Lo recent rampèu per anar manifestar a Montpelhier lo 24 d’octòbre de 2015 per aparar la lenga occitana e leis escambis nombrós sus d'aqueu subjècte me faguèron pensar que mancava au movement occitan un organisme de representacion nacionau per poder prene en tota clartat aquela mena de decision qu’implica per sa natura l’ensems dei personas estacadas a nòstra lenga e nòstra cultura.
 
Ai ja dich, e siáu pas lo solet, quant me semblava una error estrategica dei bèlas de tornar mobilizar per lo quatren còp en dètz ans dins la mesma region administrativa occitana, aplicant de fach lei grands principis centralizators que dins sa grand majoritat, leis occitanistas denóncian. Çò que me sembla mai interessant, es de saupre qualei son lei personas darrier d'aqueu rampèu e sa representativitat vertadiera sus tot lo domeni d’òc. Es bensai aquí que s’atròba lo ponch de feblesa d’aqueu rampèu sortit d’enluòc qu’a un pauc de mau d’escondre que, fin finala, demanda en totei de venir aparar leis interés particulars d’una partida ja ben sostenguda per totei lei compausantas de l’occitanisme desempuei dètz annadas.
 
Aisit, çò me diretz,  de venir renar a l’après e de pas voler seguir aqueu grand movement d’estrambòrd. Leis acusacions de “faparenisme” e lei procès en marrida fe tardèron pas de gisclar sus lo fiu dei comentaris d’aqueu mèdia occitan... E pasmens, se preni l’exemple, a l’azard, de Marselha, cu venguèt discutir amb leis actors locaus per imaginar l’infima possibilitat de se venir passejar aicí? Cu definís quau son leis actors locaus representatius de la paraula occitana e aquelei qu’o son pas? Me sembla que lei mejans de se contactar e d’escambiar son a l’ora d’ara de bòn manejar e gaire costós per poder far a la lèsta un còmpte dei fòrças vivas que porrián donar de son temps per que capite ben aquesta manifestacion.  Es possible d’imaginar cinc passacarrieras en dètz ans dins un país sensa ne’n far un dins sa ciutat mai poblada? Se pòu imaginar plusors manifestacions per aparar Alsàcia, Bretanha ò Catalonha sensa passar un solet còp per Estrasborg, Roazhon ò Barcelona?
 
Problèma de competéncia, bensai? Bota, devi ben avoar sus d'aqueu subjècte que conoissi pas lei critèris retenguts per lo Comitat Escondut per poder jutjar de la competéncia deis unei ò deis autres. Bensai qu’aqueu critèri ten pus de l’idèa tota facha que de l’analisi vertadiera, mai coma, per ma part e per la part de plusors personas que conoissi, fogueriam pas contactats per poder èstre avalorats, m’imagini que lo Comitat Escondut a seis aurelhas que trabalhan en secret. 
 
Agueriam  puei l’argument imparable de la localizacion. D’efiech, Montpelhier essent gaireben au centre geografic d’Occitània, coma Besièrs ò Carcassona, es mai aisit per totei lei personas d’en pertot d’i venir. Last but not least, l’estofant còdi dau trabalh impausa de temps de pausa ai menaires de carris e de lònguei distàncias farián créisser la tarifa dau viatge d’un biais excessiu. 
 
Que volètz respòndre a tot aqueu bòn sens? Que la distància deuriá pas èstre un problèma per una mobilizacion amb un enjuòc tau que deuriá soslevar l’estrambòrd de totei leis occitans e demenir lei distàncias? D’efiech, amb leis economias fachas per leis associacions occitanas que s’atròban en Lengadòc Rosselhon despuei qu’existisson aquestei manifestacions, lo Comitat Escondut auriá pogut prepausar la mesa en plaça d’una caissa de solidaritat per ajudar nòstrei fraires de Gasconha ò de Lemosin per venir en Provença ò, evidentament, lo contrari. E mai, que pecat d’imaginar qu’aqueu grand recampament que deu portar naut e fòrt lo clam de tot un pòple siga entrepachat per l’abséncia de militantisme e lo corporatisme dei menaires de carris!
 
Evidentament, faliá ben causir un luòc de recampament. S’atròba justament que plusors vòtz s’enaucèron d’aicí d’ailà per prepausar de diferenteis apròchis rapòrt a aquelei manifestacions. Aquestei proposicions se basèron primier sus lei resultats obtenguts despuei leis autrei passacarrieras. E aquestei resultats son bensai bòns en Lengadòc (encara que l’exemple besierenc sembla d’o denegar...), son completament inexistents en Provença ò, aparentament, en Lemosin e Auvèrnha. Se podèm d’alhors pausar la question d’un vertadier bilanç de far despuei lo començament d’aquestei movements. La question dei subvencions e de sa creissença eventuala dins cada region, departament ò comuna occitana, es estada pausada e debatuda? L’argent public distribuit d’aqueu biais a crescut d’un biais omogèn dins totei lei regions occitanas ò pas? L’emplec en occitan e per l’occitan, l’educacion, la sociabilitat de la lenga an progressat? Aquestei donadas s’ameritarián d’èstre recampadas e comunicadas en totei leis actors dau movement occitan avans que de rampelar un còp de mai a un recampament que siam incapables per la màger part d’entre nosautres de saupre se i aguèt ò non de resultats significatius ai precedents.
 
Es evident que de regions occitanas an pres lo tren e que d’autres foguèron laissadas de caire. Doas possibilitats: far avans sensa elei ò assajar de leis ajudar per poder montar sus lo tren. Es la primiera possibilitat que foguèt causida per lo Comitat Escondut. Tant vau de s'arrancar la camba puslèu que de totei demorar arrapats au cai, çò me diretz... Pecat pasmens qu’aguèsson pas lo coratge d’o dire a de bòn puslèu de que demandar ais associatius que se despatolhan dins aquestei regions perdudas de se mobilizar per poder far créisser son pes pròche seis institucions localas.
 
Per se poder esparnhar d’acusacions de monopolizacion de la paraula occitana, porriam imaginar la mesa en plaça d’un Conseu Representatiu dau Pòble d’Òc, basat sus toteis lei compausantas institucionalas, politicas, civilas, culturalas, mediaticas, esportivas, etc... de la societat occitana e pas unicament virat devèrs la lingüistica coma o es ja lo Congrès.
 
Aqueu Conseu que recampariá bensai 300 personas se porriá acampar un còp l’an, dins una vila d’Occitània causida per rotacion e prene ansin de grandei decisions d’orientacions generalas rapòrt a l’occitanisme. Aqueu Conseu seriá dubèrt en totei lei sensibilitats, escotariá leis avejaires deis unei e deis autres, e prendriá sei decisions sus la basa d’una votacion de totei lei personas que representan sei sòcis.
 
Aqueu Conseu seriá, de fach, lo mai representatiu possible. Cada sòci constitutiu, segond lo nombre de sei pròpis sòcis ò son budget (aquò es evidentament pas la causa mai aisida de definir...), li porgiriá 1 a 5 representants. Aqueleis associacions porrián èstre causidas sus la basa d’una candidatura volontària, sus l’obligacion de pagar un escotisson de quauquei centenats d’euròs cada an per sèti de representacion per ajudar lo Consèu a foncionar sensa subvencions dirèctas e sus la signatura d’una carta de principis generaus per quant ai finalitats d’aqueu Conseu (definicion de çò qu’es la “nacionalitat” occitana, reconoissença de la lenga occitana e respècte de son unitat, modalitats de representativitat de cada sòci, etc...). Sei reünions e sei deliberacions serián publicas e seriá mandatat per sei compausantas per parlar d’una vòtz unenca dins nòstrei rapòrts generaus amb lei tres grandeis autoritats estatalas qu’a l’ora d’ara son mestressas dau territòri occitan. Cada sòci seriá puei de segur liure de servar son foncionament pròpi dins sei relacions mai estrechas amb sei partenaris institucionaus.
 
Aqueu Conseu, enfin, porriá votar un burèu compausat d’un president e d’encargats au desvolopament de domenis diversificats (cultura, educacion, espòrt, associacions, economia, mèdias, politica, etc.) per coordenar tant coma se pòu leis accions de sei diversèi compausantas e, mai que mai, poder far profechar cadun deis avançadas deis autres. Sa tòca principala seriá, de segur, d’endralhar e de seguir lei mejans d’intervencion globaus per far ausir la vòtz occitana dins sa totalitat.
 
E per donar lo primier greu a aqueu Conseu, perqué pas imaginar nòstrei doas institucions mai prestigiosas e panoccitanas, lo Felibrige e l’IEO, qu’establirián sa Carta de Valors, metrián en plaça un recensament deis associacions localas qu’òbran de pertot per aparar nòstre territòri e convidarián a un primier grand recampament d’aqueu Conseu d’aicí a un pareu d’annadas? Serián puei descargats de la tasca pesuga de representar, maugrat d'elei de còps, l’ensems dei sensibilitats occitanas e serà l’escasença, aqueu jorn de primier recampament, de metre en plaça un grand passacarriera a l’encòp revendicatiu e festiu per festejar l’arribada d’una fòrça representativa vertadiera dau pòble d’òc. 
 
Tot aquò es evidentament ren que de proposicions mandadas a la lèsta. Me sembla pasmens qu’avem patit pron lei limits d’una manca de representativitat nacionala occitana vertadiera, e que pensar un novèu modèl s’amerita d’èstre chifrat. Avèm a disposicion de mejans d’escambis e de comunicacion coma jamai n’aviam aguts dins lo passat. La question de tornar pensar lo nòstre biais de foncionar me sembla pron legitima. Donar, de fach, la paraula en totei d’un biais que cada decision d’importància coma un rampèu per manifestar toteis ensems dins un ròdol definit siga lo mens contestabla possible.
 
Anem!