Opinion
24 d’octòbre: un passacharriera amb totes, o sens?
La FELCO avèm après la novèla de’n primièr bona-dich nòstres amics d’Òc-bi, que son estats jutjats dignes de se raligar après còp a una causa decidada en son abséncia.
Nosautres avèm manca pas aguda l’informacion de la coordinacion…
L’i auria donc una manifestacion a Montpelhier lo 24 d’octòbre de 2015.
Es au manco la fin dau suspense: dins lo passat recent, la manifestacion èra premier estaa anonciaa per octòbre de 2014, puèi per la prima, serè doncas per l’auton de 2015. La fauta n’es a las esitacions dau govèrn tochant lo calendier de sa grandiòsa refòrma regionala. E la data defnitiva es doncas fixaa en relacion amb las eleccions regionalas de decembre.
Aquò s’es decidat, nos dison, dins un achamp tengut en janvier.
Aviam recebut una convidacion a un achamp en decembre 2014, vengùa d’alhors d’una organizacion politica, “Bastir!”, çò que nos avia estonats, vist que despuèi la debuta es entendut que l’organizacion de manifestacions per la lenga es l’afar de las associacions culturalas e d’elas solas.
Avèm puèi pas sabut s’aquel achamp s’èra tengut o non. Per l’achamp de janvier (aqueu de decembre, reportat?), avèm per contra ren recebut, ni abans, ni aprèp, e Òc-bi coma lo Felibritge son estats assabentats, mas après.
Aimariam de comprendre coma vai que los animators de la “Coordinacion”, ansin se chama, an pas agut la bontat de nos avertir: seriam venguts, o pas, mas de qué costava de nos contactar, cotria amb las autras associacions antan membras d’”Anem òc”?
Es la “manifestacion sens totes” qu’un vòl apreparar? Amb la risca de confiscacion de la revendicacion comuna per una fraccion solament dau moviment culturau: la força d’”Anem òc”, èra sa plata-forma negociaa entre totes, e sa comunicacion collectiva via lo discors de fin de manif.
Partit coma es, quentes serèn los mots d’òrdre, quau parlarè per totes, sota quent contra-ròtle?
Bon, aprenèm doncas que l’i aurè una manifestacion lo 24 d’octòbre a Montpelhier. Lo còp es partit. E dau còp, nos trobam conviats a “chausir” entre doas vias aitant pauc satisfasentas l’una que l’autra: sieie nos desolidarizar de la decision presa per d’autres contra nostre aveaire, e permetre ansin a (d’eventuaus) esperits mauvolents de nos acusar de traïr la Causa, sieie de marchar ribon-ribanha a la remòrca d’un cortègi que siam pas segurs qu’aduse que que sieie de positiu per la dicha Causa.
Es pas lo primier còp que nòstres partenaris nos meton dins aquesta situacion: gardam lo recòrd de l’episòdi barròc de la “pacha de non-agression”, ultimatum que nos volian impausar, e que per elos sembla de justifiar lo fach de nos pus parlar.
Mas es pas aquò que nos empacharè, nautres, de parlar als autres. E un nos voudrè ben permetre de dire un cert nombre de causas.
Suu metòde, premier
Avèm evocat la memòria d’”Anem òc”, que n’eriam estats cofondators einant la premiera manif de 2005.
Aviam participat activament a l’organizacion de las tres premieras (e avisatz-vos qu’èra pas un disnar de galà), e es solament per la quatrena a Tolosa qu’aviam constatat que nòstras forças militantas e financieras nos permetian pas de nos tornar engatjar dins lo pretzfach pesotge de la preparacion de la manif, e mai i aguèssem largament participat.
Tot aquò o avèm ja explicat, (mas siam pas segurs que sieie estat ben comprés de totes), e remando lo legeire curiós als articles çai publiats lo 18 d’abriu de 2014 e lo 20 de decembre de 2013.
Despuèi, es pas estat possible de tornar far marchar “Anem òc”.
E a la fin finala, nos trobam amb una “coordinacion” que coordona doas associacions, aquí ont n’i avia cinc…
Avèm de mau a considerar qu’es aquí un progrès.
La risca es gròssa, au contrari, de se trobar mens nombroses que dins las precedentas, e, de se prestar a una comparason que serè desfavorabla a la dinamica del moviment, çò que se seria pas vist s’òm aguèsse acceptat d’imaginar, e de bastir, entre responsables associatius coordonats, d’autras formas d’accions diferentas.
Efèctivament, einant que foguesse manifest que “Anem, òc” tornaria pas a la vita, aviam totun agut la posssibilitat de dialogar amb nòstres ex-partenaris de la manifestacion per venir.
Aviam a aqueu moment suggerit que, non pas organizar un còp de mai un grand passa-charriera en Lengadoc, un assajesse, per de rasons qu’explicarem mai luenh, de provocar d’eveniments coordonats dins totas las regions occitanas lo meteis jorn. Aquò supausava de metre l’imaginacion au poder, de suscitar, pertot, d’iniciativas e de faire foncionar la democracia dau moviment…
E èra estat evocada l’idèa (genièr de 2014), en poent pas trobar un consensus entre las associacions presentas, d’engimbrar una consultacion de totes los aderents de totas las associacions culturalas que trabalhan per la lenga. Aquesta consultacion, preparada per un anar-venir de tèxtes entre FELCO, OCBI e Calandreta, es pas jamai estaa organizaa, e aimariam pron de saber perqué.
Dempuèi la debuta, nos es dich que lo Grand Jorn de la Grand Manif, los Occitans serèn pas solets a manifestar, e que “las associacions” de las autras lengas de França marcharèn lo meteis jorn. Nos semblava, dels contactes qu’avèm amb de mond d’autras lengas, car n’avèm nautres tanben, qu’èran pas assabentats d’aquò. Doncas tant valia dire “d’associacions”, e pas “las associacions”. Avèm demandat quau èran aquelas associacions, sens aver de respòsta clara.
Avèm sabut, un pauc per azard, qu’avian reguralament de reunions telefonicas entre elas: avèm demandat de l’i estre associats, mas èra visiblament una demanda insolenta que s’ameritava pas consideracion.
Tornam doncas pausar la question: de quentas associacions se tracha, e quente es lor gras de representativitat?
Aquò dich, nos sembla un pauc fòrt d’estre ansin meses de costat. E pas solament sus la manifestacion, amb aquò…
Dins aquel contèxt…dos amendaments problematics
— http://www.nosdeputes.fr/14/amendement/2529/CL516
— http://www.nosdeputes.fr/14/amendement/2529/CL500
L’associacion dels elejuts occitans (aimariam de saber, sus totes los elegits occitans,, del conselhièr municipal al conselhièr regional, quantes elegits representa aquela associacion… aquò nos donaria probable una idèa de sa… representativitat…) salua amb estrambòrd dos amendaments votats en comission sus la lei NOTRe (la “reforma” regionala…) que tòchan a la question de l’ensenhament (un que dona a la region un drech d’agach sus la formacion dels mestres de lenga regionala, lo segond que demanda lo manten de la competéncia de las autras collectivitats territorialas en matèria de lenga regionala, amb doncas la possibilitat per elas d’ajuar a l’ensenhament “dins sas diversas formas” non autrament definias.
De tant èra grand l’estrambòrd dels “elejuts occitans”, qu’an mandat subit un messatge estrambordat a totes los deputats dau pais d’òc, parier per la direccion federala de l’IEO.
La FELCO siam mens entosiastes suu premier amendament – qu’es de fach una invitacion a l’Estat de se desengatjar totalament de la formacion dels mestres e, en delai, de tota politica linguistica –, e siam prudents suu segond, maugrat lo costat positiu, en principi, dau manten de la possibilitat d’intervencion de las collectivitats territorialas.
Brèu, avèm de causas a dire sus tot aquò, Las avèm d’alhors escrichas a Paul Molac (e a Colette Capdevielle, que sostenguèt tanben aqueles amendaments.
Avèm tanben mandat a totes los deputats nòstra lectura d’aqueles amendaments.
Auriam pas detestat que los elejuts occitans (e la direccion de l’IEO…) prenguesson la pena de nos demandar nòstre aveaire de professionaus drant de partir drapèu en testa.
An pas jutjat util d’o far.
Chascun naturalament fai e pensa çò que vòl. Mas se n’i a per se pensar qu’un pòt lançar una accion per la lenga d’òc, o préner de posicions sus las modalitats de l’organizacion institucionala de son ensenhament, en laissant de caire los ensenhaires dau public, es a dire los que s’ocupan de l’essenciau dels quauques 80 000 escolans d’occitan, aquelos deurian tornar pensar un pauc mai a la question.
Siam pas chins: un nos demanda nòstre aveaire, lo donam volentiers. Un lo nos demanda pas, quasi auriam l’impression d’estre pestiferats e mespresats
Sus la question de la manifestacion ela-meteissa aüra
La proposicion qu’aviam fach d’una manifestacion decentralizaa èra pas ispiraa per non sabo quenta fantasia. Respondia a doas constatacions de bon sens:
Es pas impossible qu’aquò pòsche portar quauque ren, localament, (mas a quau e perqué far?) Mas la tòca d’una manifestacion achampant de mond d’en pertot en Occitània es pas forçadament de permetre a d’unes, en Lengadoc-Bas, d’obténer aqueu quauque ren, qu’a d’autras regions fai sofracha.
Prenèm doncas acte de la decision finala en favor de Monpelhier, mas mantenèm nòstras objeccions.
Manifestar, perqué far?
Degun d’entre nautres negarè lo plaser qu’avèm totjorn agut a marchar amb d’autres Occitans venguts de pertot. Mas se manifesta pas solament per lo plaser dau rescontre amb de vièlhs collègas. La manif chau qu’aie de resultas. E aquí es temps de se pausar de questions.
Mas la leiçon es clara: sens aqueu segut, mediatic e politic, menat collèctivament e en concertacion per totas las associacions culturalas representativas, per o dire clar, la manif a pas ren aure qu’una foncion de desfolament ludic.
Bon, amb aquò que fasèm?
Experiéncia: dau temps de la discussion sus la lei Peillon dicha de refondacion de l’escòla, es lèu estat clar qu’a la debuta la question de las lengas de França l’i caupria pas. Se l’i a aüra dedins un quauque renet, aquò s’apren a la pression afectuosa d’un cert nombre d’associacions d’ensenhaires e de parents d’escolans de totas las lengas de França per obténer, amb l’ajua d’elejuts amics, que la question fenisse per l’i caupre. Es pas estat espectacular. E absulament pas musicau ni conviviau o ludic.
Mas a foncionat. Pròva qu’es possible de bastir quauque ren amb las autras lengas que prenga pas solament la forma d’una jornaa d’accion a la sindicala. Aguessiam nòstre mot de dire, e seria ben que l’aguessiam, diriam volentiers a nòstres ex-partenaris qu’es benlèu la draia que chau segre: un trabalh pacient e regulier, concertat entre totes, de contacte amb las autoritats e los elejuts. Aguessiam agut, entre totes, la meteissa estrategia sus la Charta, auria permés benlèu que la proposicion de lei tombesse pas dins un gorg sens fons, a partir dau moment que la pression un pauc mens afectuosa dels Bonets roges de Bretanha suu govèrn se fasia mens sentir.
Per nautres doncas l’accion comuna entre totes amb las autras lengas (en sabent, naturalament, amb quau dins las autras lengas) es indispensabla. Mas pas forçadament per se concentrar e s’obsedar sus la question d’un passa-charriera de l’utilitat problematica, tot comptat e rebatut. Es aquò nòstra contribucion au debat que s’entrinca dins l’amira dau 24 d’octòbre. Una contribucion critica, e que se vòl positiva. Ne fasètz puèi çò que volètz.
Nosautres avèm manca pas aguda l’informacion de la coordinacion…
L’i auria donc una manifestacion a Montpelhier lo 24 d’octòbre de 2015.
Es au manco la fin dau suspense: dins lo passat recent, la manifestacion èra premier estaa anonciaa per octòbre de 2014, puèi per la prima, serè doncas per l’auton de 2015. La fauta n’es a las esitacions dau govèrn tochant lo calendier de sa grandiòsa refòrma regionala. E la data defnitiva es doncas fixaa en relacion amb las eleccions regionalas de decembre.
Aquò s’es decidat, nos dison, dins un achamp tengut en janvier.
Aviam recebut una convidacion a un achamp en decembre 2014, vengùa d’alhors d’una organizacion politica, “Bastir!”, çò que nos avia estonats, vist que despuèi la debuta es entendut que l’organizacion de manifestacions per la lenga es l’afar de las associacions culturalas e d’elas solas.
Avèm puèi pas sabut s’aquel achamp s’èra tengut o non. Per l’achamp de janvier (aqueu de decembre, reportat?), avèm per contra ren recebut, ni abans, ni aprèp, e Òc-bi coma lo Felibritge son estats assabentats, mas après.
Aimariam de comprendre coma vai que los animators de la “Coordinacion”, ansin se chama, an pas agut la bontat de nos avertir: seriam venguts, o pas, mas de qué costava de nos contactar, cotria amb las autras associacions antan membras d’”Anem òc”?
Es la “manifestacion sens totes” qu’un vòl apreparar? Amb la risca de confiscacion de la revendicacion comuna per una fraccion solament dau moviment culturau: la força d’”Anem òc”, èra sa plata-forma negociaa entre totes, e sa comunicacion collectiva via lo discors de fin de manif.
Partit coma es, quentes serèn los mots d’òrdre, quau parlarè per totes, sota quent contra-ròtle?
Bon, aprenèm doncas que l’i aurè una manifestacion lo 24 d’octòbre a Montpelhier. Lo còp es partit. E dau còp, nos trobam conviats a “chausir” entre doas vias aitant pauc satisfasentas l’una que l’autra: sieie nos desolidarizar de la decision presa per d’autres contra nostre aveaire, e permetre ansin a (d’eventuaus) esperits mauvolents de nos acusar de traïr la Causa, sieie de marchar ribon-ribanha a la remòrca d’un cortègi que siam pas segurs qu’aduse que que sieie de positiu per la dicha Causa.
Es pas lo primier còp que nòstres partenaris nos meton dins aquesta situacion: gardam lo recòrd de l’episòdi barròc de la “pacha de non-agression”, ultimatum que nos volian impausar, e que per elos sembla de justifiar lo fach de nos pus parlar.
Mas es pas aquò que nos empacharè, nautres, de parlar als autres. E un nos voudrè ben permetre de dire un cert nombre de causas.
Suu metòde, premier
Avèm evocat la memòria d’”Anem òc”, que n’eriam estats cofondators einant la premiera manif de 2005.
Aviam participat activament a l’organizacion de las tres premieras (e avisatz-vos qu’èra pas un disnar de galà), e es solament per la quatrena a Tolosa qu’aviam constatat que nòstras forças militantas e financieras nos permetian pas de nos tornar engatjar dins lo pretzfach pesotge de la preparacion de la manif, e mai i aguèssem largament participat.
Tot aquò o avèm ja explicat, (mas siam pas segurs que sieie estat ben comprés de totes), e remando lo legeire curiós als articles çai publiats lo 18 d’abriu de 2014 e lo 20 de decembre de 2013.
Despuèi, es pas estat possible de tornar far marchar “Anem òc”.
E a la fin finala, nos trobam amb una “coordinacion” que coordona doas associacions, aquí ont n’i avia cinc…
Avèm de mau a considerar qu’es aquí un progrès.
La risca es gròssa, au contrari, de se trobar mens nombroses que dins las precedentas, e, de se prestar a una comparason que serè desfavorabla a la dinamica del moviment, çò que se seria pas vist s’òm aguèsse acceptat d’imaginar, e de bastir, entre responsables associatius coordonats, d’autras formas d’accions diferentas.
Efèctivament, einant que foguesse manifest que “Anem, òc” tornaria pas a la vita, aviam totun agut la posssibilitat de dialogar amb nòstres ex-partenaris de la manifestacion per venir.
Aviam a aqueu moment suggerit que, non pas organizar un còp de mai un grand passa-charriera en Lengadoc, un assajesse, per de rasons qu’explicarem mai luenh, de provocar d’eveniments coordonats dins totas las regions occitanas lo meteis jorn. Aquò supausava de metre l’imaginacion au poder, de suscitar, pertot, d’iniciativas e de faire foncionar la democracia dau moviment…
E èra estat evocada l’idèa (genièr de 2014), en poent pas trobar un consensus entre las associacions presentas, d’engimbrar una consultacion de totes los aderents de totas las associacions culturalas que trabalhan per la lenga. Aquesta consultacion, preparada per un anar-venir de tèxtes entre FELCO, OCBI e Calandreta, es pas jamai estaa organizaa, e aimariam pron de saber perqué.
Dempuèi la debuta, nos es dich que lo Grand Jorn de la Grand Manif, los Occitans serèn pas solets a manifestar, e que “las associacions” de las autras lengas de França marcharèn lo meteis jorn. Nos semblava, dels contactes qu’avèm amb de mond d’autras lengas, car n’avèm nautres tanben, qu’èran pas assabentats d’aquò. Doncas tant valia dire “d’associacions”, e pas “las associacions”. Avèm demandat quau èran aquelas associacions, sens aver de respòsta clara.
Avèm sabut, un pauc per azard, qu’avian reguralament de reunions telefonicas entre elas: avèm demandat de l’i estre associats, mas èra visiblament una demanda insolenta que s’ameritava pas consideracion.
Tornam doncas pausar la question: de quentas associacions se tracha, e quente es lor gras de representativitat?
Aquò dich, nos sembla un pauc fòrt d’estre ansin meses de costat. E pas solament sus la manifestacion, amb aquò…
Dins aquel contèxt…dos amendaments problematics
— http://www.nosdeputes.fr/14/amendement/2529/CL516
— http://www.nosdeputes.fr/14/amendement/2529/CL500
L’associacion dels elejuts occitans (aimariam de saber, sus totes los elegits occitans,, del conselhièr municipal al conselhièr regional, quantes elegits representa aquela associacion… aquò nos donaria probable una idèa de sa… representativitat…) salua amb estrambòrd dos amendaments votats en comission sus la lei NOTRe (la “reforma” regionala…) que tòchan a la question de l’ensenhament (un que dona a la region un drech d’agach sus la formacion dels mestres de lenga regionala, lo segond que demanda lo manten de la competéncia de las autras collectivitats territorialas en matèria de lenga regionala, amb doncas la possibilitat per elas d’ajuar a l’ensenhament “dins sas diversas formas” non autrament definias.
De tant èra grand l’estrambòrd dels “elejuts occitans”, qu’an mandat subit un messatge estrambordat a totes los deputats dau pais d’òc, parier per la direccion federala de l’IEO.
La FELCO siam mens entosiastes suu premier amendament – qu’es de fach una invitacion a l’Estat de se desengatjar totalament de la formacion dels mestres e, en delai, de tota politica linguistica –, e siam prudents suu segond, maugrat lo costat positiu, en principi, dau manten de la possibilitat d’intervencion de las collectivitats territorialas.
Brèu, avèm de causas a dire sus tot aquò, Las avèm d’alhors escrichas a Paul Molac (e a Colette Capdevielle, que sostenguèt tanben aqueles amendaments.
Avèm tanben mandat a totes los deputats nòstra lectura d’aqueles amendaments.
Auriam pas detestat que los elejuts occitans (e la direccion de l’IEO…) prenguesson la pena de nos demandar nòstre aveaire de professionaus drant de partir drapèu en testa.
An pas jutjat util d’o far.
Chascun naturalament fai e pensa çò que vòl. Mas se n’i a per se pensar qu’un pòt lançar una accion per la lenga d’òc, o préner de posicions sus las modalitats de l’organizacion institucionala de son ensenhament, en laissant de caire los ensenhaires dau public, es a dire los que s’ocupan de l’essenciau dels quauques 80 000 escolans d’occitan, aquelos deurian tornar pensar un pauc mai a la question.
Siam pas chins: un nos demanda nòstre aveaire, lo donam volentiers. Un lo nos demanda pas, quasi auriam l’impression d’estre pestiferats e mespresats
Sus la question de la manifestacion ela-meteissa aüra
La proposicion qu’aviam fach d’una manifestacion decentralizaa èra pas ispiraa per non sabo quenta fantasia. Respondia a doas constatacions de bon sens:
— Es clar que ni per lo plaser que lo mond pòion trobar a marchar ensemo per charriera, d’o deure far totjorn en Lengadòc, sufís de liéger Jornalet per veire que fenís que ne’n fatiga mai d’un. Nòstra proposicion permetia de satisfar los que demandan una accion sus lor territòri, a charja per elos, naturalament, de se préner per la man per l’organizar. Permetia tanben de multipliar l’impacte mediatic: non pas aguer un solet article dins un jornau regionau, e un grand silenci pertot alhors, aquò devia permetre de crear l’eveniment un pauc pertot.
— Enfin, per de dire de parlar un pauc contèxte politic, l’idèia d’una manif novèla èra associaa a la question de las eleccions regionalas. Aitant se pòt justifiar de far una manif unenca en contèxte d’eleccions nacionalas (la presidenciala per o dire clar), aitant es curiós d’organizar un eveniment fach per agir sus d’eleccions localas dins un solet dels luecs concernats. Laissem de caire lo fach que de l’organizar a Montpelhier, çò es dins una vila que mai que probablement serè pus capitala regionala es pas mau curiós tanben.
— Enfin, per de dire de parlar un pauc contèxte politic, l’idèia d’una manif novèla èra associaa a la question de las eleccions regionalas. Aitant se pòt justifiar de far una manif unenca en contèxte d’eleccions nacionalas (la presidenciala per o dire clar), aitant es curiós d’organizar un eveniment fach per agir sus d’eleccions localas dins un solet dels luecs concernats. Laissem de caire lo fach que de l’organizar a Montpelhier, çò es dins una vila que mai que probablement serè pus capitala regionala es pas mau curiós tanben.
Es pas impossible qu’aquò pòsche portar quauque ren, localament, (mas a quau e perqué far?) Mas la tòca d’una manifestacion achampant de mond d’en pertot en Occitània es pas forçadament de permetre a d’unes, en Lengadoc-Bas, d’obténer aqueu quauque ren, qu’a d’autras regions fai sofracha.
Prenèm doncas acte de la decision finala en favor de Monpelhier, mas mantenèm nòstras objeccions.
Manifestar, perqué far?
Degun d’entre nautres negarè lo plaser qu’avèm totjorn agut a marchar amb d’autres Occitans venguts de pertot. Mas se manifesta pas solament per lo plaser dau rescontre amb de vièlhs collègas. La manif chau qu’aie de resultas. E aquí es temps de se pausar de questions.
— Tochant los medias, premier. Siam quauques uns que gardam lo remembre de la conferéncia de premsa de Tolosa, lo jorn de la manif de març 2012. La particularitat màger d’aquela conferéncia de premsa, es que se passèt sens premsa, o pauc se’n manca. E lo resson globau de la causa foset doncas minimau.
Es pas lo premier còp qu’o disèm: es fòrça ben d’aver un article amb la fòto dins Midi Libre o la Depêche o lo Télégramme de Foncotut. Mas dins lo país ont siam, aquò aponcha pas un fus. O poèm / devèm regretar, mas en ansin. Es dins la premsa nacionala que chau passar. Es d’ismatges au 20 oras, que chau. Senon es pas la pena.
— Co meteis vau per los contactes amb los politics. Gardam lo sovenir, esmogut, de Joan-Peire Bel a Tolosa, president dau Senat, òc, Monsur!, que nos disia qu’anaviam veire çò qu’anaviam veire. Avèm vist. La resulta, (en defòra du fach que Bel es pus president dau Senat, çò qu’a degut far de pena a sos vesins dins son quartier) es que lo Senat s’es pas sentut compelit de s’ocupar de la proposicion de lèi sus la Charta adoptaa debuta 2014 per l’Assemblada: çò que fai qu’aquela proposicion es enterraa per au mens doas èras geologicas. Òsca l’artista!
Aquò vòl dire qu’auriam mielhs fach de manténer lo contacte per de dire de refrescar lo recordari de totes los elejuts contactats. Los achamps d’”Anem òc” a passat temps, en amont e en avau de la manif, se foguesson consagrats a aquelas doas causas, non pas passar de temps a chausir la color de l’aficha, o la plaça dels cagadors portatius, o a veire coma comolar lo deficit, après, auriam probable ganhat quauque ren. La FELCO aquí, segur, prenèm nòstra part de la responsabilitat d’aquela manca.
Es pas lo premier còp qu’o disèm: es fòrça ben d’aver un article amb la fòto dins Midi Libre o la Depêche o lo Télégramme de Foncotut. Mas dins lo país ont siam, aquò aponcha pas un fus. O poèm / devèm regretar, mas en ansin. Es dins la premsa nacionala que chau passar. Es d’ismatges au 20 oras, que chau. Senon es pas la pena.
— Co meteis vau per los contactes amb los politics. Gardam lo sovenir, esmogut, de Joan-Peire Bel a Tolosa, president dau Senat, òc, Monsur!, que nos disia qu’anaviam veire çò qu’anaviam veire. Avèm vist. La resulta, (en defòra du fach que Bel es pus president dau Senat, çò qu’a degut far de pena a sos vesins dins son quartier) es que lo Senat s’es pas sentut compelit de s’ocupar de la proposicion de lèi sus la Charta adoptaa debuta 2014 per l’Assemblada: çò que fai qu’aquela proposicion es enterraa per au mens doas èras geologicas. Òsca l’artista!
Aquò vòl dire qu’auriam mielhs fach de manténer lo contacte per de dire de refrescar lo recordari de totes los elejuts contactats. Los achamps d’”Anem òc” a passat temps, en amont e en avau de la manif, se foguesson consagrats a aquelas doas causas, non pas passar de temps a chausir la color de l’aficha, o la plaça dels cagadors portatius, o a veire coma comolar lo deficit, après, auriam probable ganhat quauque ren. La FELCO aquí, segur, prenèm nòstra part de la responsabilitat d’aquela manca.
Mas la leiçon es clara: sens aqueu segut, mediatic e politic, menat collèctivament e en concertacion per totas las associacions culturalas representativas, per o dire clar, la manif a pas ren aure qu’una foncion de desfolament ludic.
Bon, amb aquò que fasèm?
Experiéncia: dau temps de la discussion sus la lei Peillon dicha de refondacion de l’escòla, es lèu estat clar qu’a la debuta la question de las lengas de França l’i caupria pas. Se l’i a aüra dedins un quauque renet, aquò s’apren a la pression afectuosa d’un cert nombre d’associacions d’ensenhaires e de parents d’escolans de totas las lengas de França per obténer, amb l’ajua d’elejuts amics, que la question fenisse per l’i caupre. Es pas estat espectacular. E absulament pas musicau ni conviviau o ludic.
Mas a foncionat. Pròva qu’es possible de bastir quauque ren amb las autras lengas que prenga pas solament la forma d’una jornaa d’accion a la sindicala. Aguessiam nòstre mot de dire, e seria ben que l’aguessiam, diriam volentiers a nòstres ex-partenaris qu’es benlèu la draia que chau segre: un trabalh pacient e regulier, concertat entre totes, de contacte amb las autoritats e los elejuts. Aguessiam agut, entre totes, la meteissa estrategia sus la Charta, auria permés benlèu que la proposicion de lei tombesse pas dins un gorg sens fons, a partir dau moment que la pression un pauc mens afectuosa dels Bonets roges de Bretanha suu govèrn se fasia mens sentir.
Per nautres doncas l’accion comuna entre totes amb las autras lengas (en sabent, naturalament, amb quau dins las autras lengas) es indispensabla. Mas pas forçadament per se concentrar e s’obsedar sus la question d’un passa-charriera de l’utilitat problematica, tot comptat e rebatut. Es aquò nòstra contribucion au debat que s’entrinca dins l’amira dau 24 d’octòbre. Una contribucion critica, e que se vòl positiva. Ne fasètz puèi çò que volètz.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Adessiatz,
Serai cortet.
Tot aquò es de prendre en consideracion, segur !
Mai, ara, qué fasèm ? senon butar a la ròda.
Una manif sens totes los moviments (Felco, Felibritge, e benlèu d'autres) perdrà de pés e balharà a d'unes l'escasença de far de recampaments non-unitaris. Aquò es pas bon.
La "plataforma" deu tornar negociar per arribar a l'unitat e far pas lo jòc de provIncialistas amargants!
CAl benlèu trobar d'autras formas de revindicacions solemnas (totes a Paris amb los Bretons etc) o ponctualas e a repeticion sus de luòcs siblats. E sempre amb un argument per far venir la premsa nacionala, subretot la TV. Ailàs es aital, lo mond s'informan amb los paures mejans que i a.
La pòrta a la coesion , a l'unitat , deu ésser plan dubèrta. Personalament soi favorable a la dubèrtura a las associacions professionalas e mai sindicalas.
L'essencial es de bastir una fòrça comuna, unitària, sus una question que de tot biais es unitària, per laquala sem totes OK mas ont de modalitats fin finala de tecnica nos desseparan.
ÒC per l'unitat, dins la petèga ont sèm es indispensable. I a de concessions possiblas, aprofitem-ne, macarèl !
A despart deu fonccionar non democratic d'aquèra decision, com lo peish, a l'unilaterala ; e deu flosc que i a enter las associacions culturalas o d'escolas associativas qui cèrcan de pesar suu terrenh politic, lo rappprt de fòrça, o l mòstra deus nostes muscles serà un escopit 'aiga dins ua barrica de vin picat, arren. L'idea, no nretenguda, de prepausar mobilizacions coordonadas pertot suu territpri de la lenga (las lengas de França) auré avut un resson mei gran. Me soi arrestat de me passejar e de musiquejar a la tresau manif e anguerèi pas a Montpelhèr aquetse còps, epr continuar a trabalhar suu hons, dab los elegits locaus qui poiran servri de bramèra aus nacionaus e en ensajar de hèr politica en hèr politica, pas desempuish lo camp associatiu o culturau. En mèi, lo viatge en bus dinca Monpelhèr me ren malaut ;-)
Felip a plan vist que lo passacarrièra biennal e festiu qu'apelam manif (quatre còps repetit) es d'una utilitat dobtosa en defòra del cercle dels convençuts. A l'usatge, comprenèm que sa foncion es mai que mai intèrna e servís a federar los corrents contradictòris de l'occitanisme, a nos donar lo sentiment (benlèu illusòri) d'una coesion e d'una fòrça. La manif rend visible e palpable, una jornada de temps, nòstre pantais de pòble occitan. La densitat dels drapèls roges sus las fòtos es l'imatge fusional de la sang que percor aquel organisme. Mas d'eveniments festius panoccitans n'avèm ja qualques uns, coma l'Estivada, aital coma los Grècs, politicament divisits, avián lors Olimpiadas e los Atenians lor Panatenèas.
Se vei qu'aquela manif servís mai que mai a entreténer l'idèa d'una nacion occitana en gestacion que se dona en espectacle a ela meteissa. Perqué pas ? Vibrèri quatre còps, coma vosautres, dins aquela fervor populara. Mas risca de trobar sos limits. La capitada de la manif es improductiva sul plan revindicatiu nacional, mas un fracàs eventual, el, serà plan contraproductiu. Tolosa faguèt montar la barra a 30.000 personas. En dejós d'aquel lindal, los mèdias regionals (o nacionals) mancaràn pas de dire que lo movement occitan se desalena. Una manif es condemnada a far melhor que la precedenta e son rendement es descreissent, coma los engraisses NPK dins l'agricultura productivista.
D'unes (a començar pels organizators) an soslinhat l'enjòc qu'es pas jamai estat tant important, a la mesura del perilh qu'amenaça coma jamai la lenga e sa transmission. Sèm d'acòrdi sus aqueste ponch. Se seriá pogut creire qu'un tactica "d'union nacionala" se seriá mesa en plaça, a l'auçada de la situacion, e que se serián caladas las garrolhas de personas e de vejaires. Es lo contrari que s'es passat. Sembla que la tòca dels organizators siá mens de far avançar la Causa que de s'apoderar d'ela. Del meteis còp, los "politics" fòrabandisson de fach los "culturals". Aquela particion que tant nos aflaquiguèt e que voldriam totes veire escafar, eireteda qu'es de las annadas setanta, risca de se cavar que mai e tornarem a las vièlhas guèrras, vièlhas feridas, vièlhs demònis. Es aquò que crenti : que la manif divisisca mai que non recampe. Al defòra, sa resulta es malsegura. Al dedins, son bilanç es ja fach davant que se debanèsse.
En efièch quina causida lo còp de fòrça dels organizators daissa als ensenhaires publics (que drenan la màger part dels escolans d'occitan, o cal rapelar, e que son representats per una organizacion legitima e eficaça, non consultada dins l'escasença) ? De demorar sus la broa del camin a agachar desfilar los passacarrièras de l'Istòria o a servir de tropa supletiva dins de campanhas decididas per d'autres.
Lo debat que se seriá degut debanar abans lo proclam de la manif sembla que foguèt sonhosament defugit pels organizators. Ara se debana aprèp, mas los ensenhaires publics i sèm per pas res, puèi que ne foguèrem fòrabandits. Lo debat es coma l'aiga : cal plan que giscle endacòm a un moment donat. Qué que vire, una ascla s'es cavada dins lo grelh d'aquela manifestacion. D'eficacitat estrategica dobtosa, es de tactica catastrofica.
Bèla formula de Felip : la manif sens totes... Benlèu que totes i anarem. Mas amb lo crèbacòr de i anar pas que per dever. Per una granda part la manif festiva risca d'èsser fòrça trista, mas los organizators auràn ganhat lor escomesa tactica.
Rancure qu'i aja pas mai de motivacion per la manifestacion dau 24 d'octòbre a Montpelier e pas solament chas la Felco.
Legir qu'anirem a la manifestacion per nos passejar a costat d'autres es pas dau pus motivant. Perque aquel problem d'organisacion a pas estat reglat pus leu. Quo fai mai de tres ans que s'en parla? A qui la fauta? a una ponhada d'occitanistes que tenan pas compte daus autres o ben a autra causa?
Quand pensi qu'autre còp se cantava: 'people unido, jamai sera vinscido". Sembla que siaja pas lo chamin que prenam.
I a pus de certitudes en degun luec ni dins la sciença, ni dins la religion, ni dins la filosofia o l'ideologia, ni dins la politica. Alaidonc, los"made in França" s'atalan a çò qu'an aprengut a l'escòla: "La França una e indivisible, las França que pòrta de las valors universalas reconeigudas dins lo monde, la França que fai partida dau 5 pais los pus riches,, la França de la Repubica mai tanben aquela daus Valois e daus Borbons. Tombaran de 'naut, aqueus que pensan aitau.
L'ideia que l'univers es pas solament fach de matiera mas qu'es un organisme viu, una conciença e que l'esser uman es un bocin d'aquela consciença ganha de mai en mai dau teren.
L'ideia que las piramidas fugueran bastidas per una civilisacion mai avançada que la que coneissam uei s'espand.
Belcòp de monde volan pas auvir aquò mas dins lo fonds an paur de deman; i a belcòp de stress, de sinistròsa, de malaudias dins nòstra societat dicha evoluada..
Motivar una manifestacion sur la lenga sola sufis benleu pus. Si la lenga sufisia los occitans parlarian occitans entre eus. Mas, i a tant de causas que los en empecha: " la coneissa pas, saba pas la parlar,, ai dau mau a comprener, i a dau biais diferents de parlar d'una region a l'autre, ai ren a veire emben una autra region ocitana, ".
I a pus de certitudas; l'occitanisme es obligeat de s'atelar a una autra chareta. Quala chareta? comlpte sur vòstre e tots los occitanistes mai los occitans per i pensar e zo dire.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari