Opinion
Letra obèrta als que pensan que non val la pena de parlar occitan - Version occitana*
Que non val pas mai la pena de parlar la lenga occitana es una opinion correnta compartida per un grand nombre de femnas e d’òmes onèstes. Mas una femna o un òme sensible a l’amelioracion de nòstra societat pòt cambiar d’opinion se pren consciéncia que lo discors mediatic dominant escond de realitats prigondas e d’enjòcs màgers.
Dempuèi mil ans e fins a cent ans i a, tota la populacion subre un territòri al sud de França parlava l’occitan que non se podia i viure sens o compréner. Cinquanta ans i a, èran encara la mitat de la populacion. Atal, es un fait istoric concrèt que i aviá un territori ont l’occitan èra la lenga de cada jorn, tal coma ara o es lo francés subre la part francesa del territòri occitan.
Uèi, entre 5 e 15% dels que demòran subre aquel territori (dit Occitània) coneisson la lenga segon las enquèstas d’opinion e d’unes la parlan regularament.
Dins la societat europèa multi-culturala, aquela coneissença de l’occitan non pòt èsser considerada coma un replegament, qu’es apondre a sa o sas culturas lo saber de çò qu’es la cultura istorica del territòri ont se viu. Es enriquir lo viure ensemble e la convivéncia de conéisser la cultura e l’istòria occitanas.
Parlar occitan non vòl dire far passar los dreits mitics d’un territori ont se parlava l’occitan abans los dreits fondamentals de las personas e la solidaritat. Al contrari, es consolidar lo pluralisme social e politic de la societat, tal coma los dreits de las femnas, dels enfants, dels omosexuals o dels andicapats. Es participar a l’evolucion sociala de la societat en questionant lo modèl paternalista e centralizat dominant.
Economicament, parlar l’occitan non còsta pas mai que parlar francés, espanhòl o italian. E mai, es amplificar la capacitat d’innovacion locala, que lo desvolopament economic es sovent ligat a l’innovacion culturala. Ecologicament, parlar la lenga occitana, es pensar global e agir localament.
Mas alara, perqué l’occitan non es pas mai la lenga correnta del territòri. Una part de la respòsta passa per l’evolucion la nocion dels dreits fondamentals dels ciutadans e subre lo ròtle dels poders publics subre lo territòri qu’administran.
En Euròpa coma en França, acabam de viure una transicion democratica de dos sègles a partir d’ancians reialmes o empèris guerrièrs qu’impausavan la cultura dels venceires. Dins una democracia madura, los poders publics son al servici dels ciutadans e del territòri qu’administran. Es la lor mission de promòure las lengas istoricas del territòri tant que de ciutadans o demandan. Siquenon, es una discriminacion al profièit d’una lenga contra una autra.
Ara, cal aprigondir la democracia europèa. La justícia sociala e lo benestar non poiràn contunhar de progressar se d’unes dreits fondamentals tal coma lo dreit a l’us de las lengas istoricas non son respectats. E mai al nivèl mondial, Euròpa deu propagar un modèl de respècte de las diferéncias per evitar las guèrras de dominacions etnicas o religiosas en perspectivas;
Per conclure, val la pena de donar de l’importància a la demanda de lenga e cultura occitana car:
Atal, val la pena de parlar occitan.
* aquesta letra non concernís los occitanistas convencuts qu’an d’autres debats a menar
Dempuèi mil ans e fins a cent ans i a, tota la populacion subre un territòri al sud de França parlava l’occitan que non se podia i viure sens o compréner. Cinquanta ans i a, èran encara la mitat de la populacion. Atal, es un fait istoric concrèt que i aviá un territori ont l’occitan èra la lenga de cada jorn, tal coma ara o es lo francés subre la part francesa del territòri occitan.
Uèi, entre 5 e 15% dels que demòran subre aquel territori (dit Occitània) coneisson la lenga segon las enquèstas d’opinion e d’unes la parlan regularament.
Dins la societat europèa multi-culturala, aquela coneissença de l’occitan non pòt èsser considerada coma un replegament, qu’es apondre a sa o sas culturas lo saber de çò qu’es la cultura istorica del territòri ont se viu. Es enriquir lo viure ensemble e la convivéncia de conéisser la cultura e l’istòria occitanas.
Parlar occitan non vòl dire far passar los dreits mitics d’un territori ont se parlava l’occitan abans los dreits fondamentals de las personas e la solidaritat. Al contrari, es consolidar lo pluralisme social e politic de la societat, tal coma los dreits de las femnas, dels enfants, dels omosexuals o dels andicapats. Es participar a l’evolucion sociala de la societat en questionant lo modèl paternalista e centralizat dominant.
Economicament, parlar l’occitan non còsta pas mai que parlar francés, espanhòl o italian. E mai, es amplificar la capacitat d’innovacion locala, que lo desvolopament economic es sovent ligat a l’innovacion culturala. Ecologicament, parlar la lenga occitana, es pensar global e agir localament.
Mas alara, perqué l’occitan non es pas mai la lenga correnta del territòri. Una part de la respòsta passa per l’evolucion la nocion dels dreits fondamentals dels ciutadans e subre lo ròtle dels poders publics subre lo territòri qu’administran.
En Euròpa coma en França, acabam de viure una transicion democratica de dos sègles a partir d’ancians reialmes o empèris guerrièrs qu’impausavan la cultura dels venceires. Dins una democracia madura, los poders publics son al servici dels ciutadans e del territòri qu’administran. Es la lor mission de promòure las lengas istoricas del territòri tant que de ciutadans o demandan. Siquenon, es una discriminacion al profièit d’una lenga contra una autra.
Ara, cal aprigondir la democracia europèa. La justícia sociala e lo benestar non poiràn contunhar de progressar se d’unes dreits fondamentals tal coma lo dreit a l’us de las lengas istoricas non son respectats. E mai al nivèl mondial, Euròpa deu propagar un modèl de respècte de las diferéncias per evitar las guèrras de dominacions etnicas o religiosas en perspectivas;
Per conclure, val la pena de donar de l’importància a la demanda de lenga e cultura occitana car:
— l’occitan es la lenga istorica del territòri,
— la cultura e la lenga occitana i son encara vivas,
— son una riquesa culturala suplementària per la nòstra societat,
— parlar en occitan non còsta pas mai que de parlar francés e impulsa un desvolopament local,
— la bastison d’una societat mondiala toleranta e en patz passa tanben per una societat occitana descomplexada amb sa lenga istorica.
— la cultura e la lenga occitana i son encara vivas,
— son una riquesa culturala suplementària per la nòstra societat,
— parlar en occitan non còsta pas mai que de parlar francés e impulsa un desvolopament local,
— la bastison d’una societat mondiala toleranta e en patz passa tanben per una societat occitana descomplexada amb sa lenga istorica.
Atal, val la pena de parlar occitan.
* aquesta letra non concernís los occitanistas convencuts qu’an d’autres debats a menar
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Titòl per l'imatge sus la drecha : "Soi una victima bondieu de quilha !"
S'aquesta es la version occitana, ont es la version en francés?
Non vedi pas ce perqué parlar occitan seria èster tolerant. Que volem tostemps convéncer eras gents qu'ei quauquarren de maravilhós... Un con en occitan qu'ei un con... De voler hèr avalar pèiras ath monde non serveish era nosta causa, ça'm par.
#15 E... cireias sul cocon auèi es estat arrestat a Pris ça dits la premsa un òme qu'estigançava de fa un attentat contra una glèisia...
Vau pas a la glèisia part quand soi convidat a un maridatge un batisme o una ceremonia d'enterrament... es pas per aquò que las vòli desquilhar.... Demai qu'o volguessas o vòlguessas pas dins la gléisia i a tanben una partida de patrimòni artistica tant dins l'arquitectura que de las frescas o pinturas del X XI, XII,XIII, eca...
De sinhalar atanben de pintura de tipe bizantin dins las glèsias (arièja)....e tot aquò es del patrimòni nòstre...
#12 E justament lo"mainstream" es la cultura dominanta. Lo multiculturalisme farà pas que nos negar un briu mai d'aqui que sarèm enquera mai minoritari. E lo mond qu'an d'autres culturas d'autras lengas apararant çò lor çò qu'es plan normal, aprendran lo Francés d'aqui qu'es la lenga majoritari compresa per tot lo mond e punt... mai d'aquò enluòc lo multiculturalisme a fonccionat o s'a pogut corre un briu s'es pas esperdurat.... E es un problèma de l'africa e atanben del mejan orient ont los paisses an estat fargat per la colonisacion. La quita grècia vòl pas que macedonia s'apela macedonia....
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari