Estant esperantista, pensi que l’utilizacion de la lenga anglesa dens los escambis internacionaus es a l’encòp injust e inadaptat.
 
Purmèr injust, es evident, pr’amor que balha a un país (dens aqueste cas a dus, aliats politicament) un avantatge suus autes. Es una error de créser que la causida d’aqueste idiòma se hascoc per azard o pr’amor qu’es “aisit”. Es la resulta d’una politica deliberada que comencèc en 1961 per la conferéncia a las Bahamas qu’amassèc representants deus dus govèrns dambe la tòca de se balhar mejans end’assegurar la dominacion de l’anglés coma lenga de comunicacion internacionala.
 
Solide, lo jorn quan atz utilizat tres mots d’anglés en vacanças en Indonesia estoc una solucion benlèu mès practica (dambe quina lenga neutrala que sia) que non pas aprénguer l’indonesian (qu’es totun fòrça aisit dambe sonque mots invariables), mès s’agís pas d’aquò. Dens una discutida sarrada economica o geopolitica dambe interesses deus grèus, lo que possedís la lenga possedís la clau de la situacion e es granament avantatjat.
 
Dusau inadaptat, pr’amor l’anglés, quitament se’n podèm nhirgonhargar lèu unas frasas, es benlèu una de las lengas mès complicadas deu monde se la volèm parlar plan. E aquò assegura una diferéncia entre lo locutor naturau e lo praube qu’a après. Es una de la lengas mès idiomaticas, vòu díser aquò que seguís pas una logica, o meslèu seguís sa logica pròpia.
 
Un exemple: totis coneishen çò que significa lo vèrbe to do, sia “hèr”. Cadun sap çò que vòu díser la perpausicion in, sia “en, dedins”. Mès qui sap çò que vòu díser to do in? Normalament, significa “hèr a l’endehens”. E ben pas brica, vòu díser “tuar”. L’anglés internacionau coneish pas que kill, l’anglés idiomatic coneish do in. Tot parièr per go on (contunhar) o give up (abandonar, deishar).
 
Es la medisha diferéncia que cantar I love you, baby, comprés de pertot, e
 
Mès aquesta dominacion ligüistica mia un efèit pervèrs. En dehòra deu hèit que l’anglés es tanben envadit d’americanismes que tacanhan los oxfordians (coach au Reiaume Unit es un autobús, lavetz qu’aus USA es un apracticaire esportiu), l’utilizacion d’une lenga per una poblacion majoritària que la teng pas coma lenga maternala provòca la transformacion d’aquesta en un creòle.
 
Es atau que vasoc un anglés internacionau, dambe un nombre de mots redusits, que cadun compreng, lhevat a còps los anglofònes eths-medish, segon çò que’m digon una amiga gallesa que’s sentissèva estremada d’un grop internacionau on se parlava … l’anglés, se podèm díser.
 
La revirada de títols de films es un exemple remirable. Los distributors franceses pegan un títol anglés internacionau a la plaça deu títol originau sovent pauc compreneder per locutors non natius. Atau Be happy, remplacèc endeu public francés Merry go lucky, vertadièra expression idiomatica que paucs coneishen (End’una persona qu’es un drin colhona e tostemps contenta).
 
Mès encara pièger que non pas la creolizacion, vaquí adara lo chaple lingüistic! Per azard, èri passat a la gara SNCF de l’aeropòrt de Roissy en 2008. Un tablèu d’anóncias luminós ensenha aus viatjaires los trins que son per se n’anar lèu. Una frasa m’aperèc l’atencion: PLATFORM NUMBER’S IS WRITTEN 20 MINUTES BEFORE THE DEPARTURE.
 
En dehòra deu plan praube written qu’amuisha lo charre nivèu deu reviraire (Displayed seré benlèu plan milhor) e deu before THE departure d’un estile plan francés, podètz remarcar l’inversion deu genitiu saxon (‘s) qui nos parla deu trepader deu numèro au lòc deu numèro deu trepader.
 
Fòrça botigas o marcas en França utilizan lo’S shens de’n comprénguer la valor ende hèr mostres lingüistics deus quaus, fin finala, totis se foten.
 
Demandèi lavetz a un “gilet rotge”, un emplegat de la SNCF qu’entresenhava los viatjaires au pè deu panèu çò que pensava de la frasa. Ça’m responoc: “Jo, quan hèi una anóncia au microfòne, disi the number of the voice”. La “votz” au lòc de la “via” (omofònes en francés), a la SNCF, es pas ganhat.
 
Mès aquò’s pas tot! Tornèi per azard dens aquesta gara en noveme de 2014 e m’estanquèi, estabornit, davant una afiqua de mau créser. Un tèxte en francés “revirat” en anglés:
   
Lhevat, solide, la revirada simplissima “informacion clara e dinamica” que’s pòt comprénguer s’ac cau, lhevat lo mot aéroport non revirat, podètz notar l’embrolh tarrible entre screen “telon” e scream “crit”. Aquò que poderà figurar sus un siti de recampament de marrit anglés que hèn se ríser los internauts. Benlèu un écran dernier cri?
 
Per çò qu’es deu mot signaletic, sembla que sia d’anglés … de França. La pagina signalétique deu Wikipedia en francés es revirada signage en anglés, mon Harrap’s coneish pas lo mot e se picatz signaletic sus Google, auratz pas que noms de societats francesas seguras d’utilizar un nom plan anglés.
 
Anatz saber se, dens dètz ans, lo monde sancèr utilizarà pas lo mot signaletic en tot pensar parlar anglés e se, harts de guèrra e botats en minoritat, los anglofònes acabaran pas per acceptar aqueste estranhadís lexicau entre fòrça autes.
 
Causas de totas podon arribar without shouting station.