M’es arribat sovent de considerar que lo territòri d’òc es divisat en duas grandas zònas ―l’atlantica e la mediterraneana―, fòrt distinctas en tèrme de climat, d’idrologia, d’influéncias culturalas, d’immigracion benlèu, de riscs naturaus, de cosina,...
 
Mès vai faler que nuanci aquò.
 
En prumèir, lo climat. Un estudi de Joly et al. (2010) [1], basat sus d’analisas estatisticas, mòcha l’existéncia d’una zòna climatica especiala recobrent lo "bassin de Tolosa" (Agenés, Lomanha, bas Carcin, País tolzan, Lauragués). Se destinga netament dau climat oceanic alterat que l’environa: temperatura mejana pus fòrta, mèi de 23 jorns cauds per an (contra 15 a 23), amplituda termica annuala pus fòrta, precipitacions pus feblas e puslèu estivalas qu’ivernalas. Aquò pòt donc se raprochar dau climat mediterranean e s’alunhar de l’oceanic. Amèi d’aquò, tròban de petitas zònas ont i a un quite climat mediterranean alterat (coma dens les Aupilhas), notadament au bèth mitan de les Lanas (!), e tanben en bas Medòc.
 
D’auta part, un fenomène interessant es l’expansion d’espècias vegetalas mediterraneanas sus la façada atlantica. En efèit, i a environ 5 000 ans, de condicions xerotermicas (pus caudas e secas) lisi permeturen de s’espànder dinc a l’Atlantic; quòra lo climat s’adocit, los vegetaus d’origina mediterraneana se rencunhèren dens d’estacions favorablas, coma los hauts roquèirs calcaris de la riba dreta faça a Bordèu, o les planesas calcàrias dau Perigòrd e de Charanta. Pòdem citar coma esséncias linhosas: lo pin (maritime), lo ledonèir, lo casse verd, lo leugèir, l’alatèrne, lo laurèir e lo laurèir-tin (indigenat pas segur), lo redol, l’osirís blanc, etc. Coma esséncias submediterraneanas dont l’aira damòra continua : lo casse blanc, lo boishet, l’auseròu de Montpelhièr, etc.
 
Per los alimauts, aquò’s la mèma causa: l’espècia protejada de sèrp Coronella girondica ―son nom nos’n ditz long!― omèi lo liusèrt ocelat Timon lepidus protejat eth tanben, an de fòrtas afinitats mediterraneanas. Lo liusèrt ocelat, fòrtament miaçat d’extinccion, a una aira dissociada: son aira principala es mediterraneana (iberica), mès tròba un refuge dens los ecosistèmas secs e ensorelhats, e per aquò lo tròbam per exemple sus lo litorau aquitan.
 
Au solide, dívem nos focalisar sus una auta espècia coneishuda coma mediterraneana que coneish una granda expansion: la vinha! En realitat, la vinha sauvatja (la lambrusca, dau latin labrusca) es totjorn estada presenta pertot en Euròpa au cors dau Qüaternari; pendent los atges glaciaris, se refugièt notadament dens lo Caucase ont les condicions èran milhoras, mès adara, per tant qu’èsti rara e protejada [2], la tròbam esbarrejada dens les seugas de les grandas ribèiras. Mès sa fòrma cultivada, era, apareishut quauques millenaris avant nòsta èra, dens lo Caucase apui lo Bassin mediterranean. La cultura de Vitis vinifera subsp. sativa se probanhèt en Grècia, en Itàlia, apui arribèt dens los territòris d’òc en 1000-500 av. J.-C., tot aquò en seguissent les conquèstas romanas. La vraia espelida dau vinhau bordalés arriba a partir dau XIIe siègle graça au comèrce demb l’Anglatèrra, mème se la region de París damòra encara quauque temps lo principau productor viticòle!
 
Dens lo paisatge, i a tanben un element non-vivent d’origina mediterraneana: lo tiule canau, aperat tanben en espanhòu teja árabe. Semblaré qu’eretèssi de l’imbrex latin [3]. Lo tiule canau a una aira centrada sus la Mediterranèia, mès que monta dinc au país d’oïl; d’alhurs, englòba la zòna charantesa, d’auts còps d’òc, tota empenada. Aquò dit, lo tiule canau disparei en montanha au profit de la lausa (Massiu centrau, Perigòrd, naut Carcin) o de l’ardoesa (Pirenèias, Massiu centrau). [4]
 
Enfin, fau pas aublidar una auta influéncia mediterraneana dens lo Bassin aquitan: l’immigracion italiana au debut dau XXe siègle! [5] Après lo despòplament divut a la guèrra e l’exòde rurau, dens les annadas 1920, mèi de 40 000 Italians arribèren dens la vath de Garona (entre Tolosa e Bordèu, dinc au Gèrs e au Carcin), dens de zònas de policultura ont los expleitants avèvan besonh de braç. Me son per exemple familhèirs los patronimes Girotti, Turani, Bevilacqua, Pellizzari, Pellizotti, Codato, Piaggio, Spadetto...
 
E pui, de tota faiçon, lo canau de les Duas Mars es un excelent ligame entre l’Atlantic e la Mediterranèia!
 
 

---

[1] http://cybergeo.revues.org/23155.
[2] La lambrusca Vitis vinifera subsp. sylvestris es protejada dens l’estat francés (annèxa I de l’arrestat dau 20 de genvèir 1982).
[3] http://fr.wikipedia.org/wiki/Imbrex.
[4] Per los que son interessats, vegetz.
[5] http://www.histoire-immigration.fr/des-dossiers-thematiques-sur-l-histoire-de-l-immigration/les-italiens-dans-l-agriculture-du-sud-ouest-1920-1950.