En tornant liéger las contribucions de la FELCO despuèi quauques meses, m’aviso que globalament la tonalitat n’es pas franchament joiosa. E a l’i pensar aquo me pausa problèma.
 
Segur que de rasons de se rejauvir n’i a puèi pas tantas. Segur que las respòstas dau ministèri a nòstras revendicacions son pas satisfasentas. Segur que la situacion de nòstres collègas au quotidian dins lors establiments es pas ideala. Coma es problematic lo biais que lo govèrn a laissat s’enfangar en quauque luec entre Borbon e Luxemborg la proposicion de lei constitucionala sus la Charta. Tot aquò la FELCO o sabèm, o avèm dich, e o tornarem dire quand dins quauques setmanas – lo 18 de novembre – serem recebuts carriera de Grenelle per un interlocutor nòu, que conoissèm pas, mas que lo rescontrarem amb plaser… e vigilància.
 
Mas nos poèm totun puèi pas laissar embarrar ad vitam aeternam dins la postura dau M’an-Fach-Tòrt. Es una postura pron partejaa dins lo pichon mond occitanista per que sieie pas indispensable de n’apondre, per nos jónher au Cor dels ploraires e denonciaires de l’Estat-Jacobin-Que-Nos-Escana.
 
E de novèlas pas tant marrias, arriba que ne’n recebem. Acabam d’apréner, per exemple, que lo nombre dels pòstes au CAPES a passat de quatre a cinc: un pichon pas per nautres, un grand pas per lo Ministèri. Velharem a li far saber que, coma dison los pròfs en fin de trimestre, “pòt far mielhs”.
 
Volrio doncas, aquesto còp, préner lo problèma per un autre somp, e, non pas parlar un còp de mai de çò que vai pas, parlar un pauc de çò que vai.
 
Durant los auvaris, l’escòla contunha.
 
Per çò que, ni per las dificultats que rescontran a chasque pas, entre vai-e-veni d’un establiment a l’autre, oraris complicats, chaps d’establiments o inspectors mai o mens favorables, los ensenhaires d’occitan, dins lo primari coma dins lo segondari, tenon pè, e capitan de trobar lo biais de far passar, per lors escolans, un rapòrt positiu a la lenga e a la cultura d’òc. Aquò passa per de projèctes que mobilizan los escolans a l’entorn d’una escasença particulara, metem lo cas aquest an, lo centenari de Mistral, per montar un espectacle a l’entorn dau Pouèmo dou Ròse e dau rapòrt entre Provença e mond musulman. O, alhors en Provença, un projecte interdisciplinari en licèu a l’entorn dau tèma de l’aiga en Provença, qu’associa diversas matèrias, de l’SVT a l’anglés, cinema comprés, a l’entorn de l’occitan. De projectes, en fach, ont l’òc s’associa a d’autras disciplinas, en fasent passar la question de la lenga dins d’endreches ont a priori degun l’auria espontanèament vista. De projèctes ansin, n’i a mai d’un, dins las diversas acadèmias de l’espaci occitan, per parlar pas dau projècte “Molière l’occitan” portat per lo CREO de la Talvèra, en region parisenca, en ligason amb una reflexion mai generala sus l’intercompreneson entre lengas romanas. Poèm pas parlar de totes, ni dintrar dins lo menut de çò que chascun fai mas demandam a nòstres collègas de reagir a aquela cronica en dire çò que fan, d’un caire a l’autre de l’espaci d’òc.
 
D’una academia l’autra, quauques exemples, forra-borra:
 
 
Per lo primari


 
Dins lo Gers, i a aquest an la mesa a pòst d’una formacion a distància per los mèstres en occitan, dich “magistère”.
 
Avèm encara, dins lo canton de Marcilhac en Avairon, lo projècte “malhols e paissèls” que met en relacion d’escolans de CM e de tutors en lenga que son d’adultes locutors, tot aquò per telefòn, avans qu’un rescontre fisic s’organize en fin d’an. En sabent a quente ponch la question dau rapòrt entre los neo-locutors e los eiretiers se pausa (e fai debat dins lo meitan occitanista…), se mesura l’importància de l’experiéncia.
 
Se pot tanben parlar d’un trabalh dins un CM2 ont l’i a pas d’occitan, vès Pesenàs, a l’entorn dau conte, via lo kamishibai (se sabètz pas çò qu’es, entresenhatz-vos, vau la pena), o, dins Auda, d’un trabalh de sensibilizacion tre lo CE2.
 
A Niça, son los escolans d’una classa de segonda de licèu qu’escrivon un libre per los pichons de la mairala bilingua e que lo venon legir dins la classa…
 
 
E dins lo segondari?


 
Dins un licèu a Marselha, es una relacion amb un establiment de Niça que s’es bastia, a l’entorn dau teatre. Niça, ont se mena , dins un autre establiment, un trabalh d’escritura a l’entorn d’una tematica de conte. A Maruèjols en collègi, se tracha d’escriure sus la disparicion, a partir de textes d’autors occitans totalament contemporanèus (Maelle Dupon, Silvan Chabaud, Moussu T.) o d’autors non occitans, amb per finalitat la participacion au Total Festum de 2015. Se pot tanben parlar d’un trabalh d’escritura e de video menat a l’eschala de l’academia de Montpelhier a l’entorn dau tema dau projècte academic d’animacion pedagogica “espacis e escambis”.
 
 
Projèctes internacionals


 
Aquò pòt anar dinqu’a de presas de contacte au nivèu internacionau, amb un bessonatge entre un collègi de Marselha e un collègi en Piemont. O un escambi dins l’encastre europèu Erasmus + d’experiéncias pedagogicas, entre d’ensenhaires d’occitan dau Gers e d’ensenhaires dau gaelic d’Irlanda e d’Escòcia. Aquí l’occitan duerbe de pòrtas fòrça luenh dau “terraire” e dau folclòr ont d’unes que l’i a nos volrian embarrar.
 
D’exemples d’aquela mena, n’avèm tot-plen; e excusas als collègas que los mençonam pas aqui. Lor torn vendrè, promés. Tot aquò naturalament, e espero que lo legeire o compren, demanda un trabalh important, sus lo temps long, d’aqueu que se charja d’entrincar e de sègre un projècte d’aquela mena. Mas chascun pòt veire lo profiech que se ne’n pòt tirar per far surtir l’escolan de l’estatut de consomeire de corses que tant aurè eissubliat entre partit dau sistèma escolar, per lo far dintrar dins un autre mond, ont l’occitan, que se’n serè apoderat activament, serè vengut instrument de creacion e de dubertura, dins lo contacte amb d’autras disciplinas a premiera vista estrangieras a la lenga.
 
Aquí se forman pas solament de mond iniciats o sensibilizats a l’occitan, mas, se decidan d’anar en delà de l’experiéncia ponctuala que lor es proposaa, de mond que poirèn far d’actors de la cultura.
 
Aquí lo sistèma escolar semond pas solament un saber, mas pròpi un saber-faire, mobilizable fòra l’escòla.
 
Segur que totes los escolans vendrèn pas d’artistas o d’escriveires. Mas pron que n’i aia quauques uns, la lenga d’òc serè estaa l’esvelhaira. Quenta melhora recompensa per un ensenhaire que pren au seriós son trabalh?, L’i a chalgut mostrar als collègas, pas forçadament convençuts a la debuta, de tant son lords los prejutjats, qu’avia tota sa plaça dins una còla portaira d’un projècte pedagogic d’ample, brèu, a satirat[1] a de moments a saturat, mas a capitat. Quanta melhora novèla per l’avenir de nòstra lenga?




Felip Martel