L’occitan aperten a la granda familha dei lengas indoeuropèas que s’estend d’Índia a Euròpa o, pus precisament, dei Maldivas a Islàndia (sens tenir còmpte deis expansions pus tardivas degudas au colonialisme, après 1500).
Lei brancas principalas que compausan la familha indoeuropèa son l’italic (dont lo latin, lei lengas romanicas e l’occitan), lo ligur antic (estench), lo cèlta, lo germanic, lo baltic, l’eslau, l’illirian (estench), l’albanés, lo grèc, l’armèni, l’iranian, l’indoarian, l’agni-kuchi o tocarian (estench) e l’anatolian (estench). D’unei que i a supausan que l’etrusc (estench) èra tanben una lenga indoeuropèa, fòrça particulara pasmens.
Fins a aqueste ponch, totei lei scientifics son d’acòrdi. Lei correspondéncias de formas entre lei lengas indoeuropèas son tant evidentas que degun lei pòt negar.
Lei desacòrdis concernisson mai que mai l’origina, la formacion e la natura exacta de la familha indoeuropèa.
Quand se parla dei lengas indoeuropèas, se pensa inevitablament ai pòbles que parlan aquestei lengas e, donc, òm se demanda se i a d’afinitats entre aquelei pòbles que serián pas unicament lingüisticas.
Leis afinitats culturalas entre lei pòbles parlant de lengas indoeuropèas son estadas demostradas amb soliditat, en particular dins lei religions ancianas, lei percepcions dau Mond, lei cresenças popularas, leis organizacions socialas o lei costumas. L’istorian francés Georges Dumézil (1898-1986) es celèbre per son gròs trabalh de comparason entre lei religions e lei societats indoeuropèas. I trobam tres foncions socialas fondamentalas —prèires, guerriers e païsans— illustradas per de mites comuns.
Leis afinitats fisicas o geneticas, per còntra, son fragilas. Lei populacions que partejan de lengas e de culturas indoeuropèas son geneticament divèrsas, amb de tipes fisics extrèmament variats. Aquò indica que certanei populacions adoptèron de lengas e de culturas indoeuropèas, sens cambiar fisicament e geneticament, a causa de l’influéncia d’autrei populacions qu’èran ja indoeuropèas.
Es malaisat de trobar una explica globala per saber coma se constituiguèt la familha indoeuropèa. Dins lei debats actuaus i a quatre posicions principalas.
(1) L’ipotèsi dei kurgans es la pus difusada e la pus solida (lei kurgans son de tumuls funeraris, tipics dei pus ancianei populacions indoeuropèas). Una populacion portava la primiera cultura indoeuropèa e parlava la lenga maire, lo protoindoeuropèu (qu’es estat reconstituit per deduccion e comparason entre lei lengas filhas). Èra una populacion de la fin de la Preïstòria, dau Neolitic, installada dins leis estèpas d’Ucraïna, de Russia e de Cazacstan. Viviá mai que mai dau pastoralisme. Bòrd que lei condicions deis estèpas son dificilas per l’agricultura e l’elevatge, aquelei primiers indoeuropèus atacavan sovent lei populacions vesinas que se trobavan dins d’environaments pus favorables e, ansin, pauc a cha pauc, a partir dau millenni V abans lo Crist, s’espandiguèron per via militara, se mesclèron amb lei vencuts, lei vencuts adoptèron de lengas e de culturas amb de trachs majoritàriament indoeuropèus, fins a la difusion de la familha indoeuropèa d’Índia a Euròpa. Aquela teoria a acomolat fòrça indicis convergents dins de sciéncias divèrsas coma la lingüistica, l’istòria, l’arqueologia e l’antropologia. Entre sei nombrós defensors, comptam en particular l’arqueològa Marija Gimbutas, l’arqueològ James Patrick Mallory e l’istorian Bernard Sergent. Sergent, per exemple, a publicat un supèrbe libre de sintèsi, complet e accessible, que mençona d’alhors la lenga occitana[1].
(2) L’ipotèsi anatoliana, defenduda sustot per l’arqueològ Colin Renfrew, supausa que lei primiers indoeuropèus partiguèron d’Anatolia (Turquia asiatica) e qu’estendèron sei lengas e culturas lentament a partir dau millenni VII abans lo Crist, en espandissent simultanèament l’agricultura. Aquela ipotèsi a lo defaut de negligir lei donadas lingüisticas e de se focalizar tròp sus certaneis elements arqueologics que son comòdes per Renfrew.
(3) L’ipotèsi de la continuitat paleolitica, defenduda mai que mai per lo lingüista Mario Alinei, afirma que lei lengas indoeuropèas serián presentas dins l’ensemble d’Euròpa dempuei una epòca encara pus alonhada dins lo passat: lo Paleolitic. Un defaut d’aquela ipotèsi es que caricatura l’ipotèsi classica dei kurgans en li fasent dire çò que ditz pas, amb d’arguments ironics qu’an pauc de logica. Un autre defaut es que l’ipotèsi d’Alinei se concentra tròp sus Euròpa, sens explicar la preséncia dei lengas indoeuropèas en Asia.
(4) La posicion dau dobte radicau es representada per l’arqueològ Jean-Paul Demoule. Pretend que leis “indoeuropèus”, coma populacion, aurián jamai existit dins l’istòria. Pasmens es ben obligat d’admetre que i a una familha de lengas indoeuropèas. Supòrta pas que certanei movements d’extrèma drecha assagen de fantasmar sus un pòble indoeuropèu idealizat e assimilat a l’idèa absurda de la “raça ariana”. Moralament, Demoule a ben rason de combatre aquela recuperacion. Lo problèma es qu’aquò lo mena a dobtar de maniera excessiva. Fugir la realitat deis indicis concrets perque avètz paur de lor recuperacion politica, aquò es una posicion pauc solida.
La melhora respònsa a Demoule es aquela de Bernard Sergent, partisan de l’ipotèsi dei kurgans. Sergent tanben denóncia fermament lei recuperacions d’extrèma drecha. Mai demòstra justament que lo discors d’extrèma drecha es desmentit per lei donadas scientificas. En particular, Sergent explica net e clar que i a jamai agut de “raça ariana” omogenèa, que lo “tipe nordic” (peus blonds e uelhs blaus) es aparegut essencialament dins de populacions preïstoricas dau nòrd d’Euròpa lòngtemps abans l’arribada de la cultura indoeuropèa, e mai demòstra que lei mites religiós deis indoeuropèus representan lei dieus e leis eròis amb de colors ben divèrsas: tenon de peus bruns o blonds e de pèus morèlas o claras, en foncion d’un còde de color simbolic.
Es possible de s’interessar ai racinas indoeuropèas de la lenga occitana sens aver paur dei recuperacions inèptas de l’extrèma drecha. Tanben trobam dins nòstra lenga d’òc d’elements que son pas d’origina indoeuropèa, çò qu’es l’indici dei contactes ancians entre populacions diferentas.
____ [1] SERGENT Bernard (2005 [1995]), Les Indo-Européens: histoire, langues, mythes, París: Payot
L’ipotèsi dei kurgans es la pus difusada e la pus solida. Una populacion, installada dins leis estèpas d’Ucraïna, de Russia e de Cazacstan, portava la primiera cultura indoeuropèa e parlava la lenga maire
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Sieu un paus sosprés que degun mencione lo nom de Bosch-Gimpera que sei tèsis semblon pròchas de lei de Demoule (qu'ai pancara legit d'alhors !) mai que son bèn anterioras (annadas 60)...
Es pron dificile de se sortir de l'ipotèsi de l'unitat primitiva linguistica ò pulèu d'una representacion que sèmbla teoricament logica mai que pòu èstre faussa.
#15 La lingüistica sola pretend pas faire parlar lei sits arqueologics. Per còntra, en comparant menimosament de donadas de la lingüistica, de l'arqueologia, de l'istòria e de l'antropologia, arribam a un fais d'indicis concordants. Cau legir Sergent (istorian), Mallory (arqueològ) e Gimbutas (arqueològa): o explican fòrça ben, en detalh.
#14 Soi ben d'acordi que Demoule es pas un lingüista, mas explica-nos cossi un lingüista arriba a atribuir una lenga a de material arqueologic (o vice versa), levat amb d'ipotèsis parallèlas.
" Sens documents escriches, es impossible de saber ço qua parlavan los corganians" e encara... sabèm plan l'espandi que l'i a entre lenga parlada e lenga escricha! Atal, lo basc seria aparegut al sègle XI!
#11 Segon la pensada de Demoule, que Felip Martèl nos resumís ben, "L'i a pas de raport entre una cultura materiala desterraa per los arqueologs e una lenga. Seon, los arqueologs dau 4en milenari que desterraren de Toyotas (...)". E tanben, encara segon Demoule, "la divergéncia fonsa de las premieras lengas atestaas, en defora d'un fons morfologic e lexicau comun (...) laissa pensar a una diferenciacion progressiva per pidginizacion entre locutors de lengas inicialament desparieras."
Siáu obligat de dire qu'aqueleis arguments de Demoule caricaturan l'ipotèsi dei kurgans, son sens ges de valor dau ponch de vista de la lingüistica, e son desmentits per leis estudis concrets de lingüistica indoeuropèa. Tota la feblesa de Demoule (e tanben de Renfrew) es aquí: tenon pas còmpte seriosament de la dimension lingüistica dau dorsier. Son d'arqueològs que rèstan embarrats dins l'arqueologia e que s'interèssan pas ais autrei sciéncias umanas.
#12 E aici un autre :
http://www.la-langue-verte-et-la-cuite.com/20-index.html
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Adieu en totei,
Sieu un paus sosprés que degun mencione lo nom de Bosch-Gimpera que sei tèsis semblon pròchas de lei de Demoule (qu'ai pancara legit d'alhors !) mai que son bèn anterioras (annadas 60)...
Es pron dificile de se sortir de l'ipotèsi de l'unitat primitiva linguistica ò pulèu d'una representacion que sèmbla teoricament logica mai que pòu èstre faussa.
#15 La lingüistica sola pretend pas faire parlar lei sits arqueologics. Per còntra, en comparant menimosament de donadas de la lingüistica, de l'arqueologia, de l'istòria e de l'antropologia, arribam a un fais d'indicis concordants. Cau legir Sergent (istorian), Mallory (arqueològ) e Gimbutas (arqueològa): o explican fòrça ben, en detalh.
#14 Soi ben d'acordi que Demoule es pas un lingüista, mas explica-nos cossi un lingüista arriba a atribuir una lenga a de material arqueologic (o vice versa), levat amb d'ipotèsis parallèlas.
" Sens documents escriches, es impossible de saber ço qua parlavan los corganians" e encara... sabèm plan l'espandi que l'i a entre lenga parlada e lenga escricha! Atal, lo basc seria aparegut al sègle XI!
#11 Segon la pensada de Demoule, que Felip Martèl nos resumís ben, "L'i a pas de raport entre una cultura materiala desterraa per los arqueologs e una lenga. Seon, los arqueologs dau 4en milenari que desterraren de Toyotas (...)". E tanben, encara segon Demoule, "la divergéncia fonsa de las premieras lengas atestaas, en defora d'un fons morfologic e lexicau comun (...) laissa pensar a una diferenciacion progressiva per pidginizacion entre locutors de lengas inicialament desparieras."
Siáu obligat de dire qu'aqueleis arguments de Demoule caricaturan l'ipotèsi dei kurgans, son sens ges de valor dau ponch de vista de la lingüistica, e son desmentits per leis estudis concrets de lingüistica indoeuropèa. Tota la feblesa de Demoule (e tanben de Renfrew) es aquí: tenon pas còmpte seriosament de la dimension lingüistica dau dorsier. Son d'arqueològs que rèstan embarrats dins l'arqueologia e que s'interèssan pas ais autrei sciéncias umanas.
#12 E aici un autre :
http://www.la-langue-verte-et-la-cuite.com/20-index.html
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari