Opinion
Viure dreit: l’occitan e l’escòla
Dins l’escòla onte sei titulari, l’escòla de Laurac (en Vivarés), sei solet d’avedre la competéncia d’ensenhar l’occitan, o en occitan.
En Ardecha (Vivarés), deu èsser lo cas dins la màger part de las escòlas: mens d’un ensenhaire per escòla en mesura d’aprene nòstra lenga als pichòts. Serà lo cas dins fòrça departaments occitans amai d’unes seguèssion mai ajudats que d’autres.
Coma far quand un professor part a la retirada, es en malautiá, chàmbia d’escòla...? L’ensenhament se planta, quand ben de parents sovetan qu’aquest ensenhament se persèguia.
Gaire d’ensenhaires an lo respèct e la volontat de se formar, quand pasmens la Lei d’orientacion de 2013 ditz entre autres: “Art. L. 312-10.- Les langues et cultures régionales appartenant au patrimoine de la France, leur enseignement est favorisé prioritairement dans les régions où elles sont en usage”.
Que fai alora l’Educacion Nacionala, que fan las Inspeccions Academicas, quantos mejans baila nòstra ierarquia? Mès sobretot, coma nosautres ciutadans o podèm acceptar, e contunhar tèsta nauta davant tau mesprètz per nòstra cultura e nòstra lenga millenàrias?
Aqueste dever, l’an los occitans qu’o eissublion pas, mès tanben los acampadisses qu’arriban en Occitània, es tròp aisat de dire “sei pas d’aicí” e de clavar l’afar, s’installar en un caire es prene un país emb tot aquò que lo definis, sa cultura, sa lenga, son istòria, e non pas solament sos païsatges.
Dengun se pausariá la question en anent viure en Islàndia ò en Grècia, perqué se la pausar alh nòstre? Sèm umans, sèm respectables...alora?
Contunhar ansin es nos menar a la mòrt, solets los fòls, racistas e autras personas sens un peçuc de consciéncia e de dignitat o acceptaràn, los autres, occitans coma acampadisses faràn çò que chau per viure dreit.
En Ardecha (Vivarés), deu èsser lo cas dins la màger part de las escòlas: mens d’un ensenhaire per escòla en mesura d’aprene nòstra lenga als pichòts. Serà lo cas dins fòrça departaments occitans amai d’unes seguèssion mai ajudats que d’autres.
Coma far quand un professor part a la retirada, es en malautiá, chàmbia d’escòla...? L’ensenhament se planta, quand ben de parents sovetan qu’aquest ensenhament se persèguia.
Gaire d’ensenhaires an lo respèct e la volontat de se formar, quand pasmens la Lei d’orientacion de 2013 ditz entre autres: “Art. L. 312-10.- Les langues et cultures régionales appartenant au patrimoine de la France, leur enseignement est favorisé prioritairement dans les régions où elles sont en usage”.
Que fai alora l’Educacion Nacionala, que fan las Inspeccions Academicas, quantos mejans baila nòstra ierarquia? Mès sobretot, coma nosautres ciutadans o podèm acceptar, e contunhar tèsta nauta davant tau mesprètz per nòstra cultura e nòstra lenga millenàrias?
Aqueste dever, l’an los occitans qu’o eissublion pas, mès tanben los acampadisses qu’arriban en Occitània, es tròp aisat de dire “sei pas d’aicí” e de clavar l’afar, s’installar en un caire es prene un país emb tot aquò que lo definis, sa cultura, sa lenga, son istòria, e non pas solament sos païsatges.
Dengun se pausariá la question en anent viure en Islàndia ò en Grècia, perqué se la pausar alh nòstre? Sèm umans, sèm respectables...alora?
Contunhar ansin es nos menar a la mòrt, solets los fòls, racistas e autras personas sens un peçuc de consciéncia e de dignitat o acceptaràn, los autres, occitans coma acampadisses faràn çò que chau per viure dreit.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Es pas ges xenofòbe de dire quicòm perçò que o avèm constatat. Aquò d'aquí es una realitat, lo fach que s'acàmpon de mai en mai de franchimands, de germanics, riches o paures, per se menar la vida au sorelh. Que la vida i es mens penabla.
Tanben, dinc tot aquel monde n'i a que se cèrcon una nòva "patria" per donar una autra vida a sos enfants, mai se n'entrincar una segonda, pus naturala o autentica.
Mès, aquel monde faràn emb de la realitat que trovaràn sus plaça. Se tròvon una identitat panla e molegassa, usaràn mai de la siuna e la faràn vaudre, que i a pas qu'aquesta que coneissegon e que n'an la fiertat.
De segur que los que teniáun emb dals que tènon encareta la lenga, e ben... son estats negligidets, malerosament !
Partir dau passat, de la mena anciana per renovar la varietat, per bastir l'avenir, aquí òi ! Es l'orguèlh que faguèt e fai renegar la basa. De segur, la vergonha d'aqueles parlaires a pas totjorn ajudat, se i ajustam una forma de replec sus se.
E puèi, chau ben aveire quò a l'idèia. O dise, o tòrne dire e o tornarai dire amai, dinc mai d'una de mas reaccions als articles que çai paréisson. Es crudelament logic : "La natura non pòt sofrir aquò voide. S'ocupatz pas l'espandi de paraula que vos es ofrit, mai l'espandi de vida onte restatz, es l'Autre que o farà. "
Tot uman s'acara a la rivalitat dinc son projèct de vida, au dever de faire de causidas, de las bònas. Sens estrategia de vida, sens tòc precís, òm pòt pas tirar drech, ni mai èstre reconeissegut.
Sèm prèstes per banhar la camisa, per intrar dinc lo jòc ? Sèm prèstes per venir contunhaires e passaires de lenga e de cultura, en cò nòstre, dinc nòstra familha e a costat, dau mièlhs que poguem ?
Se ieu, cevenòu de 36 ans, mai o mens isolat dinc mon caire, o fau, per de qué pas vos ?
Pasmens deve ben ajustar quicòm : son mai los associatius que me maucorèron de l'accion militanta, quantuna que seguèsse, fai bèl briu. I siái ben tornat un pauquenet, coma las cabras a la sau. Mès, son pas los occitanistas que vos vendràn quèrre : son eles que tènon lo saver, lo verai, eles qu'èron començaires a la debuta.
Aquò sembla lo monde qu'aprenguèron un jorn la borrèia, puèi aprénon d'autras danças tradicionalas dau lòng las annadas, dinc de talhièrs. E un bèl jorn, vos encòntron au mitan d'una fèsta, d'un balèti e vos vènon ansin : "Quò's pas coma aquò que se dança !" Ieu, dinc ma tèsta, lurs rebèque : "Vai-te'n cagar !" .
Son los teneires familhaus de la lenga que mai me màncon, d'un biais presenciau tant coma afectiu.
Ma grand, ma tantorla, lo vesinatge... totes defuntats.
Amai mon paire qu'es bien viu e sap parlar mès... non vòu. O ben, quand aquò li peta !
Nommarai pas las còlas de Burèu que bailegèron fai mai de dètz ans, las associacions occitanas cevenòlas, despuèi Alès enjuscas Aubenàs. Crese que ne'n faguère una bòna part. N'i a que faguèron fúger la ponhadeta de joves que veniáun. Aquò dormiá, tot aquò èra mai o mens embarrat dinc sas cresenças. E la melhora de las diplomacias capitèt pas jamai de los gimblar, de los convencir de socializar la lenga. Aquò virava entre se. N'i a ben quauqu'unas d'associacions que n'aprecière son biais, mai i aduguère ma participacion, erosament. A l'ora d'ara, las causas an pas gaire chamjat. I a quicòm qu'es estat mancat. E lo nombre de parlaires que baissa, e la transmesa de la lenga que se fai pas. La fau ben ieu, mès...
Emb de la vergonha en cò dals uns, l'orguèlh e lo clanisme en cò dals autres, sèm polits !
A reveire.
PS : A despart d'aquò, Monsur Varenne, seguère susprés de veire, fai un parelh de mes, qu'avètz collectat quauqu'us de ma familha : bèla òbra que trovariá rason de s'espandir per las escòlas e los festenaus.
Es coma aquò que creisserà la consciéncia : en favorizar los encòntres e fin finala, las presas de consciéncia que i a quicòm aicí, au país, qu'es pas un "no man's land" e que faudrà faire emb d'aquò.
Es pas ges xenofòbe de dire quicòm perçò que o avèm constatat. Aquò d'aquí es una realitat, lo fach que s'acàmpon de mai en mai de franchimands, de germanics, riches o paures, per se menar la vida au sorelh. Que la vida i es mens penabla.
Tanben, dinc tot aquel monde n'i a que se cèrcon una nòva "patria" per donar una autra vida a sos enfants, mai se n'entrincar una segonda, pus naturala o autentica.
Mès, aquel monde faràn emb de la realitat que trovaràn sus plaça. Se tròvon una identitat panla e molegassa, usaràn mai de la siuna e la faràn vaudre, que i a pas qu'aquesta que coneissegon e que n'an la fiertat.
De segur que los que teniáun emb dals que tènon encareta la lenga, e ben... son estats negligidets, malerosament !
Partir dau passat, de la mena anciana per renovar la varietat, per bastir l'avenir, aquí òi ! Es l'orguèlh que faguèt e fai renegar la basa. De segur, la vergonha d'aqueles parlaires a pas totjorn ajudat, se i ajustam una forma de replec sus se.
E puèi, chau ben aveire quò a l'idèia. O dise, o tòrne dire e o tornarai dire amai, dinc mai d'una de mas reaccions als articles que çai paréisson. Es crudelament logic : "La natura non pòt sofrir aquò voide. S'ocupatz pas l'espandi de paraula que vos es ofrit, mai l'espandi de vida onte restatz, es l'Autre que o farà. "
Tot uman s'acara a la rivalitat dinc son projèct de vida, au dever de faire de causidas, de las bònas. Sens estrategia de vida, sens tòc precís, òm pòt pas tirar drech, ni mai èstre reconeissegut.
Sèm prèstes per banhar la camisa, per intrar dinc lo jòc ? Sèm prèstes per venir contunhaires e passaires de lenga e de cultura, en cò nòstre, dinc nòstra familha e a costat, dau mièlhs que poguem ?
Se ieu, cevenòu de 36 ans, mai o mens isolat dinc mon caire, o fau, per de qué pas vos ?
Pasmens deve ben ajustar quicòm : son mai los associatius que me maucorèron de l'accion militanta, quantuna que seguèsse, fai bèl briu. I siái ben tornat un pauquenet, coma las cabras a la sau. Mès, son pas los occitanistas que vos vendràn quèrre : son eles que tènon lo saver, lo verai, eles qu'èron començaires a la debuta.
Aquò sembla lo monde qu'aprenguèron un jorn la borrèia, puèi aprénon d'autras danças tradicionalas dau lòng las annadas, dinc de talhièrs. E un bèl jorn, vos encòntron au mitan d'una fèsta, d'un balèti e vos vènon ansin : "Quò's pas coma aquò que se dança !" Ieu, dinc ma tèsta, lurs rebèque : "Vai-te'n cagar !" .
Son los teneires familhaus de la lenga que mai me màncon, d'un biais presenciau tant coma afectiu.
Ma grand, ma tantorla, lo vesinatge... totes defuntats.
Amai mon paire qu'es bien viu e sap parlar mès... non vòu. O ben, quand aquò li peta !
Nommarai pas las còlas de Burèu que bailegèron fai mai de dètz ans, las associacions occitanas cevenòlas, despuèi Alès enjuscas Aubenàs. Crese que ne'n faguère una bòna part. N'i a que faguèron fúger la ponhadeta de joves que veniáun. Aquò dormiá, tot aquò èra mai o mens embarrat dinc sas cresenças. E la melhora de las diplomacias capitèt pas jamai de los gimblar, de los convencir de socializar la lenga. Aquò virava entre se. N'i a ben quauqu'unas d'associacions que n'aprecière son biais, mai i aduguère ma participacion, erosament. A l'ora d'ara, las causas an pas gaire chamjat. I a quicòm qu'es estat mancat. E lo nombre de parlaires que baissa, e la transmesa de la lenga que se fai pas. La fau ben ieu, mès...
Emb de la vergonha en cò dals uns, l'orguèlh e lo clanisme en cò dals autres, sèm polits !
A reveire.
PS : A despart d'aquò, Monsur Varenne, seguère susprés de veire, fai un parelh de mes, qu'avètz collectat quauqu'us de ma familha : bèla òbra que trovariá rason de s'espandir per las escòlas e los festenaus.
Es coma aquò que creisserà la consciéncia : en favorizar los encòntres e fin finala, las presas de consciéncia que i a quicòm aicí, au país, qu'es pas un "no man's land" e que faudrà faire emb d'aquò.
#7#9
N'i a d'un costat lo biais de iò dire que pòt semblar xenofòb. Lo fach de parlar de "colonizacion demografica", de substitucion de populacion, nos rapela los discors d'extrema-drecha.
Puei n'i a lo fond. Qu'es verai que n'i a gut dins quauquas regions occitanas, una implantacion importanta, dempuei las annadas 60 de populacion nòrd-africana (pè negre e magrebins), africana, de francés dau nòrd, mai d'europeus dau nòrd (anglés, olandés). Qu'es verai qu'an pus la necessitat sociala d'utilizar l'occitan.
Mas pertant, pense pas que lo fach que daus "estrangiers" sia venguts aia implicat la perda de quela utilitat sociala de l'occitan. Pense que l'occitan avia perdut son utilitat sociala e qu'an pas 'gut mestier d'aprener la lenga. Cò que vòu clarament dire que sens queu desplaçament de populacion la situacion seria pariera. Qu'es pas perque n'i a daus Turcs dins los bòscs lemosins que las familhas se son plantats de transmetre la lenga.
Aquests estaquirots de la foto on diu si l'occità és una llengua europea ? no deuen llegir gaire.
#7
M'acusatz de xenofobia se compreni plan? Pertant la realitat es que los franceses que se venon installar en Occitània an pas besonh d'adoptar cap de volontat d'integracion e que la lei e la politica francesa los assegura d'aquò. Aquò empacha pas quaques raras iniciativas individualas de dubertura cap a Occitània que son de lausenjar.
A mon vejaire çò perilhós per Occitània es l'angelisme d'una bona part dels occitans. Es completament contraproductiu de se barrar los uèlhs.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari