Bon, vau càder dens lo “marronièr”, es a díser l’article annau sus Nadau que torna dens sas declinasons mès variadas: l’avet, lo ressopet, la tendéncia de l’annada peus presents e tot aquò que’m hè quilhar los peus suu cap quan ac vesi dens la premsa o au finestron.
 
Non pas. La question que’m soi pausasa i a pauc es aquesta: se lo crestians deu monde sancèr hestejan la neishença de Jèsus, lo profèta màger de lor religion e lo hilh de Diu, lavetz de qué hestejan los atèus? Sembla que sian plan regaudits de véser arribar lo dia e s’amassan en familha end’un sopar de hèsta. E per de qué?
 
A la debuta, pensavi qu’èra aquò un mistèri de l’ateïsme au quau avèvi pas soscat pendent cinquanta ans e que n’i avèva pas nada responsa racionala.
 
Pensatz shens de dobte que la celebracion religiosa, (la dusau mès importanta après Pascas peu cristianisme) es estada remplaçada per una hèsta mercadèra aula, es ètz pas luenh de la vertat. Totun pas exactament.
 
Se cadun se regaudís a l’entorn deu 25 de deceme, es a l’encòp istoric e culturau, ancian e legitime, e lhèu ligat a la natura. Aquò que’m remet dambe Nadau qu’es pas lo periòde de l’annada que preferissi.
 
Se la celebracion religiosa estoc doncas substituïda per un gran mercat, cau saber qu’a remplaçada era medish las hestejadas a l’entorn d’un eveniment naturau e annau: lo moment quan los dias se tornan alongar, lo solstici d’ivèrn.
 
Gaireben totas las civilizacions an marcat e marcan a lor biaish lo moment quan lo sorelh “torna néisher”. Lo monde hindó l’apèra Uttarayana, los Cèltes litha, la hèsta jusiva de Khanocà i es associada e los Afro-americans l’apèran Kwanzaa.
 
Los Romans l’avèvan plaçat au 25 de deceme e estore pas que lo concili de Nicèa en 325 que’u hiquèc oficialament lo 21. Los Romans, doncas, hestejavan lo Sol Invictus o “sorelh invençut”, una divinitat solara que remplacèc Mitra, diu indo-iranian ligat au sorelh e qu’èra nascut justament … lo 25 de deceme. Detalh interessant, dejà a l’epòca s’auherissèvan presents ad aqueste parat!
 
N’estoc pas sonqu’en 353 que lo papa Libèra causiscoc lo data de la hèsta pagana deu solstici d’ivèrn coma jorn de neishença de Jèsus Crist. Aquesta fixacion tardiva e teorica de Nadau es clarament reivindicada per la Glèisa catolica e es pas un tabó. L’avesque d’Arras, Jean-Paul Jaeger tròba en 2004 qu’aquò es un “signe suberbèth. Progressivament, lo jorn se va impausar a la nuèit, la lutz va triomfar … lo Crist es arcuelhit coma lo jorn que’s lhèva sus l’umanitat amortosida e adromida.”
 
Per abans, la question de la data de la Nativitat s’èra pas pausada. Lo sol element qu’i hasèva allusion èra lo prològ de l’evangili de Luc que parla deus pastors que guardan las aulhas dehòra e de nuèit, çò que suggerís pas que se debana en ivèrn mès meslèu au mes d’abriu o de mai, coma ac notava Sent Clamenç d’Alexandria, un Pair de la Glèisa au sègle IIIau.
 
Lo lòc de la neishença deu Crist es tanben teoric. Los istorians, au mensh los que seguissen pas la tèsi que ditz que Jèsus èra un mite religiós (coma Michel Onfray lo mes recent), balançan entre Betelèm e Nazarèt. Es vertat que l’existéncia deu messias eth medish estoc pas encara probada scientificament e demòra un debat.
 
Doncas vosautes, legedors atèus deu Jornalet, vos podètz regaudir de çò que Nadau arribe, aquò serà pas una compromission vergonhosa, mès poderatz partatjar totun aqueste moment de patz e de convivéncia, perqué pas, dambe vòstes tanhents e vesins crestians.
 
Lavetz, Bon Nadau a totis!