Estant dròlle, l’istòria a l’escòla nos interèssa sovent, sustot s’un bon regent sap plan nos transméter la passion de conéguer lo passat ende compréguer lo present. Generalament, las paraulas deu professor son d’aur e pensam, a la debuta, que l’istòria es una sciéncia exacta coma las matematicas.
 
Los qu’an seguit una escolaritat dens l’estat francés a pas podut escapar au periòde  “mès important” qu’es la Revolucion Francesa. Complèxe e subjècte a discutidas, l’ahar nos es presentat dens sa version simplificada peus dròlles, es a nosautes mès tard d’essajar de desmesclar la vertat deu mite o de l’exageracion, lhevat qu’ac hasèm pas per manca de temps, d’enveja e de mejans.
 
Lo biaish dambe lo quau aqueste periòde es ensenhat se pòt doncas questionar (Plan solide, n’i avosse pas qu’aqueste…). Lo tèma es tan vast e los interesses tan numeroses que me vau adara focalizar sus un personatge que’m hascoc saunejar suu banc de la classa quan èri joen, vòli parlar deu legendari Sense Culòta, dambe son nom que’ns hasèva esclacar de ríser que ns’evocava un punk abans l’ora.
 
Personatge simpatic e coratjós, lo Sens Culòta nos estoc muishat coma  “lo pòble “ que trantalha pas una segonda de devalar a la carrèra ende deféner la justícia sociala e los drets deus mès praubes. I deu aver aquí dedins un drin de vertat, siam justes. Mès totus, una analisi mès pregonda nos hè interrogar sus elements precises.
 
Cada movement revolucionari a son braç armat ende poder ganhar lo rapòrt de fòrça que’s pausa obligatòriament a un moment. Que sia mercés aus Guardas Roges de Mao, a las Camisas Negras de Mussolini o aus Guardians de la Revolucion de Khomeyni, la presa de poder s’es sovent decidida per las carrèras a tusts e a trucs. Lo que possedís una tala fòrça  “de persuasion” a mès de possibilitat de véser son punt de vista convéncer los autes e demorar dens l’istòria. Lavetz díser e créser qu’aqueste grop se sia format per azard sembla drin leugèr. La horrèra deus Sense Culòta a jogat un ròtle deus màgers ende los Jacobins e Robespierre dens l’eliminacion deus opausaires. Tres elements hen pensar qu’aquò a pas ren de véser dambe l’azard e que lo simple chafre  “lo pòble” que lor es balhat amaga una realitat auta:
   
Es atau que’s debanèc las funèstas jornadas citadas mès haut deus de 31 de mai e deu 2 de junh de 1793 que merquèn la fin deus espers d’una republica daubèrta e federala. La Convencion es entornejada peu  “pòble parisenc” (= los Sense Culòtas e la Garda Nacionala), 41 deputats  “girondins”, ministres e sòcis de la comission deus Dotze son arrestats, uns s’i escaden de huéger e se’n tornan dens lor país end’informar lo monde deu còp d’estat centralista e aviar las Susmautas Federalistas que seràn reprimidas dens la sang. Los autes, mens astrucs, seran guilhotinats.
 
Dens aquesta operacion, los Jacobins son los sols vencedors, s’i escaden a l’encòp d’estremar deu poder los Girondins, mès a dreta coma se diré uei lo dia mès sustot federalistas, e tanben los Enrabiats qu’èran lor esquèrra politica, partidaires de la democracia dirècta e de la taxacion deus rics.
 
Atau, gràcias aus Sense Culòta, los Jacobins eliminèn los opausaires, França seguiscoc estar un estat fòrça centralizat e la Terror comencèc, periòde que comptèc mès de 100 000 victimas segon los istorians e que s’acabèc pas sonque dambe la caduda de Robespierre.
 
Mentre uns regents seguissen presentar adara aus nòstes dròlles los braves Sense Culòta coma  “lo bon pòble de París”.
 
S’ac volen …