Regularament se pòt legir dins la premsa occitana o dins los malhums socials fòrça cronicaires, legeires o militants que se lamentan de l’abséncia d’union del movement occitanista. D’efièit, vist del dedins, l’occitanisme sembla fòrça mai visible per las siás garrolhas que per la siá eficacitat a melhorar las situacions. Vist de l’exterior, valent a dire dins los uèlhs del public non iniciat, se pòt quitament dire que de visibilitat ne tenem pas cap. Se volem èsser onèstes, malgrat qualques succèsses onorables, l’occitanisme a pas reüssit a fargar una dinamica globala a l’escala d’Occitània e de la siá populacion, una dinamica en mesura d’èsser coneguda e reconeguda e capabla de cambiar la desaparecion fatala que los nòstres adversaris nos i voldrián veire tombar dedins.
 
Cresi pas qu’aquò siá per manca de competéncias o d’energia. Individualament, los occitans tenem lo meteis nivèl d’engenh que cada pòble del planeta. Mas çò que vertadièrament nos fa mestièr es una dinamica globala, d’ensemble, un movement que sàpia transcendar las garrolhas nòstras e las mudar en una adicion de diferéncias que nos enriquís. De temptativas de nos unir n’i a agut. An foncionat. I a agut de manifestacions qu’an creat un estrambòrd, mas aqueste entosiasme es pas jamai estat perenne. Rapidament l’union s’es escampilhada als quatre vents de las discòrdias.
 
Sembla doncas legitim de se demandar s’una union pòt tornar nàisser e se durarà. L’union es totjorn presentada, quina que siá la matèria, coma una valor positiva en se, coma se cada dificultat de la vida umana poguèsse trapar solucion dins l’union. Pr’aquò abans de se sangcremar lo temperament  sus l’union occitanista de mal fargar, benlèu que caldriá velhar de pas cantar vèspras abans matinas. Benlèu que nos deuriam pausar la question: l’union de l’occitanisme, per qué far, a qué serviriá?
 
Al mieu vejaire cal partir de doas constatacions:
   
Partit d’aquí, lo non-fatalista tendrà còr de suenhar Occitània en emplegar de metòds pas emplegats fins ara, ja qu’an pas foncionat. Per solaçar un malaut es evident que cal mai que de polvera de perlimpinpin e que se cal atacar a las rasigas del mal. Aquesta rasigas s’identifican aisidament: es lo punt de trobada de la politica lingüistica e culturala occitanofòba amb la politica institucionala e territoriala occitanofòba de l’estat francés qu’a desembocat sus un estat d’alienacion terribla demièg nòstra nacion. Per tant que virem e cerquem, sempre tombarem sus aqueste fait incontestable.
 
Per combatre l’occitanofobia de la politica estatala francesa i a pas qu’un mejan: dintrar dins lo jòc del rapòrt de fòrça per portar la reivindicacion nòstra amb credibilitat. Se sèm pas pro nombroses, se sèm pas pro determinats, se sèm pas pro tissoses, l’estat francés nos acordarà pas cap d’avançada. Es aquí que l’union de l’occitanisme ten tota la siá utilitat. En se presentar amassats e convençuts als uèlhs del nòstre adversari, benlèu que lo farem plegar: l’estat francés es una institucion que coneis sustot lo lengatge de la fòrça.
 
Bastir una union de l’occitanisme es pas facil ja que cal far trabalhar amassa de monde que tenon de vejaires, de gostes e d’interesses completament diferents, amb de motivacions inegalas. Tradicionalament, la basa de tota union civila es l’adesion a una mena d’ideal minim, una basa que degun non pòt pas contestar, una basa que cadun s’i pòt reconéisser. Per Occitània aquò revendriá a far collaborar dins un movement civil de personas amb d’opinions tant diferentas coma de legalistas, de revolucionaris, de jacobins, d’independentistas, de ieu-me fotistas, de lingüistas, de professors, de cantaires, de militants, d’esquerristas, de liberals, d’anarquistas, de foncionaris, de parents, de joves, de vièlhs, de monde que parlan la lenga e de monde qu’an pas l’astre de la parlar, de monde que considèran Occitània coma una nacion e d’autres coma una region, e ne passi.
 
Segons ieu, me sembla qu’una union dels occitanistas nos se pòt pas limitar a un solet domeni dels nòstres afars. Se mainar de la lenga es pas pro. Se mainar de l’ensenhament es pas pro. Se mainar de la musica es pas pro. Se mainar de politica es pas pro. M’es avís que l’union occitanista pòt foncionar s’es transversala e globala. Nosautres parlam una lenga, bastissem una cultura e fasem un país. Aquò deu èsser la basa comuna a l’union occitanista: LENGA - CULTURA - PAÍS. Aquestes tres aisses son una basa que dificilament se pòdon contestar. Quin occitanista seriá contra la lenga, la cultura o lo país nòstre?
 
Sens aquesta basa, sembla perduda la possibilitat de fargar un movement ample, fòrt, duradís e credible. Sens aqueste movement sembla perduda la possibilitat de tota avançada notabla. D’autres o an fait abans nosautres. Catalonha amb lo sieu movement Omnium Cultural, Corsega amb Parlemu Corsu, Bretanha amb Emsav o encara Acàdia amb la Société Nationale de l’Acadie.
 
Es a cadun de se demandar çò que volem èsser, çò que volem que los nòstre mainatges vengan. Es a cadun de se demandar s’es capable de far l’esfòrç d’anar cap a l’autre e d’acceptar las siás diferéncias per una tòca comuna: la de reviscolar la nòstra civilizacion. Se causissèm pas lo nòstre avenidor, d’autres o faràn a nòstra plaça.