L’autre jorn èri a far las crompetas al supermercat de la miá vilòta. Dins las alèas apercebèri un vièlh vesin de la familha qu’aviái pas vist dempuèi bèl brieu fa. Lo brave òme demòra dins l’ostal de retirada local ont decidiguèt d’anar viure ja qu’ arriba pas pus a se sufire de per el dempuèi que li es mòrta la femna. Foguèri content de lo veire. Nos embrassèrem e parlèrem un chic del temps passat, dels nòstres cars despartits, de la region que pauc a pauc s’estofa. La siá cara s’esclairava de conversar amb lo “pichon”, que per el totjorn serai.
 
Puèi nos separèrem. Apuejat qu’èra el al carreton l’acompanhava la siá felena, una brava jove estudianta que teniá a còr d’anar passejar lo sieu bon-papà, de l’anar sortir d’aquel ostal de retirada que, malgrat que siá polit e plan coma cal, es un endreit plan tristonet.
 
Contunhèrem las nòstras crompetas cadun de son costat. Èran a qualques passes de ieu e los podiái fintar. Visiblament l’òme èra aürós d’èsser sortit e de veire de monde. Se congostava de veire las verduras e la fruta. Se las metèt jol nas per las sentir. Las tocava del poce. A la seccion dels salcissòts ne descroquèt un parelh e se los metèt dins lo carreton. Sulpic, la felena los tornèt acrocar en li dire qu’aviá pas besonh de crompar de qué manjar ja que viu a l’ostal de retirada. A la seccion dels cafés e sucre el prenguèt un botelhon de cicorèa Leroux concentrada. Aquí tanben la felena tornèt metre lo produit sus la laissa, aqueste còp amb los pòts sarrats. Çò meteis se passèt amb de formatge de cabra e amb una botelha de Menerbés: “Arrèsta-te un pauc ara, papet. Cromparem pas tot aquò!”. 

Mon brave ancian vesin, de veire tot en un còp totes aqueles polidas causas, totas aquelas colors, tot aquel monde, ne trapava la pepida. Un moment aprèp, papet e felena se perdèron de vista pendent una estoneta ja que s’èra arrestat per se mocar lo nas. “E ben papet! De qué fasiás en darrèr? Anem, cuita-te ara! E mesfiva-te ont metes los pès e las mans, que las bóstias de consèrvas son totas empiladas! Ja manquères de’n far tombar!”.
 
Patatrà! En voler veire l’imatge del caçolet pegat a la bóstia de consèrva, lo pepin ne faguèt tombar una dotzena pel sòl. Coma una fòla la siá felena se sarrèt del sieu aujòl, li agafèt lo braç e li metèt un parelh de bofas pel morre en li cridar per las aurelhas: “Veses çò qu’as fait? Ès content de tu, ara?”
 
Los clients a l’entorn fasián una mina d’aprobacion. Una femna de la cara satisfaita diguèt doçament: “E ben èra plan temps de lo corregir aquel vièlh, qu’èra insuportable!”.
 
–––––––––––––––––––––––––-
 
Ben segur, Dieumercés, la darrièra partida d’aquesta istòria, la de la bofa donada per una felena a son grand-paire, es inventada. Se se foguèsse passat aquò segurament que de monde serián intervenguts dins lo supermercat. La nòstra cultura occitana perdona pas que qualqu’un tuste sos parents o grand-parents. Coma o disiá En Marcèu Panhòu: “es gaireben un parricidi“. Tocar los sieus parents es un dels sacrilègis màger de nòstra societat e es plan atal.
 
Per contra aquesta scèna imaginada poiriá aisidament se passar ont que siá ençò nòstre. Basta cambiar lo grand-paire per un mainatge per qu’aquò pòsca venir una istòria credibla. La nòstra societat accepta e sovent preconiza los catigaments corporals cap als mainatges al dintre de l’encastre familhal. Del moment qu’òm es parent la societat reconeis lo dreit de tustar son enfant. La lei francesa balha als parents lo dreit d’utilizar la violéncia fisica coma mejan educatiu! S’agís pas de violéncias grèvas que, ben segur, son sancionadas per la lei. Mas las pernalhadas, las bofas, las aurelhas o las gautas tiradas e los segotiments musclats de per la lei francesa son legals en Occitània. La sola condicion per qu’aquesta benvolença legala foncione es que lo donaire de tusts deu téner l’autoritat parentala sul mainatge que recep los tusts.
 
Tustar un mainatge coma mejan educatiu es quicòm que pòdi pas acceptar. N’i a que dison que receure una pernalhada o una bofeta de temps en quora a pas jamai tuat degun, qu’aquò pòt ajudar a tornar metre en plaça las idèas, qu’aquò pòt ajudar a comprene. An rason: una pernalhada tua pas. Una bofa traumatiza pas, en general.  Mas aquí es pas la question. La question vertadièra es: e vòl Occitània, coma societat, s’autorizar a tocar çò mai sacrat dins la nòstra umanitat, çò es los mainatges? Al nom de qué la nòstra societat trapa intolerable de tustar un ancian e acceptable e quitament onorable de tustar sos mainatges?
 
Al nom de qué los parents que tustan sos enfants trapan inacceptable qu’un estrangièr o per exemple un professor los tusten. Un ensenhaire que metriá una bofetada a un escolan auriá de problèmas grèus amb la siá administracion e amb la justícia. E pr’aquò aquesta meteissa justícia auriá pas res a dire als parents que donarián la meteissa bofetada?
 
La desencusa de la “tradicion” de la pernalhada tanpauc non es pas valida. Moralement degun non se pòt pas reclamar de l’istòria per justificar la violéncia quand l’istòria es marrida. Tanpauc non se pòt invocar la cella familhala coma essent una entitat fòra proteccion legala. La familha recep la proteccion de la lei. Per exemple lo violament conjugal, qu’abans èra pas punit, es desenant jutjat coma un crime.
 
La miá conviccion es que l’enfància a dreit a una proteccion, a la meteissa proteccion que los adultes. Dimècres, lo Conselh d’Euròpa e lo sieu president, lo norvegian Thorbjørn Jagland an denonciat la legislacion francesa en matèria de castigaments corporals que “prevei pas cap d’interdiccion pro clara constrenhenta e precisa” e “qu’un incertitud demòra per çò de l’existéncia d’un’dreit de correccion’ reconegut per la justícia”. Dempuèi ja longtemps, fòrça païses del planèta an proïbit los catigaments corporals familhals e en Euròpa son ja una majoritat d’estats abolicionistas coma o demòstra l’OVEO (Observatòri de la Violéncia Educativa Ordinària). L’estat francés se trufa d’aquesta question e quand i sosca es per dire, pel trochaman de la ministra de la familha, que i aurà pas cap de lei. Me surpren pas. Perqué l’estat francés que respècta pas los dreits linguistics dels joves occitans se preocupariá de lor integritat fisica quotidiana?

Soi aürós qu’un territòri occitan siá mai socialement abançat dins aqueste domeni que los autres: en Aran. Ja fa 8 ans que los mainatges occitans d’aqueste parçan tenon la meteissa proteccion de lor integritat fisica que los adults.

França, País de las Luses, avètz dit?