Opinion
Difusar, difondre
Un dobte frequent, dins l’usatge de la lenga, es de saber quina es la forma corrècta entre difusar e difondre. En fach, aquestes dos tipes son corrèctes. La sola error que cal evitar es difusir*.
Difondre (difóner)
Per comprene aquestas diferentas formas, cal començar per lo cas de difondre (en gascon difóner). Es un vèrb regular del grop C que se conjuga coma batre (en gascon bàter).
Aquel tipe es usual:
En occitan estandard pluricentric, seleccionam la forma generala difondre amb sa variacion gascona difóner.
Es un tipe completament normal en occitan per diferentas rasons:
Difusar
L’autre tipe, difusar, tanben es valable e lo cal enregistrar en occitan estandard. Es un vèrb regular del grop A que se conjuga coma parlar. Es acceptable per las rasons seguentas.
L’influéncia de las autras lengas
Ara, podèm pas negar un fach: la reparticion dels dos tipes, difondre e difusar, seguís los domenis d’influéncia de las diferentas lengas poderosas qu’an penetrat en Occitània.
— Lo tipe minoritari difondre (difóner) es usual dins las zònas ont i a agut l’influéncia de l’italian diffondere, del catalan difondre e de l’espanhòl difundir. Çò es: dins las Valadas, que son dins l’estat italian, dins lo País Niçard, qu’èra jos influéncia italiana fins en 1860, e dins la Val d’Aran, qu’es jos influéncia catalana e espanhòla.
— La tipe majoritari difusar es usual en Occitània Granda, çò es, dins la granda zòna que coneis dempuèi longtemps l’influéncia del francés diffuser.
Ça que la, coma o ai explicat, tant difondre coma difusar rèstan compatibles amb las règlas tradicionalas de formacion dels mots en occitan.
Una error: difusir*
Lo tresen tipe, difusir*, es inacceptable:
Expliquem aquesta error en detalh.
I a tota una sèria de vèrbs occitans que lor forma francizada se terminara per ‑ar* mentre que lor forma restaurada e normativa se termina per ‑ir. Per exemple, los francismes preferar*, suggerar*, assistar*, se conselha de los corregir en preferir, suggerir, assistir, etc.
Certans occitanistas de bona volontat vòlon far foncionar aquesta restauracion mas, sens o far exprès, l’aplican amb tròp de zèl a de mots en ‑ar que son corrèctes e que cal pas cambiar. Aital an transformat difusar, qu’es corrècte, en difusir*, qu’es incorrècte.
I a d’autras errors d’aquela mena coma utilizar (corrècte) alterat en utilizir* (incorrècte)...
Difús, difusion, difusor
A partir del participi latin diffusus, rèstan encara de mots corrèctes en occitan coma l’adjectiu difús~difusa, lo nom femenin la difusion e lo nom d’agent difusor~difusora (qu’es tanben un adjectiu).
Difondre (difóner)
Per comprene aquestas diferentas formas, cal començar per lo cas de difondre (en gascon difóner). Es un vèrb regular del grop C que se conjuga coma batre (en gascon bàter).
Aquel tipe es usual:
— En vivaroalpenc extremoriental de las Valadas, jos las formas difondre o difónder.
— En niçard, jos la forma difòndre*, que lo passatge de o a ò* i es una influéncia de la forma italiana diffondere. En aqueste cas, la defensa del niçard autentic demanda de restaurar difondre.
— En gascon aranés, jos la forma difóner.
— En niçard, jos la forma difòndre*, que lo passatge de o a ò* i es una influéncia de la forma italiana diffondere. En aqueste cas, la defensa del niçard autentic demanda de restaurar difondre.
— En gascon aranés, jos la forma difóner.
En occitan estandard pluricentric, seleccionam la forma generala difondre amb sa variacion gascona difóner.
Es un tipe completament normal en occitan per diferentas rasons:
— Es atestat dins l’usatge.
— Es una formacion coerenta a partir del vèrb latin diffundere. Lo latin diffundere es el meteis una composicion del prefixe dis‑ (diff‑) e del vèrb fundere que significa “fondre”.
— I a de tipes similars dins d’autras lengas romanicas coma lo catalan difondre, l’italian diffondere o l’espanhòl difundir.
— Dins las diferentas lengas concernidas, lo tipe difondre se conjuga coma lo tipe fondre. Dins lo detalh:
— Es una formacion coerenta a partir del vèrb latin diffundere. Lo latin diffundere es el meteis una composicion del prefixe dis‑ (diff‑) e del vèrb fundere que significa “fondre”.
— I a de tipes similars dins d’autras lengas romanicas coma lo catalan difondre, l’italian diffondere o l’espanhòl difundir.
— Dins las diferentas lengas concernidas, lo tipe difondre se conjuga coma lo tipe fondre. Dins lo detalh:
· En latin, diffundere se conjuga coma fundere.
· En occitan, difondre se conjuga coma fondre (en occitan gascon, difóner se conjuga coma hóner).
· En catalan, difondre se conjuga coma fondre.
· En italian diffondere se conjuga coma fondere.
· En espanhòl difundir se conjuga coma fundir.
· En occitan, difondre se conjuga coma fondre (en occitan gascon, difóner se conjuga coma hóner).
· En catalan, difondre se conjuga coma fondre.
· En italian diffondere se conjuga coma fondere.
· En espanhòl difundir se conjuga coma fundir.
Difusar
L’autre tipe, difusar, tanben es valable e lo cal enregistrar en occitan estandard. Es un vèrb regular del grop A que se conjuga coma parlar. Es acceptable per las rasons seguentas.
— Es atestat dins l’usatge.
— Es format de manièra corrècta a partir del vèrb latin diffundere, a travèrs del participi passat irregular d’aquel vèrb latin, qu’es diffusus, e al qual avèm apondut la terminason verbala occitana ‑ar. Aquela faiçon de formar de vèrbs es corrècta e ne tenèm un fum d’autres exemples en bon occitan (coma: lo latin colligere, al participi passat collectus, generant l’occitan collectar; o ben lo latin progredi, al participi passat progressus, generant l’occitan progressar...).
— Es format de manièra corrècta a partir del vèrb latin diffundere, a travèrs del participi passat irregular d’aquel vèrb latin, qu’es diffusus, e al qual avèm apondut la terminason verbala occitana ‑ar. Aquela faiçon de formar de vèrbs es corrècta e ne tenèm un fum d’autres exemples en bon occitan (coma: lo latin colligere, al participi passat collectus, generant l’occitan collectar; o ben lo latin progredi, al participi passat progressus, generant l’occitan progressar...).
L’influéncia de las autras lengas
Ara, podèm pas negar un fach: la reparticion dels dos tipes, difondre e difusar, seguís los domenis d’influéncia de las diferentas lengas poderosas qu’an penetrat en Occitània.
— Lo tipe minoritari difondre (difóner) es usual dins las zònas ont i a agut l’influéncia de l’italian diffondere, del catalan difondre e de l’espanhòl difundir. Çò es: dins las Valadas, que son dins l’estat italian, dins lo País Niçard, qu’èra jos influéncia italiana fins en 1860, e dins la Val d’Aran, qu’es jos influéncia catalana e espanhòla.
— La tipe majoritari difusar es usual en Occitània Granda, çò es, dins la granda zòna que coneis dempuèi longtemps l’influéncia del francés diffuser.
Ça que la, coma o ai explicat, tant difondre coma difusar rèstan compatibles amb las règlas tradicionalas de formacion dels mots en occitan.
Una error: difusir*
Lo tresen tipe, difusir*, es inacceptable:
— Perque es pas un usatge tradicional ni autentic; es un usatge tardiu dels sègles XX e XXI aparegut demest certans militants occitanistas.
— Perque s’explica per la volontat de corregir una forma corrècta, difusar, que d’unes l’an percebuda a tòrt coma incorrècta (en lingüistica, aquò s’apèla una ipercorreccion).
— Perque s’explica per la volontat de corregir una forma corrècta, difusar, que d’unes l’an percebuda a tòrt coma incorrècta (en lingüistica, aquò s’apèla una ipercorreccion).
Expliquem aquesta error en detalh.
I a tota una sèria de vèrbs occitans que lor forma francizada se terminara per ‑ar* mentre que lor forma restaurada e normativa se termina per ‑ir. Per exemple, los francismes preferar*, suggerar*, assistar*, se conselha de los corregir en preferir, suggerir, assistir, etc.
Certans occitanistas de bona volontat vòlon far foncionar aquesta restauracion mas, sens o far exprès, l’aplican amb tròp de zèl a de mots en ‑ar que son corrèctes e que cal pas cambiar. Aital an transformat difusar, qu’es corrècte, en difusir*, qu’es incorrècte.
I a d’autras errors d’aquela mena coma utilizar (corrècte) alterat en utilizir* (incorrècte)...
Difús, difusion, difusor
A partir del participi latin diffusus, rèstan encara de mots corrèctes en occitan coma l’adjectiu difús~difusa, lo nom femenin la difusion e lo nom d’agent difusor~difusora (qu’es tanben un adjectiu).
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#26 La forma atestada en gascon es 'difóner' amb una 'f', probable a causa de l'influéncia de 'difusion' qu'a tanben una 'f'.
Remarca: que'm sembla qu'en gascon on avem hóner, con.hóner ..., que seré autanplan acceptable dihóner.
#23 Es solament que la referéncia o avias pas donada. Mercés.
Conéissi pas aqueste "Comission 2008".
"La seleccion dels mots e dels senses, dins una lenga estandard, se fa pas coma cresètz. " Segur, soi pas linguista ; aquò empacha pas que pòdi aver una idèa sus la lenga. En francés tanpauc seguissi pas totas las recomandacions lexicalas de l'Académie Française perque d'unas m'agradan pas. Disi pas qu'ai rason, mas coma « usatgièr de la lenga » ai ben lo drech favorizar d'unes emplecs e d'o dire. Atal, un terme periferic coma « difondre » o utilisi pas e vesi pas son interés, avèm ja pro sinonimes. E m'agrada mai de dire « distribuir un papièr » « prepausar un libre » « difusar lo lum e la calor » « espandir una novèla»… perque pensi qu'es mai precís e juste que de voler dire difusar o difondre per totes aquelas frasas. Aprèp, cadun o ditz a son biais, ieu, vos escrivi mon vejaire, e sabèm plan qu'es l'usatge que fa(rà) la règla.
#22 "Per ieu, difondre deu demorar dins un usatge limitat (...)...
E "difusar" (...) cresi qu'o cal limitar. Mas me soi ja explicat sus aquò, sens succès."
=> Vos sètz explicat sens succès perque mantenètz un presupausat qu'es inexacte del ponch de vista de la lexicografia e dels critèris d'estandardizacion. La seleccion dels mots e dels senses, dins una lenga estandard, se fa pas coma cresètz.
#22 "Perqué i a totjorn pas una responsa a aquesta question simpla? Un diccionari ont es notat."
=> I a de diccionaris ont 'difondre/difóner' es notat (Castellana, Vergés, Comission 2008...). E aquò o ai ja explicat dins aquesta discussion... Mas n'i a que vòlon pas ausir...
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari