Opinion
Lo rei de las agraulas, o l’emancipacion d’un pòble
L’an passat pareguèt dins una version lengadociana de Sèrgi Carles Lo Rei dels corbasses, lo famós raconte reculhit per Joan-Francés Bladèr a la fin del sègle XIX: Lo Rei de las Agraulas. Una version francesa Le Roi des corbeaux èra estada publicada en 2013.
Aquel conte gascon, un dels mai bèls e enigmatics, daissa pas de levar meravilhament e questionament. Aquí son argument: un òme verd ten tres filhas. Un jorn lo Rei de las agraulas li demanda una filha en maridatge. Sola la tresena acceptarà que vòl salvar son paire de la cecitat. Lo Rei se l’empòrta dins son castèl. La dròlla apren qu’autres còps, lo Rei regnava suls òmes, mas un maishant gus los aviá cambiats, el e son pòble, en agraulas. E ara li caliá esperar set ans abans de venir sa femna. Mentrestant, cada ser, lo Rei se quitava las alas dins l’escur e la dròlla lo deviá pas vèser. Mas una nuèit la curiositat se faguèt mai fòrta e la dròlla descobriguèt la beutat de l’òme-Rei. Aiceste li perdonèt, malgrat lo malastre que ne resultèt: lo maishant gus encadenarà lo Rei sus una montanha al delai de la mar ont serà gardat per dos lops. Alara la dròlla s’encaminarà, set ans de longa, per lo desliurar. Una vièlha li faguèt conèisser l’erba blava que “brigalha lo hèr” e atal la dròlla podrà desliurar lo Rei de sas cadenas. El e son pòble tornaràn trobar sul pic fòrma umana e totes de s’embarcar sus set mila naviris cap a lor país.
La rica simbolica fa del Rei de las agraulas un raconte iniciatic. Tot conte transmet un saber difùs e istoric. D’interpretacions divèrsas son estadas menadas, mitologicas (i trapam l’Òme verd/Ciclòp, lo Rei encadenat/Prometèu, los lops/Cerbèris, la dròlla/Ariana) esotericas o filosoficas. Deodat Roché ne cerquèt las originas dins lo maniquèisme, lo bogomilisme e lo catarisme. I traparà una metafòra de l’evolucion espirituala de l’umanitat. L’òme terrèstre qu’a perdut son espiritualitat primièra, deu davalar dins un còs de bèstia, puèi endurar aquel caminament iniciatic e purificaire que mena a la comunion mistica. Las tres filhas del’òme verd representan las tres poténcias de l’Èime: sensibilitat, rason e volontat conscienta. E serà la drolleta , sens experiéncia, mas curiosa de saber, que s’encargarà de desliurar lo Rei e son pòble de l’emmascament. Aquí l’idèa catara de l’anma presonièra dins sa carcer de carn. E cossí del Mal necessari triomfa lo Ben.
Deodat Roché propausèt praquò una interpretacion occitana contemporana: ”Nous devons nous attacher à susciter une renaissance spirituelle du peuple occitan non seulement par sa langue qui a incarné son âme, mais aussi par l’étude de la philosophie cathare qui lui a donné son Esprit”. Un pretzfach que Renat Nelli sauprà menar: “les contes occitans comportaient anciennement –comme les contes orientaux- une mare initiale (sans rapport avec le sujet), destinée à faire passer l’auditeur du réel à la fiction d’une marge terminale qui le reconduisait de la fiction au réel” (in Languedoc et Comté de Foix).
En 1974, dins la brocadura Fòrabanda N° 4, aviái propausat una lectura contemporana e politica del Rei de las Agraulas. Per nosaus que nos consideravem coma exiliats, lo raconte preniá lo relèu d’una metafòra d’un pòble despossedit de sa lenga e de sa cultura, puèi despatriat. L’òme verd que ten un sol uèlh (la sola vesion intuitiva, arcaïca) ten tres filhas. La primièra, çò ditz lo raconte, s’es maridada amb lo filh del Rei d’Espanha (logica aquitana), la segonda amb lo filh del Rei de las Illas de la mar (autra logica aquitanò-britanica o benlèu aquitanò-baleara). La darrièra afrontarà una astrada pron ensehnarèla. Lo Rei que la va esposar, es un Rei (occitan?) sens tèrra. El e son pòble son estats conquistats, someses, abestiassats, e deportats. Lo maishant gus ten un poder absolut de tip colonial ont los indigènas son considerats quasi coma d’animals. Lo Rei e son pòble son venguts estrangièrs a se-meteis.
La dròlla, ela, ò vòl tot saber, tot conéisser e primièr la clau de la desliurança. S’encamina (la longa Marcha, lo camin de las Lagremas) en quista d’aquela coneissença: una vièlha (la transmission) l’assabenta de l’èrba blava capabla de brigalhar las cadenas. Tota desliurança implica la coneissença. Lo Miègjornal deu sortir de son ignorància, de son estatut d’òme unidimensional e succursal (París/”Midi”). Li manca los tres quarts de la coneissença. “Un maishant gus a cambiat en bèstias jo e mon pòble, mes es dit que nòra espròva afinirà”, çò afortís lo raconte. Un raconte de meditar. Un vertadièr argument per l’operà o la dansa contemporana.
Bibliografia:
— Bladèr, JF. Contes de Gasconha. Atots/IEO, 1976
— Roché, Déodat. Contes et légendes du catharisme. Cahiers d’Etudes cathares, Arques, 1966
— Fòrabanda, N° 3, París, 1974
— Le Roi des corbeaux, version française, Editions Le Genévrier, 2013
— Carles, Sèrgi. Lo Rei dels Corbasses. Letras d’òc, Pau, 2014
Aquel conte gascon, un dels mai bèls e enigmatics, daissa pas de levar meravilhament e questionament. Aquí son argument: un òme verd ten tres filhas. Un jorn lo Rei de las agraulas li demanda una filha en maridatge. Sola la tresena acceptarà que vòl salvar son paire de la cecitat. Lo Rei se l’empòrta dins son castèl. La dròlla apren qu’autres còps, lo Rei regnava suls òmes, mas un maishant gus los aviá cambiats, el e son pòble, en agraulas. E ara li caliá esperar set ans abans de venir sa femna. Mentrestant, cada ser, lo Rei se quitava las alas dins l’escur e la dròlla lo deviá pas vèser. Mas una nuèit la curiositat se faguèt mai fòrta e la dròlla descobriguèt la beutat de l’òme-Rei. Aiceste li perdonèt, malgrat lo malastre que ne resultèt: lo maishant gus encadenarà lo Rei sus una montanha al delai de la mar ont serà gardat per dos lops. Alara la dròlla s’encaminarà, set ans de longa, per lo desliurar. Una vièlha li faguèt conèisser l’erba blava que “brigalha lo hèr” e atal la dròlla podrà desliurar lo Rei de sas cadenas. El e son pòble tornaràn trobar sul pic fòrma umana e totes de s’embarcar sus set mila naviris cap a lor país.
La rica simbolica fa del Rei de las agraulas un raconte iniciatic. Tot conte transmet un saber difùs e istoric. D’interpretacions divèrsas son estadas menadas, mitologicas (i trapam l’Òme verd/Ciclòp, lo Rei encadenat/Prometèu, los lops/Cerbèris, la dròlla/Ariana) esotericas o filosoficas. Deodat Roché ne cerquèt las originas dins lo maniquèisme, lo bogomilisme e lo catarisme. I traparà una metafòra de l’evolucion espirituala de l’umanitat. L’òme terrèstre qu’a perdut son espiritualitat primièra, deu davalar dins un còs de bèstia, puèi endurar aquel caminament iniciatic e purificaire que mena a la comunion mistica. Las tres filhas del’òme verd representan las tres poténcias de l’Èime: sensibilitat, rason e volontat conscienta. E serà la drolleta , sens experiéncia, mas curiosa de saber, que s’encargarà de desliurar lo Rei e son pòble de l’emmascament. Aquí l’idèa catara de l’anma presonièra dins sa carcer de carn. E cossí del Mal necessari triomfa lo Ben.
Deodat Roché propausèt praquò una interpretacion occitana contemporana: ”Nous devons nous attacher à susciter une renaissance spirituelle du peuple occitan non seulement par sa langue qui a incarné son âme, mais aussi par l’étude de la philosophie cathare qui lui a donné son Esprit”. Un pretzfach que Renat Nelli sauprà menar: “les contes occitans comportaient anciennement –comme les contes orientaux- une mare initiale (sans rapport avec le sujet), destinée à faire passer l’auditeur du réel à la fiction d’une marge terminale qui le reconduisait de la fiction au réel” (in Languedoc et Comté de Foix).
En 1974, dins la brocadura Fòrabanda N° 4, aviái propausat una lectura contemporana e politica del Rei de las Agraulas. Per nosaus que nos consideravem coma exiliats, lo raconte preniá lo relèu d’una metafòra d’un pòble despossedit de sa lenga e de sa cultura, puèi despatriat. L’òme verd que ten un sol uèlh (la sola vesion intuitiva, arcaïca) ten tres filhas. La primièra, çò ditz lo raconte, s’es maridada amb lo filh del Rei d’Espanha (logica aquitana), la segonda amb lo filh del Rei de las Illas de la mar (autra logica aquitanò-britanica o benlèu aquitanò-baleara). La darrièra afrontarà una astrada pron ensehnarèla. Lo Rei que la va esposar, es un Rei (occitan?) sens tèrra. El e son pòble son estats conquistats, someses, abestiassats, e deportats. Lo maishant gus ten un poder absolut de tip colonial ont los indigènas son considerats quasi coma d’animals. Lo Rei e son pòble son venguts estrangièrs a se-meteis.
La dròlla, ela, ò vòl tot saber, tot conéisser e primièr la clau de la desliurança. S’encamina (la longa Marcha, lo camin de las Lagremas) en quista d’aquela coneissença: una vièlha (la transmission) l’assabenta de l’èrba blava capabla de brigalhar las cadenas. Tota desliurança implica la coneissença. Lo Miègjornal deu sortir de son ignorància, de son estatut d’òme unidimensional e succursal (París/”Midi”). Li manca los tres quarts de la coneissença. “Un maishant gus a cambiat en bèstias jo e mon pòble, mes es dit que nòra espròva afinirà”, çò afortís lo raconte. Un raconte de meditar. Un vertadièr argument per l’operà o la dansa contemporana.
Bibliografia:
— Bladèr, JF. Contes de Gasconha. Atots/IEO, 1976
— Roché, Déodat. Contes et légendes du catharisme. Cahiers d’Etudes cathares, Arques, 1966
— Fòrabanda, N° 3, París, 1974
— Le Roi des corbeaux, version française, Editions Le Genévrier, 2013
— Carles, Sèrgi. Lo Rei dels Corbasses. Letras d’òc, Pau, 2014
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
A mon umil punt de vista, cal apréner a entendre (o legir) los contes coma los sòmis : per çò que son. Los contes non son pas d'allegorias. Mas l'exercici pòt èsser plan profieitós d'ensajar de far nòstra la sabiesa d'un conte, en i projectant, desliberadament e conscientament, un contengut complèxe e ideal, per li far préner fòrma narrativa, dramatica, demostrativa, pedagogica. Atal ne va, per exemple, d'una idèa d'Occitania e de pòble aconsomit, alienat, que se poiriá despertat a el-meteis. Aquò seriá la nòstra projeccion ,lo biais nòstre de far nòstre aqueste raconte tradicional, necessàriament enigmatic, se que non misteriós. Es, per exemple çò que faguèt Deodat Roché. Los catars non an pas jamai daissat un raconte ni un exegèsi que lor foguèssen pròpis d'aqueste Rei dels Corbasses. Mas, lèumens, aquò fonciona fòrt plan. E donc es interessent d'o considerar per çò qu'es : una projeccion interpretativa contemporanèa d'un conte ancian, per lo far nòstre. Disi aquò per çò que jamai non poirem pas saber çò que los ancians nos volguèron transmetre dins aqueste raconte, e non se cal pas daissar illusionar sus aiceste sicut. Mercés a l'Alem per aquesta soscadissa.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari