Coma sovent, l’estiu de la FELCO es estat pron atrabalhit: amb los amics d’OcBi aviam demandat un rendètz-vos au Ministèri, e nos l’avian fixat au 27 d’aost, a pauc pres au meteis moment que l’an passat. La diferéncia, per contra, èra que quau nos devia rescontrar èra una conselhiera novèla (la tresena en dos ans), especialista de diplomacia, çò que mena a tot, sembla, e assistaa per un membre dau cabinet.
 
Eriam doncas resignats a l’idèia de dever tornamai explicar amb de mots simples un cert nombre d’evidéncias, mas la bona novèla èra au manco que nos èra possible de discutar.
 
E, per lo premier còp despuèi lo temps que los representants de l’ensenhament de l’occitan “montan” a Paris, seriam acompanhats per d’elejuts, d’aquelos que regularament sollicitam per que pausen una question escricha o orala au Ministre. Au cas particular, èran lestes a nos accompanhar Colette Capdevielle, deputaa dau Sud-oest, socialista, a l’origina del collòqui a l’Assemblaa del 3 de junh passat, e Pau Molac, Breton, ecologista, que conoissèm despuèi lo temps ont èra un dels animators de la FLAREP.
 
 
Chambiament de proprietari…
 
Amb aquò, pataflòu, dos jorns avans lo rendetz-vos, coma chascun se’n soven, lo ministre sauta. E, quand lo ministre sauta, sauta tanben tota sa banda de conselhiers, charjats de mission e especialistas diverses qu’a menat dins sos bagatges. Per quant a nautres, èra lo moment o jamai de nos far remborsar las bilhetas de trin.
 
 
Fin dau premier episodi…
 
La FELCO siam de mond pacients. Avèm doncas escrich a la novèla ministra, primier per la felicitar de sa nominacion, que supausam qu’es de causas que se fan, e li demandar doncas, tornar-mai, un rendetz-vos. Pron lèu, lo rendetz-vos, per cas que lo ministèri chambiesse mai de titulari.
 
 
Comptar de profs, contar de cracas…
 
Eriam aquí a esperar filosificament una respòsta, que finiria pron que vendria, se pensaviam, en nos demandant quau, esto còp, nos respondria, quand es arribat un eveniment que nos a gastat la filosofia: per o dire clar, nos a pròpi enrabiats.
 
Un dels ponches tilhoses que voliam pausar a nostra interlocutritz èra, un còp de mai, la question dau nombre de pòstes au CAPES.
 
La respòsta estandard dau ministeri despuèi d’annaas, quand a la condescendéncia de respondre, es que lo nombre de pòstes es fixat en foncion dels besonhs, e que s’atròba que los besonhs en occitan, dau ponch de vista dau ministèri, son larjament cubèrts. E d’explicar que dins l’an que ven, una soleta partença a la retreta es prevista, e que de tot biais 11% dels ensenhaires an pas d’escolans. Brèu, pas la pena de demandar mai de profs d’occitan, n’i a ja de sobra.
 
Tot aquò es faribòlas, busardarias e cascareletas, naturalament.
 
L’i a pas sobre-effectiu de pròfs d’occitan dins lo segondari, sobretot pas en Lemosin e Auvernha o en region parisenca, ont n’i a pas o quasi.
 
L’i a ben talament pauc de sobre-effectiu que dins d’endreches que l’i a chau far rampèu a de vacataris. E una enquesta lèu facha nos a permés de veire que de mond a mand de partir en retreta, n’i avia mai que d’un.
 
Tot aquò o avèm fach dire au Ministèri per de deputats e de senators qu’an pausat a la velha de las vacanças de questions escrichas precisas, apielaas sus nòstras donaas. Esperaviam amb curiositat de veire coma lo ministèri se surtiria d’aquò, lo jorn que rescontrariam quauqu’un amont, e que li pausariam la question, amb la cortesia que nos caracteriza, que siam ben educats. Nos demandaviam de qué faria e diria, s’un cop bes en fàcia de sas, disem, aproximacions.
 
 
Per veire, avèm vist
 
A la debuta de setembre, miracle, una respòsta a la question de Martina Martinel que reprenia nòstras chifras.
 
Se parlam de miracle, es que chau saber que las respòstas a las questions escrichas meton de meses a arribar, e que despuèi un an, n’i a que 10% de las questions qu’an agut una respòsta ansin.

E aquí, suspresa: aquesta respòsta reprenia, au mot pròchi, la sansonha anteriora, coma se de ren non èra. 
  
Aquí, doas ipotèsis: la de l’incompeténcia (aqueu qu’a fach la respòsta a pas lejut la question, o l’a pas compresa, e s’es acontentat de repréner en pilotatge automatic la respòsta estandard que caup dins los tirets dau ministèri despuèi l’an pebre).
 
Anam dire qu’es aquí l’explicacion optimista… mas fin finala, avèm de rasons de pensar que la competéncia dau mond dels ministèris, despuèi un moment, es per lo mens discutibla.
 
Mas l’i a una autra explicacion, pessimista: lo redactor sap perfechament coma ne vira, e chausís d’ignorar superbament las objeccions que li fasèm.
 
We brake for nobody, e circulatz l’i a pas ren a veire. Se pòt pas dire mai clarament lo pauc d’interés qu’aqueu mond an per la question de l’ensenhament de l’occitan. E se pòt pas veire mai clarament la consideracion qu’an per los elejuts que lor pausan de questions.
 
Tant vau dire que s’es qu’un jorn aguem un rescontre amb lo ministeri, tornarem pausar la question, amb las chifras e los faches qu’avèm, e serem benlèu un pauc mens corteses que los autres còps.
 
 
Car a la fin finala tot aquò ven en òdi. Lo mespretz, aquò basta.
 
Sabo ben çò que d’unes que l’i a van dire: pas ren a esperar de la part dau poer parisenc jacobin, etc. Conoissèm la sansonha.
 
E se fasèm deguna illusion sus l’entosiasme que la question de las lengas regionalas inspira als palotins dau ministèri, qué que sieie, amb aquò, la color politica, o l’abséncia de color, dau ministre provisòriament en charja.
 
Aquò dich, es pas una rason per renonciar, e nos replear superbament suu pòg de Montsegur, fàcia a l’Eternitat, en esperant qu’un ministre de la Republica occitana nos venga un jorn desvelhar per nos dire que l’occitan es desenant matèria obligatòria dins totas las escòlas.
 
En esperant aqueu jorn aürós, nos chau ben assegurar l’interim, e doncas contunhar de discutar amb los interlocutors qu’avèm.
 
Tròp contents serian aquestes se pus degun lor venguesse pausar de questions que los embèstian. Es per aquò que contunharem de sollicitar d’elejuts per que pausen las questions que fan mau, e que nos acompanhen lo jorn qu’aurem lo rendetz-vos qu’avèm demandat. Avèm ja escrich als deputats concernits per aquela magnifica responsa… E lo ton de nòstra letra èra clar sus nòstre sentiment.
 
O farem, dau mai que poirem, amb las autras lengas, coma aquò se passèt l’autre an per la discussion de la lei d’orientacion per l’escòla. Car se totes, pertot en França, mobilizan dau meteis biais, dins los meteisses tèrmes, lors elejuts per que façan pression, chalrè ben, a un moment, que lo Govèrn se pause las bonas questions:
   
Lacharem pas ren.