Opinion
Ei temps de vediau… musicau
Enes darrères setmanes eth nòste País a estat notícia pas sonque per eveniments de transcendéncia istorica coma era aprovacion dera Lei d’Aran, se non tanben per quate eveniments recents que meten de manifèst eth dinamisme dera cultura aranesa.
— Eth prumèr ei era declaracion coma Ben Culturau d’Interès Nacionau era glèisa dera Purificacion de Bossòst. Ei un reconeishement plan meritat entà un municipi plan actiu, qu’ei un referent en çò que tanh a movement culturau.
— Eth dusau ei er èxit editoriau sense precedents ena literatura deth nòste País, que a supausat era edicion deth roman Òc en occitan dera recercaira e escrivana Griselda Lozano Carvajal, que s’a plaçat enes “tops” de ventes de diuèrsi portaus de venta per internet.
Hè ues setmanes podérem assistir ara presentacion per part dera autora d’Òc e magníficaments prologada per Aubert Balada e Jusèp González en Almacelles (Lhèida), “vila ilustrada” dera que n’ei baile un apassionat occitanista, Jusèp Ibars e podérem constatar er enòrme interès que desvelhe Occitània e tot çò d’occitan dehòra deth nòste País. Vertadièraments Occitània e Aran non finalizen pas en tunèl.
Sense cap de dobte Òc ei un fenomèn literari que merite un article apart e que me cau coheissar que m’a sedusit deth que sonque la pogui recomanar e deth que ne sò en aguest moment ena tresau lectura, aguest cop en version occitana. Quauques des sues planes, especiuaments es que descriuen era simfonia des paratges d’excepcion dera val des aranesi, excedissen era pròsa e se convertissen en autentica poesia. Era mia prumèra lectura siguec necessàriaments rapida pera intriga que acaçe ath lector a auançar ena trama. Era dusau lectura ei recomanabla entà recrear-se ena rigor des episòdis e des lòcs istorics e era tresau, ja ena nòsta polida lengua, er occitan, entà gustar era poesia que se vèsse en es sues planes.
— Eth tresau eveniment culturau: era joena cantautora e compositritz aranesa Alidé Sans a estreat en BarnaSants Eth paradís ei en tu, damb ritmes coma eth reggae, era rumba e eth Soul, ua autentica jòia entàs amants dera musica aranesa.
— E quatau e fin finau: un aute producte culturau envolopat en aranés. S’a editat eth videoclip Net de Huec, sus era “Crema deth Haro” de Les (veir foto) damb paraules e musica en aranés.
En escrit anterior , Es arromingueres (veir Jornalet de 22 de gèr) soslinhàuem ua estrategia entà hèr créisher era difusion dera lengua d’Aran: joatar ad aguesta damb era musica.
Vam a desgratuar era nòsta prepausa entà acaçar e arténher aguesta mèta
Coma tactica mnemotècnica era repeticion cantada de quin tèxte que sigue, poèma, taula de calcul, listat d’arrius, reis, eca. contribuís plan a incrementar era prigondor e era intensitat der arrebrembe.
Donques çò qu’auem de besonh ei mès musica en aranés.
Cantegam en aranés entà difoner encara mès era nosta lengua, mès pas sonque musica tradicionau e folclorica tan importanta entà preservar era cultura, se non música en generau: ròck en aranés, blues en aranés, musica leugèra e quina auta manifestacion que sigue musicau…en aranés.
De mès en mès soent trobam exemples d’aguesta generalizacion d’estils en interpretes e grops aranesi, coma Alidé, çò que ei ua bona senhau de que quauquarren se botge.
Damb aguest objectiu e des de hè uns mesi a començat a caminar un projècte, que vò júnher lengua e musica d’Aran amassa en tot meter banda sonòra as tèxtes des poètes e escrivans aranesi mes importants de toti es temps.
Ena iniciatiua qu’a de besonh d’un desvolopament plan long s’i amassen un grop d’arderosi amadors dera música aranesa (veir fòto des collaboradors e simpatitzanti deth projecte), demiei es qu’i a musicians, poètes, jornalistes, istorians, escrivans, capelhans, compositors, cantaires, e grops aranesi o restacadi damb Aran.
Un des grops aranesi que participam en aguest polit projècte em eth Grop Es Paums.
Era istòrica formacion musicau aranesa siguec fondada en decènni des ans 70 per un grop de joeni de Vilamòs(Aran) Rosendo, Joan e Tonho, qu’ath delà de mólher, mòler, dalhar, sauclar, catar saurra, repleterar, garberar e anar entà vediau[1], trobauem temps entà apréner musica e interpretar cançons d’Aran e Occitània en miei des belèqui des oelhes e des crabes.
Es Paums participam coma interpretes dera prumèra des composicions musicaus, gessuda d’aguest projècte.
Eth prumèr producte d’aguesta iniciatiua de vediau musicau acabe d’aparéisher en mercat. Era productora Vero Barrull ven d’editar un vidèoclip qu’includís era cançon Net de Huèc ua balada en SolM integralaments en aranés basada en poèma Net de Huèc der escrivan e poèta Jèp de Montoya de Les. Era cançon ei compausada e interpretada peth compositor “ Castèth” (Jaume Masana Castèth) acompanhat per Es Paums.
Eth grop de trabalh que participam en projècte (veir fotografía des collaboradors e simpatizants) a ja finalizat era composicion musicau de dues naues òbres mès basades en auti tèxtes d’autors d’aguest sègle e deth segle passat que n’ei previst eth enregistrament enes estudis de son pendent es pròplèus setmanes, e que serán en mercat plan lèu.
Vam a vediau…musicau per un camiàs en que dilhèu i trobaram calhaus e arrominguères que mos haràn a estramuncar, mès qu’èm convençudi qu’auançarà pr’amor que mos mò era passion pera música aranesa. Vòs vier?
Ei plan important qu’era gent parlegam, liegegam e escriuegam en aranés, mès tanben que cantegam, baregam, fiulegam e sentegam es emocions que mos aufrís era música… en aranés.
Desiram qu’aguesta prumèra aportacion ad aguest projècte de vediau musicau, contribuïtz a difóner er emplec dera nòsta lengua. Se mès non mos lheuarà er esperit.
— Eth prumèr ei era declaracion coma Ben Culturau d’Interès Nacionau era glèisa dera Purificacion de Bossòst. Ei un reconeishement plan meritat entà un municipi plan actiu, qu’ei un referent en çò que tanh a movement culturau.
— Eth dusau ei er èxit editoriau sense precedents ena literatura deth nòste País, que a supausat era edicion deth roman Òc en occitan dera recercaira e escrivana Griselda Lozano Carvajal, que s’a plaçat enes “tops” de ventes de diuèrsi portaus de venta per internet.
Hè ues setmanes podérem assistir ara presentacion per part dera autora d’Òc e magníficaments prologada per Aubert Balada e Jusèp González en Almacelles (Lhèida), “vila ilustrada” dera que n’ei baile un apassionat occitanista, Jusèp Ibars e podérem constatar er enòrme interès que desvelhe Occitània e tot çò d’occitan dehòra deth nòste País. Vertadièraments Occitània e Aran non finalizen pas en tunèl.
Sense cap de dobte Òc ei un fenomèn literari que merite un article apart e que me cau coheissar que m’a sedusit deth que sonque la pogui recomanar e deth que ne sò en aguest moment ena tresau lectura, aguest cop en version occitana. Quauques des sues planes, especiuaments es que descriuen era simfonia des paratges d’excepcion dera val des aranesi, excedissen era pròsa e se convertissen en autentica poesia. Era mia prumèra lectura siguec necessàriaments rapida pera intriga que acaçe ath lector a auançar ena trama. Era dusau lectura ei recomanabla entà recrear-se ena rigor des episòdis e des lòcs istorics e era tresau, ja ena nòsta polida lengua, er occitan, entà gustar era poesia que se vèsse en es sues planes.
— Eth tresau eveniment culturau: era joena cantautora e compositritz aranesa Alidé Sans a estreat en BarnaSants Eth paradís ei en tu, damb ritmes coma eth reggae, era rumba e eth Soul, ua autentica jòia entàs amants dera musica aranesa.
— E quatau e fin finau: un aute producte culturau envolopat en aranés. S’a editat eth videoclip Net de Huec, sus era “Crema deth Haro” de Les (veir foto) damb paraules e musica en aranés.
En escrit anterior , Es arromingueres (veir Jornalet de 22 de gèr) soslinhàuem ua estrategia entà hèr créisher era difusion dera lengua d’Aran: joatar ad aguesta damb era musica.
Vam a desgratuar era nòsta prepausa entà acaçar e arténher aguesta mèta
Coma tactica mnemotècnica era repeticion cantada de quin tèxte que sigue, poèma, taula de calcul, listat d’arrius, reis, eca. contribuís plan a incrementar era prigondor e era intensitat der arrebrembe.
Donques çò qu’auem de besonh ei mès musica en aranés.
Cantegam en aranés entà difoner encara mès era nosta lengua, mès pas sonque musica tradicionau e folclorica tan importanta entà preservar era cultura, se non música en generau: ròck en aranés, blues en aranés, musica leugèra e quina auta manifestacion que sigue musicau…en aranés.
De mès en mès soent trobam exemples d’aguesta generalizacion d’estils en interpretes e grops aranesi, coma Alidé, çò que ei ua bona senhau de que quauquarren se botge.
Damb aguest objectiu e des de hè uns mesi a començat a caminar un projècte, que vò júnher lengua e musica d’Aran amassa en tot meter banda sonòra as tèxtes des poètes e escrivans aranesi mes importants de toti es temps.
Ena iniciatiua qu’a de besonh d’un desvolopament plan long s’i amassen un grop d’arderosi amadors dera música aranesa (veir fòto des collaboradors e simpatitzanti deth projecte), demiei es qu’i a musicians, poètes, jornalistes, istorians, escrivans, capelhans, compositors, cantaires, e grops aranesi o restacadi damb Aran.
Un des grops aranesi que participam en aguest polit projècte em eth Grop Es Paums.
Era istòrica formacion musicau aranesa siguec fondada en decènni des ans 70 per un grop de joeni de Vilamòs(Aran) Rosendo, Joan e Tonho, qu’ath delà de mólher, mòler, dalhar, sauclar, catar saurra, repleterar, garberar e anar entà vediau[1], trobauem temps entà apréner musica e interpretar cançons d’Aran e Occitània en miei des belèqui des oelhes e des crabes.
Es Paums participam coma interpretes dera prumèra des composicions musicaus, gessuda d’aguest projècte.
Eth prumèr producte d’aguesta iniciatiua de vediau musicau acabe d’aparéisher en mercat. Era productora Vero Barrull ven d’editar un vidèoclip qu’includís era cançon Net de Huèc ua balada en SolM integralaments en aranés basada en poèma Net de Huèc der escrivan e poèta Jèp de Montoya de Les. Era cançon ei compausada e interpretada peth compositor “ Castèth” (Jaume Masana Castèth) acompanhat per Es Paums.
Eth grop de trabalh que participam en projècte (veir fotografía des collaboradors e simpatizants) a ja finalizat era composicion musicau de dues naues òbres mès basades en auti tèxtes d’autors d’aguest sègle e deth segle passat que n’ei previst eth enregistrament enes estudis de son pendent es pròplèus setmanes, e que serán en mercat plan lèu.
Vam a vediau…musicau per un camiàs en que dilhèu i trobaram calhaus e arrominguères que mos haràn a estramuncar, mès qu’èm convençudi qu’auançarà pr’amor que mos mò era passion pera música aranesa. Vòs vier?
Ei plan important qu’era gent parlegam, liegegam e escriuegam en aranés, mès tanben que cantegam, baregam, fiulegam e sentegam es emocions que mos aufrís era música… en aranés.
Desiram qu’aguesta prumèra aportacion ad aguest projècte de vediau musicau, contribuïtz a difóner er emplec dera nòsta lengua. Se mès non mos lheuarà er esperit.
[1] “Vediau” (vesinal, vesiau) es una crida a totes los vesins per far amassa de trabalhs collectius per lo ben comun, documentada long de tota l’istòria d’Aran (NDLR).
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Felicitats per l'article. Vaig tenir el plaer de conèixer en Jèp a casa seua i sóc molt bon amic del compositor Castèth. Realment heu fet una feina preciosa tots plegats!
Endauant! :)
Fragment deth Cap.1:
"Lugdunum, 20 calendas de deseme deth 1103
Un ambient estatic e tenebrós enrodaue aquera hereda maitiada. Una capa d'espessa
broma baisha caperaue dès eth solèr tot çò qu'era guardada podie arténher. Solet era tor
dera nòsta abadia subergessie nèta e fèrma ath miei d'aquera silenciosa e inquietanta
opacitat. Dera bòrda estant, podí veir auançar, coma un espèctre, era siloeta de
quauquarrés qu'entraue ena nòsta encencha. A mida que s'apressaue, vedí que se tractaue
d'un monge que, damb passi trantalhants e en.honsant es sòns pès ena hanga dera
corsèra, s'enfilaue de cap ath nòste monastèri. De ressabuda abandonè eth cubèrt e ané a
cercar a frai Pèire, er encargat deth cerèr, qu'en aqueth moment se trapaue endrabat
damb er inventari des aprovediments entara nòsta comunautat. Damb ua grana agitacion
l'anonciè era naua e, en deishar eth recompte a mans d'un frair laïc, toti dus gessérem
ath córrer deth cerèr negat de flaira de vin e horment entà arribar çò de mès lèu possible
"
For¢a gracies
Felicitats Tònho pet aguest escrit qu'ei exprimit damb eth còr. Ua barreja deth passat ath que no volem renonciar, un present agradiu e fructuós damb resultats e un pervier que s'endunvie arric e plen de projèctes e objectius. Fòrça gràcies Tònho pera tua sintexi e a totes es persones particeps en cada un des projèctes.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari