Putaranha, dempuèi qu’escrivi dens lo Jornalet, es lo purmèr còp qu’es tan mauaisit de plenhar una huelha, los dits son pas jamès estats tan pesucs qu’aquesta setmana.
 
Avèvi causit dejà dimarç un aute subjècte, mes me sembla pas possible de passar a costat de çò d’enòrme que s’es debanat. Per contra, es dejà lo dusau tèxte qu’escrivi, èi boishat un purmèr qu’èra dejà fòrça long.
 
Tot es estat dit. Cadun a balhat son sentit. Cadun a balhat sa morala segon çò que pensa. Aquò me bremba que, tot escàs après l’11 de seteme de 2001, la Setmana atribuissèva las hèitas a “la non compreneson deus Estats Units de las autas culturas” mentre qu’un congressman ultrareaccionari american explicava qu’èra lo “castig de Diu end’America pr’amor de sa permissivitat de cap a l’omosexualitat.” Cadun vei çò que vòu e cadun se ditz qu’a forçadament rason.
 
Es per aquò que balhar son vejaire es mauaisit. I a tantas causas de pensar e de díser, tantes angles de vista possibles, qu’èi ensajat d’arribar dirèctament a çò d’essenciau ende jo, e que sia pro brac.
 
Vaquí ma soscadissa, una au demiei de totis los ensenhaments que podèm tirar d’una tala situacion:
 
Los dròlles que creishen dens l’Estat francés an d’anar a l’escòla dètz annadas, entre 6 e 16 ans. Es lo cas deus tres terroristas deus quaus parlam. Aquò vòu díser que l’Educacion Nacionau los a agut “a disposicion”, se podi díser, dètz annadas, sens de poder les ensenhar concèptes que deverén totun estar basics e essenciaus:
 
Que la vida umana es sacrada.
 
Que’s pòt comunicar sens violéncia.
 
Solide, l’escac es fòrça relatiu pr’amor que se tracta pas que de 3 personas de milions que son passadas per l’escòla francesa. La fauta es pas tampauc la deus ensenhaires que trabalhan dejà dens condicions fòrça mauaisidas e qu’ensajan de hèr çò que podon, mes meslèu deus programas elaborats en ministèri.
 
Per çò qu’es de la dusau idèa, aquò que s’aplica tanben a l’escòla era medish, que les demanda de causir entre çò que son, lor ADN istorica, culturala, religiosa, familiala e çò que deverén estar, au lòc de cercar ponts entre los dus pòles culturaus, per exemple Napoleon qu’a bastit l’Estat francés tau que lo coneishèm (e dambe lo quau daubuns se gargarizan) e qu’èra un admirator de la religion musulmana. Voltaire tanben n’avèva parlat en positiu, après l’aver criticat, solide, mes au mens i avoc un dialògue.
 
L’escòla es devenguda un centre de seleccion sociala per las matematicas e a doblidat drin sa mission purmèra qu’èra de formar umans a la vida comuna. Saber comunicar, saber purmèr escotar l’aute e comprénguer çò qu’es possible de bastir amassa, es una facultat que nos cau utilizar cada jorn a l’endehens d’una còla de trabalh, d’una associacion, d’una familha, d’un grop uman quin que sia. 1% de la populacion utiliza las matematicas cada jorn (benlèu mens, èi pas estatisticas).
 
L’ensenhament de la comunicacion, non violenta (C.N.V.) o pas, concernís e pòt estar fòrtament utila a totis, escolans, liceans, ensenhaires, policièrs, dessenhaires umoristics e l’ensems de la societat francesa de la quala una bona part s’escón darrèr principis que pensan indiscutables e eternaus en tot barrar la pòrta a l’evolucion o a situacions navèras.
 
Lo psicològue provençau Jacques Salomé (véser imatge) a publicat a l’entorn de ueitanta obratges sus la comunicacion dens la familha, dens lo coble, a l’escòla, au trabalh, e a creat lo metòde E.S.P.E.R.E. (Energia especifica end’una ecologia relacionala essenciala).
 
A perpausat sos servicis a l’Educacion Nacionala francesa end’apitar programas escolars d’ensenhament basats sus la comunicacion tala que la concep. En de balas…
 
Solide aquò es pas la solucion miracle au problèma deu terrorisme, l’atz comprés, mes totun, podèm pensar qu’am perdut tres còps dètz annadas de possibilitat de milhorar lo monde.
 
Am perdut fòrça temps, mes cau començar lèu lèu …