A còps que soi plan simplòt.
 
Pensi que vivèm dens un monde on i a lo mau e lo ben, qu’acaba tostemps per véncer, coma dens los films americans. Mès d’autes còps, la decebuda es grana.
 
Vaquí doncas una novèla que m’avèva fòrça agradat e pensavi dambe simplèr qu’agradava a totis. Se tracta de la decision, en acòrd dambe las promessas electoralas (Per un còp!), de la comuna de Grenòble en Daufinat de remplaçar los panèus publicitaris per arbes.

Me soi dit qu’aquesta novèla avèva mès d’un interés:
 
Per un còp qu’un elegit hè çò qu’a promés, uei lo dia aquò que veng una excepcion de saludar.
 
Assistissèm benlèu a un viratge de la part d’una grana vila de cap a una politica vertadèrament ecologica au lòc de devisses badalòcas e vueitas. Aqueste exemple benlèu balharà enveja a autas vilas de’u seguir.
 
Lo biaish de véser la vila e benlèu la vida en generau es shens de dobte a conéisher un vam navèth, qui sap se sèm pas a la debuta d’una epòca on l’òmi viraré l’esquina au consumerisme … etc …
 
Mès mon estrambord estoc deus bracs. L’arcuelh deus mèdias estoc … frescòt. Au lòc de presentar l’ahar coma una bona novèla, vaquí que los nòstes jornalistas franchimands, que, segon un sondatge “son màgerment d’esquèrra”, se muishèn fòrça reservats (se podi díser) aquò dessús. Mon desencantament estoc sobte.
 
Purmèr France Info arcuelhoc lo quite conse verd, Eric Piolle (véser l’imatge), dens una entrevista. Lo ton èra pas tròp cortés, mès brembava meslèu un interrogatòri de polícia e la causa èra presentada devath aspèctes que poderén estar negatius. L’elegit grenoblés se’n devirèc de plan, solide, tot profesionau qu’es tanben de la comunicacion. Mès totun la tonalitat de l’entrevistaira me semblèc deus eishucs.
 
Puèi Canal + hascoc un subjècte sus aquò, devath lo títol pauc equivòc: “Publicitat: perqué tan d’òdi?” en tot convidar … un ecologista? Non pas … un publicista. Lo tipe dehenoc sa profession en tot suggerir que calèva mensh de publicitat, mès de milhora qualitat e mès ciblada mercés a la telaranha e aus telefòns intelligents. Remarcaratz en passar que la politica ecologica de la comuna de Grenòble èra qualificada d’”òdi”.
 
Curiós, cerquèi doncas dens la premsa escrita çò que lo jornalistas podèvan plan díser e deishar pensar suus futur-ex panèus publicitaris arpitans.
 
M’aperceboi de çò que la màger part deus jornaus se limitava de tornar escríver çò que l’AFP lor avèva balhat, dambe las medishas chifras dens lo medish òrdi.
 
Totun, vaquí un florilègi que lo Guit Encadenat aperaré: “Capvath la premsa desencadenada”:
 
20 minutas (distribuit a gràtis dens los mètros). Títol: “A Grenòble, duas visions de la vila deu futur s’acaran a l’entorn de panèus publicitaris.” De notar que l’anciana politica de polucion visuala es qualificada “de vison deu futur”. Lo capèth d’article: “La supression deus panèus publicitaris de l’espaci public … lheva las criticas de l’opausicion e dobtes en çò deus estatjants.” Puèi: “A la sortida d’un tram, Paul-Marie, lycean de 18 ans, pensa que i a autas causas prioritàrias ende la villa de Grenòble. Lo nombre de shens-ostaus a creishut, caleré purmèr s’encuentar d’aqueth monde, meslèu que de tirar panèus publicitaris que son una ressorça”. Lo ton es balhat.
 
L’Est Républicain: “Urbanisme – Lo conse ecologista de la vila iserenca causís de renonciar a 150.000 euros de redevença anuala.” Shens de díser qu’an dejà estauviat 190.000 euros anuaus suu tren de vida deus elegits. Domatge.
 
Le Dauphiné Libéré: Títol: “Grenòble – La fin de la publicitat en vila lheva lo debat.” Puèi lo quotidian balha la paraula a Albert Asseraf, lo director Estrategias, Estudis e Marquetatge de JC Decaux, la firma que perdèc lo contracte. Devath la frasa “Una vision demagogica” en letras rotjas (se calèva), seguissen l’entrevista deu capdau de l’opausicion de dreta, puèi de l’opausant socialista Jérôme Safar que critica tanben la decision. End’acabar, an demandat son vejaire avisat a Alain Carignon (Condemnat en 1996 a 5 ans de càrcer dens dus ahars d’abús de bens sociaus) que conselhèc meslèu de hòrabandir la delinquéncia (sic) e la pollucion.
 
Télérama: “Grenòble suprimís sa publictat e hè s’i escàder sa comunicacion. Grenòble apela un còp de mès totis los espiars sus era … e sus la comuna ecologista, abille comunicanta.” Ende lo setmanèr, l’operacion es coup d’éclat, un “còp de publicitat”. E acaba suu hèit que lo Dauphiné Libéré avèva la novèla dempuèi un briu mès s’es deishat despassar peu Journal du Dimanche.
 
Euronews: Títol: “Vira e pica suus panèus publicitaris!”
 
La Nouvelle République, era, torna prénguer lo tèxte de 20 minutes suu debat lhevat per “las duas visions de la vila deu futur” e l’entrevista de Pierre-Marie. En tot acabar, dens la mès beròia tradicion francesa jornalistica, per un drin de poesia: “Ne demòra que, darrèr los teulats de las bastidas deu sègle XIX-au qu’entornejan la plaça, comptan pas sonque, ende los Grenobleses, los soms ennevats deus Aups.” Comprenguètz: lo monde se foton qu’i aja  o pas de panèus publicitaris.
 
Totis dison que la vila de São Paulo avèva pres la medisha decision en 2007 mès que son tornats dessús en 2013, en tot desbrombar que lo conse qu’avèva tirat los panèus s’apelava Gilberto Kassab deu partit Democrates (Democrates Crestians), lavetz que lo lor retorn èra decidit per Fernando Haddad deu Partit deus Trabalhadors.
 
E jo, praube colhon, que pensava que tirar los panèus èra una causa bona e simpla ende totis, vesi que, benlèu, … m’èri enganat.
 
O lavetz los jornalistas responon a una logica diferenta que non pas la meuna.