Opinion
Las bonas fonts d’en Lemosin
Vautres zo sabetz benleu pas mas en país lemosin, país descrestianizat si n’i a, la gent se fien mai aus sents qu’au bon Diu dempuei de las generacions. Entau, las fonts d’ente l’aiga raja quauqu’un còp e qu’un tròba d’un pauc pertot en per chas nos, son suvent vocadas ad un sent e las ‘pelen donc bonas fonts. Qu’es que quelas fonts son per ben dire jauventas, qu’es a dire que te fariàn passar tots los maus. Una font garirá las varrujas, ‘n’autra las paurs daus drollichons, ‘n’autra enguéra los rumatisms, ‘n’autra quauqua maláudia de las béstias. Coma ? Vos fau prumier ‘nar veire ‘na “recomandeiritz”, dicha tanben “tirairitz de sents” o d’enguéra “meteiritz de part”. Qu’es ‘na femna que tira los sents o que “met de part”. N’i a d’enguéra dins lo país. La femna te “tira los sents” emb un rituau que ‘la te conha quauques charbons de bois dins un bòle emb de l’aiga en tut saumejar ‘na lista de sents dau país e puei, sabe pas, quante un daus charbons davala au fons dau bòle o monta, vei-te-quí lo moment de ‘nar far las devocions ad una bona font que portará lo nom dau sent que sirá estat chausit per lo charbon.
Entau, la gent se’n van far las devocions a la bona font vocada ad un sent Vic, sent Ròc, sent Alari, sent Martin, sent Basaris, sent Saumet... ne’n ‘chabariatz pas de tant n’i a en Lemosin, sens obludar de laissar coma ex-voto un pelhon, ‘na besunha dau malaude qu’auràn bonhat dins l’aiga, ‘quí rasís la font. Si la gent se pòden pas desplaçar que son benleu tròp gastas, ‘bracadas que ‘lassadas, autanben pòden damandar ad una viatjairitz de far las devocions per elas que ‘nirá a la bona font... o pas, quò l’i fai ren mas que lo mau passe. E se pòt far maitot per los animaus malaudes.
Dins la cresença populara, te disen que qu’es lo sent que t’a enviat la maláudia coma ‘n’espròva e que fau donc lauvar, lauvenjar que prejar lo sent per que tire lo mau. Los curats, de segur, t’expliquen que qu’es pas gaire possible, que los sents son bons e pòden pas entau far malaude un crestian. Los curats te diràn totparier pas que qu’es mas supersticion, te diràn que fau prejar lo sent, e que, emb pro pítat, fará quauquaren per lo crestian que lo lauva.
Qu’es d’enguéra entau en Lemosin a la campanha. De las bonas fonts, se’n tròba d’un pauc pertot que son d’enguéra corgudas, pas tant qu’autres còps segur, que l’i a pas tant de temps. Vos conselhe de ‘nar veire las bonas fonts de Corbafia a Bussiera Galant en Nauta-Viena rasís Dordonha o ben las de Cuçac au sud-oest de Nauta-Viena.
Aubludava de dire que quelas fonts vocadas ad un sent son segur ‘na subrevivença dau temps que los sents existiàn pas, lo temps d’avant la crestianizacion, dau temps que nòstres aujòus lauvavan los esperits de la natura, quauquas nimfas de las aigas benleu, emb quauqua practica paiana animista, que lo crestianisme a plan saugut ‘dobar a sa mòda.
Per ne’n saubre mai sus las bonas fontse las tirairitz de sents, l’i a mas ‘visar lo documentari en occitan realizat per l’IEO dau Lemosin disponible en linha sus 7 Alimoges (emb tot plen d’autres documentaris en occitan que se pden tanben visar)
Entau, la gent se’n van far las devocions a la bona font vocada ad un sent Vic, sent Ròc, sent Alari, sent Martin, sent Basaris, sent Saumet... ne’n ‘chabariatz pas de tant n’i a en Lemosin, sens obludar de laissar coma ex-voto un pelhon, ‘na besunha dau malaude qu’auràn bonhat dins l’aiga, ‘quí rasís la font. Si la gent se pòden pas desplaçar que son benleu tròp gastas, ‘bracadas que ‘lassadas, autanben pòden damandar ad una viatjairitz de far las devocions per elas que ‘nirá a la bona font... o pas, quò l’i fai ren mas que lo mau passe. E se pòt far maitot per los animaus malaudes.
Dins la cresença populara, te disen que qu’es lo sent que t’a enviat la maláudia coma ‘n’espròva e que fau donc lauvar, lauvenjar que prejar lo sent per que tire lo mau. Los curats, de segur, t’expliquen que qu’es pas gaire possible, que los sents son bons e pòden pas entau far malaude un crestian. Los curats te diràn totparier pas que qu’es mas supersticion, te diràn que fau prejar lo sent, e que, emb pro pítat, fará quauquaren per lo crestian que lo lauva.
Qu’es d’enguéra entau en Lemosin a la campanha. De las bonas fonts, se’n tròba d’un pauc pertot que son d’enguéra corgudas, pas tant qu’autres còps segur, que l’i a pas tant de temps. Vos conselhe de ‘nar veire las bonas fonts de Corbafia a Bussiera Galant en Nauta-Viena rasís Dordonha o ben las de Cuçac au sud-oest de Nauta-Viena.
Aubludava de dire que quelas fonts vocadas ad un sent son segur ‘na subrevivença dau temps que los sents existiàn pas, lo temps d’avant la crestianizacion, dau temps que nòstres aujòus lauvavan los esperits de la natura, quauquas nimfas de las aigas benleu, emb quauqua practica paiana animista, que lo crestianisme a plan saugut ‘dobar a sa mòda.
Per ne’n saubre mai sus las bonas fontse las tirairitz de sents, l’i a mas ‘visar lo documentari en occitan realizat per l’IEO dau Lemosin disponible en linha sus 7 Alimoges (emb tot plen d’autres documentaris en occitan que se pden tanben visar)
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#6
« Le cerveau de Bouddha » dau Rick Hanson e dau doctor Richard Mendius.
Se vòu ‘n’analisa dau super cerveu dau Budhā faça a la sciença.
Analisar las darnieras descubertas dins los domenís de la psicologia e de las neuroscienças, lu comint ‘las fan per pesar sus la santat dau nòstre cerveu, ‘nalisar per aviesar lu benaise de la meditaci’ sus ‘quela mesma santat.
Lu libre conta coma quò se passa dins la cervela quante ‘riba ‘n’informaci’, coma ‘la es traitada. Eu balha de las soluci’s per ganhar sus las sufranças, ganhar ne’n bontat e far frutjar l’amor.
Sei pas sur la mesma lonjor d'ondas que Melhau, Chapduel e quauqu'uns mai. Sei filh de paisans de la generacion de Melhau. Era pas autorisat a parlar occitan per la familha, per l'escòla.De mai, devia aidar los parents. Mon pair portava en ilh tres culpabilisacions: esser paisan, pas aver d'instruccion e pas saber parlar frances. Aitaben faguet tot çò que poguet per s'integrar e m'integrat dins la nueva societat tant pis si perdet sa lenga, lo chantar, lo dansar. Melhau e los autres eran mai liuras per aquò e partigut cerchar la lenga dins la populacion, las archivas.
Ai nonmas aura (ai 66ans) que comenci a a desvelhar mon goiat interieur qu'ame rire, estuflar, chantar, dansar escriure en occitan. Desencusatz-me si mon prumier comentari oblidet lo biais positiu de l'article sur las bonas fons. Chacun vei çò que crei veire e chacun es compartimentat. Vivam tots dins daus compartiments ei chausigueran un cap de chapela que devia nos aportar de las certitudas. La Revolucion qu'arieba cassera lo mur de Berlin entre chaque compartiment. Deja totas las certitudas començan de tombar. Si voletz una novela clau per vos conhat dins las ideias novelas, vos convida a legir los libres de Daniel Meurois e Anne Givaudan. Trobaretz sur internet (you tube) de las videos d'aqueus escrivaires e plen d'autres coma "lulumineusas", "legrandchangement". Escotatz-la e benleu i tornaretz trobar las fadas, los lutins;, las elfas e d'autras. Quo es un autre biais de veire la Coneissença universala mair de totas las religions du monde, de las filosofias e ideologias. Amusatz vos bian emben d'aquò
#1 A vos ségre, faudriá pus parlar d'etnologia en lemosin, dau Lemosin o d'en quauqu'un luec mai, e mai quelas practicas de tirar los sents se fajan totjorn coma iò balha de veire lo documentari de l'IEO dau Lemosin ? Legissetz Chapduelh ? Melhau ? Sarrasin ? Bonnet ? Legissetz Ganhaire per las òbras sus dau temas mai "modernes" ? Ieu legisse tot quò-quí e au delai, Roqueta, Manciet, Brun, o ben Vernet, Forest, Yzac, Lassaque, Dupon e sabe-ieu que tant ? e me fai pas despiech, mas que me'n 'trape l'énvia, de parlar de las bonas fonts de'n quauqu'un temps, o ben maitot d'aura, tant coma de sciéncia, d'astronomia o de quita sciéncia ficcion (qu'aime d'escriur). Afen... que voletz, qu'es entau, qu'es pas autrament, l'i aurá totjorn de la gent qu'aimen d'opausar modernitat e vielharias ! Iò sabetz benleu pas mas sei pas tan vielh e me plai tant l'etnologia coma l'astronomia, e, cho, qu'es un secret, sei decreissent e "vegan", quau decha malurós !
Ten, una error dins lo texte (en mai que manca un "ò" dins "pòt"), qu'es pas "Corbafiá" mas "Corba fin", mercés a Maime que me faguet verifiar arser dins son comentari dins 'n article d'aier sus lo vilatge lemosin a vendre.
#3 Hum, disem ben rumatisms o romatisms (rumati:) e pas mestiers de "e" de sosten questa vetz. Per l'accent, mas que coneissiatz l'accentuacion dau lemosin centrau, sauriatz que quò siriá pas un mau de iò notar din queu cas que, fauta de qué, la tonica siriá finala coma dins botelha [bute'ljo]. atz mas legir ma tesa que se deu puscher trobar en linha sus l'accentuacion e l'intonacion en lemosin mas vòle ben reconéisser que mon biais d'escriur dins queu texte es eterodòxe e sec pas las recomandacions daus organismes normalizators. La poliça m'a pas d'enguéra tombat dessús, quò punhará pas venir queraque.
Bonjorn prepause de chamjar: rumatismEs, enguEra (pas besoenh d'accent)
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari