Dens lo purmèir article, parlèri de la plaça que poderé préner l’occitan dens un ensenhament bilingüe si volem una transmission “activa”.
 
Dus camins semblan a seguir en classa bilingüa: d’un costat, ensenhar l’occitan com una lenga vertadèira dab las suas règlas (tot hèit ludicament plan segur) e non pas l’inferiorizar au francés. L’aute costat es de héder tostemps víver la lenga dens la classa, l’escòla, la cantina. Uei lo dia, la lenga occitana ne s’ensenha pas sonque qu’a l’escòla. Es doncas a nosautes, regents bilingües, de tornar balhar l’usatge jornalèir de la lenga en mei d’un ensenhament institucionau.
 
Aqueth dusau article balharà la mia espiada sau biais d’estar dau regent dens la sua classa.
 
Lo mainatge a besunh de véder que la lenga n’es pas artificiau prau professor. Atau, me pertoquèri de que lo nivèu de lenga es causa màger quan arribam au cap d’una classa bilingüa. Quan mons escolans me demandèran a la debuta d’annada on avèvi aprés l’occitan, responèri qu’èra ma lenga mairau e que mons pairs m’avèvan tostemps parlat atau. Aquí, vesori las caras s’aubrir: avèvan la confirmacion  que n’èri pas una trompabadauta.
 
Mei parlam dab espontaneitat e mestresa, dab un accent plan marcat (r apicalas vos prègui, accents tonics!) e shens ic pensar, mei l’escolan comprendrà que prau regent, es la sua cultura.
 
Dens la mia classa, la lenga purmèira es l’occitan. Tota conversa en dehòra de l’ensenhament especific dau francés, se hè en occitan. La tòca es de héder passar l’occitan coma lenga “corenta”. Sovent, dens una lesson de gramatica francesa, un escolan me demanda (en francés) un mocadèr. Torni díser la sua demanda e responi en seguit en occitan: “E vòs un mocadèr? Tè,  aquí mossur! Va milhor?” e torni préner la lesson en francès. A cada còp qu’es possible,  ic hèi. Indirectament disi: “si aimas parlar dab jo, dab gran plasèr, mes serà en occitan pr’amor es ma lenga”.
 
Per las responsas daus escolans, dens lo men cap, apiti una “escala d’exigéncia”: quan vèdi qu’un eslhève es a punt de parlar mes que ne gausa pas, torni díser la sua demanda en òc per confirmir son questionament. E quan senti qu’es sonque “canha”, aquí li demandi d’ensajar d’ic díser en occitan. L’uman marcha a l’afectiu. Ic sabem tots. Si nos escasem que lo nin hèdi fisança au professor e que la lenga de comunicacion entre los dus sii l’occitan, alavetz lo camin es ubèrt a la transmission. Lo dròlle pòt parlar francés shens trabuc es tanben causa màger qu’ic sabossi. Mes si ensaja en occitan, harà gran plaser au regent, medish si n’es pas corrècte e aquò l’escolan ic sentís tanben. La fauta es portaira de progression.
 
Los mots, que dirèi “claus”, hèn vàser en çò de l’escolan una facilitat de paraula. Cada matin comenci per un “Adishatz dròlles! Avètz plan dromit?”. La frasa es vaduda un rituau dens ma classa e quan la desbrombi, los còches m’ic demandan!
 
Hèi càs sustot d’usar tostemps la medisha sintaxa de frasa. Vesori que de cantar las paraulas, d’aver rituaus es securisant per l’aprenent.  
 
Darrèir punt que me semblava plan de segotir: me pertoquèri pron sovent qu’amuisham en classa lo cambiament francÉs/occitan mes pas gaire l’invèrs. Es a díser que pensam l’entrada dens l’occitan per tau o tau gatge mes pas jamei lo contrari. Pensi qu’avem de héder càs  que l’entrada dens la francès sii marcada tanben. Lo matin, los dròlles arriban dens la classa. Saben que ne parlarèi pas francés. Saben qu’es l’occitan que vendrà dab jo çò purmèir. Quan començam los cors de francès, èi trobat una formula magica per entrar dens la lenga francesa: “Un, dus, tres, parli francès”. E los nins responen: “Maîtresse?” En dehòra, m’apèran sonque “regenta”. Lo cap d’aquò: inversar lo sentit de  diglossia. L’occitan es la lenga d’expression purmèira, lo francés la lenga d’estudis.