Un accent marselhés a l’escòla
 
Dins mon cors de latin de quatrena, a Pèiralata, ai una escolana, excellenta malgrat sas charradissas, que sos camaradas se trufan  un pauc d’ela pr’amor de son fòrt accent provençal marselhés. Alara, la velha del jorn que vos escrivi, li diguèri qualques mots en provençal, que traduguèri apuèi als autres, per li explicar que son accent, en realitat, èra normal, qu’èra çò que li restava de l’occitan, la lenga d’aicí. Un autre escolan i respondèt qu’èra vertat que l’accent provençal se perdiá, perque “son vengudas fòrça gents de París”. “Del Nòrd”, çò nuancèri. Pasmens, l’o dobèrta sembla irreductibla dins ma vilòta dins de mots tan corrents coma chose o gauche.
 
 
Pèrdre l’accent sens cambiar de luòc
 
Aquesta rapida convèrsa me faguèt pensar a un remembre de mas annadas a Montpelhièr. Los “monitors”, valent a dire los estudiants que pagàvem nòstras tèsis doctoralas en ensenhant a l’universitat, recebiam una formacion pedagogica que ne podiam causir los corses precises. Segon nòstras causidas, vesiam regularament d’autres monitors, sovent de disciplinas desparièras. Demest los collègas que tornavi trobar sovent, i aviá un scientific (èra fisician o biologista?) amb lo qual aviá de còps d’escambis corals. Parlava francés coma qualqu’un “del Nòrd”, e pensavi logicament qu’èra pas de Montpelhièr.
 
Quina suspresa miá quand, un jorn, me contèt qu’aviá tostemps viscut a Montpelhièr. “– Mas as pas l’accent d’aicí!”, çò li faguèri observar. “– Mas de pichon parlavi pas ansin”, çò m’expliquèt, “que mos parents son tanben de la region. Pasmens, a l’escòla, coma quasi totes mos camaradas, que venián del Nòrd, avián pas «l’accent», ara l’ai perdut”. Son cas es probable pas isolat, qu’a una autra collèga èra capitada la meteissa causa.
 
Es normal qu’amb los cambiaments de la vida se pòsca modificar, e mai pèrdre, un accent (totun, mon paire jamai non a volgut abandonar sas entonacions europèas d’Argeria),  mas aquesta es una problematica desparièra: cossí se pòt pèrdre son accent sens cambiar de luòc? Se pèrdes ton accent ansin, cal entendre que lo luòc càmbia, de manièra radicala, non? Qu’a ton entorn, la pression sociala es tan fòrta que li pòs pas resistir? Benlèu un adulte, per volontarisme, trobariá pro de fòrças, mas que podián far los enfants qu’èran mos collègas?
 
 
L’accent contra l’oblit
 
Ieu ai pas l’accent occitan quand parli francés. Aquò se compren per mon istòria personala: mon paire es un europèu d’Argeria de la fòrta identitat, ma maire es occitana mas de Rumans, e son accent, benlèu atenuat per la precocitat de la substitucion lingüistica dins aquesta vila daufinenca, ten, çò’m par, d’influéncias arpitanas. Ai pas gaire viscut en Occitània, sovent ai cambiat de residéncia, e mon enfança e adolescéncia foguèron mai que mai còrsas. Las oras passadas davant la television francesa an tanben neutralizat, uniformizat mon parlar francés.
 
Malgrat aquò, soi conscient de l’importància de l’accent, coma darrièr barri contra l’uniformizacion francesa. Se coneis per exemple çò que disiá Fernandèl  en 1951, e que, fa pas gaire, recitèt amb succès e engenh una dòna provençala, Odette Jouve. Los occitans de l’estat francés, avèm perduda la lenga, mas nos restava l’accent, l’apèl de nòstra lenga occitana que cridava encara per que la recuperèssem. Se tanben lo perdèm, que nos restarà? Pèrdre la lenga, pèrdre l’accent, pèrdre son arma: las estapas indefugiblas de nòstre destin tragic?
 
Los catalans son lo pòble de la memòria. En març, a Barcelona, Farri m’expliquèt davant lo famós Fossar de les Moreres cossí los paires an tostemps contat als mainatges lo sèti de Barcelona de 1714. Los occitans, de qué sèm lo pòble? De l’oblit? Recuperem la memòria!