lo darrier barra la pòrta).
 
Aquesto cause, enquesta facha, es un rafatum de pròfs retirats e de juaires d’Scrabble, tanto mond que s’autodefinisson coma “progressistas”, e benlèu s’o creion. Pas rèn de ben grèu.
 
Mas es interessant de veire quau son los autres signataris:
 
 
 
La FELCO siam pas per préner de pausicions politicas, que sieie clar.
 
Mas avèm lo drech (e ieu, coma qu’ane, lo me dono) de nos pausar de questions sus çò que caup dins las grandas declaracions solemnas de defensa dau francés.
 
La “francofonia”, au nivèu de la diplomacia de l’Estat francés, es un cause que sierve essencialament a (assajar de) vendre de Rafales a de dictators dau Terç-Mond que benlèu los pagarèn.
 
En dessota, en societat, es sieie un hobby pretenciós mas inofensiu per amators de controvèrsias ortograficas academicas, sieie un fromatge per aparachics associatius.
 
Çò qu’empacha pas que dins lo melhor dels cases poèm partejar amb los mai serioses l’idèia d’un combat comun contra l’imperialisme dau globish, viesti linguistic d’un imperialisme fòrça mai concret (sabo qu’aicí tot lo mond serèn pas consents…).
 
Mas çò que veèm amb la tribuna de Marianne qu’ai parlat, es que pòt èstre tanben una maquina de guèrra contra nautres, una guerra inspiraa per una crispacion nacionalista e chauvinista francesa, que se pòt vestir de las pelhas d’un anti-imperialisme de comèdia, mas que recuerbe una ostilitat fonsa a tota expression linguistica contradictòria dau monolinguisme a front de buòu que fai partia dau patrimòni dau nacionalisme francés.
 
Aqueu mond pòion trobar, dins lo lo trebol de l’opinion encuei, una audiéncia en aquò dels mau-comprenents o dels frustrats de tota mena. 
 
A nosautres —pas solament los ensenhaires, es clar— d’o combatre en societat.
 
Çò que vòl dire respondre sistematicament, dins los medias, pas solament los medias occitans, a las atacas quand n’i a, en prenent ben garda de pas respondre a lor crispacion per una crispacion nòstra, en mirau, que nos menaria puèi pas ben luenh…
 
 
E òc, siam en vacanças. O creèm de l’i èstre.
 
E sempre chau que quauque arlèri mediatic nos venga trebolar lo penequet.
 
Bon, la rentraa s’avesina: profechem ne’n totun, que vendrè pron trop lèu lo temps de tornar embastar.
 



Felip Martèl
president de la FELCO