Opinion
Guèrra 1914-1918: lo monument pels mòrts de Saurat
Saurat es una comuna del canton de Tarascon d’Arièja dins lo departament del meteis nom. Saurat es sul camin del Pòrt que mena a Massat en Coserans.
En 1911 a Saurat descomptavan 2640 estatjants. Dètz ans apuèi demoravan sonque 2164 sauradèls. S’èra passada la bocaria de 1914-1918, que mesclèt son cortègi funest amb un exòdi rural ja plan entamenat d’aqueste temps.
Quand comencèt la primièra guèrra mondiala, Saurat èra un vilatge coma tantes en país occitan. A malgrat 30 ans de repression linguistica planificada per l’estat francés jol cobèrt de l’escòla laïca a gratis e obligatòria en francés dempuèi 1882, la majoritat del monde contunhavan de parlar occitan en familha o amb los amics per que èra la sola lenga que sabián vertadièrament parlar.
Entre lo 2 d’agost de 1914 e l’11 de novembre de 1918, Saurat paguèt car lo tribut del sang.
91 sauradèls – essencialament de joves adultes – moriguèron per e subretot a causa de França e seràn perduts per Occitània.
Aqueles 91 mòrts son 3,44 del cent dels estatjants del vilatge. Sacrificats per anar tornar prendre Alzàcia “una provincia perduda” per l’imperialisme francés en 1870 e qu’auriá degut demorar alemanda.
Coma dins totes los vilatges de l’estat francés, apuèi lo conflicte i aguèt una espelida de monuments pels mòrts d’aquesta guèrra absurda.
Lo monument de Saurat es d’una granda originalitat.
Per cada annada, per cada soldat mort es indicat lo nom d’ostal, lo o los pichons noms e … (manca per d’unes) l’escaisnom, plan generalament en occitan, pel qual èran conegut dins lo vilatge.
18 Maury, 12 Blazy, 11 Marrot, 7 Galy, 6 Carbonne, 6 Fournie, 5 Pagès, 4 Fourcade,
3 Bonnel, 3 Estebe, 3 Prat, 2 Massat, 2 Roques, 2 Surre.
1 Dessort, 1 Doumenjou, 1 Hazar, 1 Jauze, 1 Loubet, 1 Souquet, 1 Tacha,
22 familhas occitanas tocadas per la dalha de la mòrt. Per las mai adolentidas, cal ben constatar que l’armada francesa organizèt pas jamai una operacion de l’estile “Il faut sauver le soldat Maury, Blazy, Marrot etc …”
A l’asard Bautesard de passejadas estivalas per las tèrras del Gaston Febus, descobriguèri qu’a Merens (entre Acs e El Pas de la Casa) faguèron coma a Saurat. Benlèu que d’autres vilatges faguèron parier …. Ne seriái pas brica estonat.
A malgrat aqueste chaple vièlh d’un sègle, la lenga e la cultura occitana son totjorn plan vivas a Saurat. Dempuèi 2002 lo vilatge es lo sèti d’un festenal annadièr que son nom es Festen’Òc. festenoc@n...
Annada 1914: 23 mòrts
Annada 1915: 23 mòrts
Annada 1916: 22 mòrts
Annada 1917-1918: 23 mòrts
En 1911 a Saurat descomptavan 2640 estatjants. Dètz ans apuèi demoravan sonque 2164 sauradèls. S’èra passada la bocaria de 1914-1918, que mesclèt son cortègi funest amb un exòdi rural ja plan entamenat d’aqueste temps.
Quand comencèt la primièra guèrra mondiala, Saurat èra un vilatge coma tantes en país occitan. A malgrat 30 ans de repression linguistica planificada per l’estat francés jol cobèrt de l’escòla laïca a gratis e obligatòria en francés dempuèi 1882, la majoritat del monde contunhavan de parlar occitan en familha o amb los amics per que èra la sola lenga que sabián vertadièrament parlar.
Entre lo 2 d’agost de 1914 e l’11 de novembre de 1918, Saurat paguèt car lo tribut del sang.
91 sauradèls – essencialament de joves adultes – moriguèron per e subretot a causa de França e seràn perduts per Occitània.
Aqueles 91 mòrts son 3,44 del cent dels estatjants del vilatge. Sacrificats per anar tornar prendre Alzàcia “una provincia perduda” per l’imperialisme francés en 1870 e qu’auriá degut demorar alemanda.
Coma dins totes los vilatges de l’estat francés, apuèi lo conflicte i aguèt una espelida de monuments pels mòrts d’aquesta guèrra absurda.
Lo monument de Saurat es d’una granda originalitat.
Per cada annada, per cada soldat mort es indicat lo nom d’ostal, lo o los pichons noms e … (manca per d’unes) l’escaisnom, plan generalament en occitan, pel qual èran conegut dins lo vilatge.
18 Maury, 12 Blazy, 11 Marrot, 7 Galy, 6 Carbonne, 6 Fournie, 5 Pagès, 4 Fourcade,
3 Bonnel, 3 Estebe, 3 Prat, 2 Massat, 2 Roques, 2 Surre.
1 Dessort, 1 Doumenjou, 1 Hazar, 1 Jauze, 1 Loubet, 1 Souquet, 1 Tacha,
22 familhas occitanas tocadas per la dalha de la mòrt. Per las mai adolentidas, cal ben constatar que l’armada francesa organizèt pas jamai una operacion de l’estile “Il faut sauver le soldat Maury, Blazy, Marrot etc …”
A l’asard Bautesard de passejadas estivalas per las tèrras del Gaston Febus, descobriguèri qu’a Merens (entre Acs e El Pas de la Casa) faguèron coma a Saurat. Benlèu que d’autres vilatges faguèron parier …. Ne seriái pas brica estonat.
A malgrat aqueste chaple vièlh d’un sègle, la lenga e la cultura occitana son totjorn plan vivas a Saurat. Dempuèi 2002 lo vilatge es lo sèti d’un festenal annadièr que son nom es Festen’Òc. festenoc@n...
Annada 1914: 23 mòrts
| Noms d’Ostal | Pichons noms | Escaisnoms |
| CARBONNE | Laurent | Leychert |
| MARROT | Louis | Tousquirat |
| TACHA | Joséphin | Fringou |
| PAGES | Jean Baptiste | Colnegre |
| BLAZY | Justin | Lauzette |
| MAURY | François | Débauche |
| MAURY | Jean | Tarail |
| MARROT | Jean | Cascarrel |
| ESTEBE | Jacques | Lerey |
| GALY | Etienne | Tararine |
| MAURY | Joséphin | Cassagnes |
| BLAZY | Justin | Escarinchou |
| MAURY | Jean Baptiste | Tarail |
| ROQUES | Jean | Lareillade |
| BONNEL | Jean | Fra |
| BONNEL | Eugène | Fra |
| BLAZY | Joséphin | Ramounel |
| ESTEBE | Raphaël | Lerey |
| MAURY | Paul | Cassagnes |
| BLAZY | Clément | Laplate |
| MAURY | Joseph | Bouluffes |
| GALY | Abel | Souribet |
| CARBONNE | Joséphin | Regalat |
Annada 1915: 23 mòrts
| Noms d’Ostal | Pichons noms | Escaisnoms |
| BLAZY | Sylvain | Bouluffes |
| HAZAR | Georges | |
| CARBONNE | Célestin | Regalat |
| MARROT | Joseph | Tousquirat |
| DESSORT | Edouard | |
| MARROT | Jean Baptiste | Repince |
| FOURNIE | Laurent | Touroun |
| LOUBET | Joseph | |
| DOUMENJOU | Léon | |
| PRAT | Joséphin | Roujot |
| ROQUES | Clément | Lareillade |
| MAURY | Irénée | Tarail |
| GALY | Joseph | Tararine |
| FOURCADE | Jean Baptiste | Lantou |
| MAURY | Louis | |
| FOURNIE | Joséphin | Caboussut |
| MAURY | Sylvain | Baillicou |
| GALY | Paul | Tararine |
| GALY | Jean | Souribet |
| MARROT | François | Archimbaud |
| MARROT | Joséphin | Fillastre |
| BLAZY | Casimir | Rousset |
| CARBONNE | Antoine | Leychert |
Annada 1916: 22 mòrts
| Noms d’Ostal | Pichons noms | Escaisnoms |
| BLAZY | Damien | |
| GALY | Jean Baptiste | Tararine |
| BLAZY | Joseph | Rigaud |
| MARROT | Sylvain | Lagoyne |
| PAGES | Albert | Biron |
| CARBONNE | Jean Baptiste | Regalat |
| MAURY | Eugène | Bouluffes |
| MAURY | Louis | Tarail |
| PAGES | Joséphin | Colnegret |
| MARROT | Paulin | Cascarrel |
| MAURY | François | Bouluffes |
| FOURCADE | Louis | Larnet |
| MAURY | Joseph | Débauche |
| MAURY | Joseph | Bouluffes |
| MAURY | Gabriel | Bouluffes |
| BLAZY | Célestin | Duc |
| BLAZY | Florentin | Bouluffes |
| MAURY | Jean | Tarail |
| MASSAT | Jean | |
| FOURNIE | Emile | |
| SURRE | Paul | |
| MASSAT | Victor | Ramuchet |
Annada 1917-1918: 23 mòrts
| Noms d’Ostal | Pichons noms | Escaisnoms |
| PAGES | Joseph | Callat |
| PAGES | Clovis | Catala |
| BONNEL | Pierre | Fra |
| PRAT | Florentin | Manuguet |
| FOURNIE | Baptiste | Touroun |
| BLAZY | Paulin | Caillere |
| SURRE | Jean Joseph | Bouyet |
| MARROT | Irénée | Ramounasse |
| ESTEVE | Julien | Gabrielle |
| MARROT | Florentin | Baillique |
| MAURY | Sylvain | Lafalquine |
| PRAT | François | Roujot |
| JAUZE | Jean | Ferraing |
| BLAZY | Fabien | Antene |
| MARROT | Jean Baptiste | Tousquirat |
| FOURCADE | Jean Baptiste | Lantou |
| FOURCADE | Noël | Larnet |
| MAURY | Hipollyte | Baillicou |
| GALY | Jean Baptiste | Tararine |
| FOURNIE | Jean Marie | Berneaux |
| FOURNIE | Noël | |
| SOUQUET | Aimé | |
| CARBONNE | Sylvain | Rastouillet |
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#6 Tabè, s'i a en le medisha familha, mè d'un "escaisnom", qu'es, tot simple, que ne son pas les medishas familhas ! Sovent, qu'i èran los medish patronimes en'quiths vilatges, lavetz qu'avèn daun los sobriquets de casa entà les destriar, segon le mèison a on damorèvan.
Que pòdem préner, oper exemple, lo vilatge de Sòst (65), on mantuas familhas s'apèran Sòst (atau com lo vilatge) mes dont an cadun un sobriquet de casa que'us diferencia deus auts (dera Hònt, de Matiu, de Jòp, etc...)
Que parli de Sòst, mes n'es pas briga un cas excepcionau, qu'èra pertot atau deu Bascoat avant dinc a... ? Saurat au mensh, aquò segur !
#6 Shèt de voler jogar suu mòts, e'm pensi que son duas causas difrèntas. Lo shafre qu'es pròpi en ua persona, mes lo sobriquet de casa que s'aplica, arrèis, a tots los dont sòrten de'questa maison, qui que siin.
Lo shafre que va cambiar de persona en persona, bèths uns, quitament, ne n'auràn pas, mes lo sobriquet, per sovent vir d'un shafre, de vrai, que serà lo medish entà tots.
Lo monument deus mòrts de le guèrra de 1914 de Nistòs qu'es atau tanben, dab los sobriquets.
#4
Avètz rason es çò que s'apèla segon los endreits escaisnom o chafre
Sovent tanben lo nom de casa es ligat a l'escaisnom o chafre
E s'avètz plan remarcat dins la tièra que notèri menimosament per encausa de l'article, de còps que i a al dintre de la medisha familha i a mai que d'un escaisnom o chafre
Un article fòrça emocionant
Ne sèi pas çò qu'apèratz un "escaisnom" mes que'm sembla plan qu'es çò que sonan nosatis un "shafre" (un surnom). Mes ací, ne'm pensi pas que singui lo surnom de le persona, mèlèu lo nom de le maison, lo "sobriquet dera casa".
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari