Opinion
Lo mot español ven de l’occitan
En lenga espanhòla, per dire “espanhòl” òm utiliza lo mot español, e aquela forma ven del mot occitan espanhòl. Que òc: l’espanhòl, una de las lengas mai poderosas del Mond, a manlevat son nom a l’occitan. Cossí s’es pogut passar aquò?
La Peninsula Iberica, en latin antic, s’apelava Hispania o Iberia (en occitan li podèm dire rarament Ispània o Ibèria).
Quand lo latin popular engendrèt las lengas romanicas, vèrs lo sègle VIII, lo nom latin d’Hispania evolucionèt en las lengas romanicas vèrs de formas coma Espanha (en occitan), España (en espanhòl), Espanya, Spagna, Espagne, etc.
Pendent l’Edat Mejana, lo nom d’Espanha gardava lo sens antic e larg de “Peninsula Iberica”. La lenga espanhòla primitiva se parlava inicialament dins la region de la Castelha primitiva, valent a dire, dins lo centre-nòrd de la Peninsula Iberica, dins los entorns de Burgos. Es pr’amor d’aquel espaci inicial que l’espanhòl, coma lenga, s’apelava puslèu castelhan a l’origina.
Tornem als alentorns del sègle VIII, quand lo mond passavan lentament del latin a las lengas romanicas. Lo mot “espanhòl” se podiá dire en latin popular tardiu hispaniolus° e èra un derivat del nom de país Hispania. Puèi...
Los occitans de l’Edat Mejana tenián un ròtle important dins lo desvolopament del Camin de Sant Jaume. Aquel malhum d’itineraris, d’estapas, de glèisas e de mostièrs traversava Occitània e tot lo nòrd crestian de la Peninsula Iberica —Castelha compresa— per arribar fins a la vila de romavatge de Compostèla, en Galícia.
Tanben, d’occitans nombroses s’engatjavan dins las campanhas de la Reconquista crestiana contra l’islam del sud de la peninsula.
En mai d’aquò, la lenga occitana poetica dels trobadors teniá un prestigi immens en Castelha coma dins la rèsta de l’Euròpa Occidentala. Los sobeirans castelhans entretenián l’art trobadoresc.
La Castelha medievala, en avent un territòri restrench a l’origina, se percebiá pas encara coma l’“Espanha” actuala. Los castelhans medievals avián benlèu pas encara aquel besonh imperiós de se dire “espanhòls” dins la vida dels cadajorns. Los concèptes globalizants d’“Espanha” e d’“espanhòl” se devián pensar pus facilament a partir del ponch de vista dels occitans, qu’èran eles d’origina exteriora. Es aital, probable, que lo mot occitan espanhòl passèt dins la lenga castelhana medievala jos la forma español.
A la fin extrèma de l’Edat Mejana, lo país de Castelha aviá cambiat: aviá conquerit de domenis immenses dins la Peninsula Iberica e èra desenant una granda poténcia. Es aquel Reialme de Castelha que prenguèt la darrièra zòna musulmana iberica del sud, quand conqueriguèt lo Reialme de Granada, en 1492. A la sortida de l’Edat Mejana, la lenga castelhana s’espandissiá quitament dins de regions qu’èran pas “Castelha” al sens estrech: en Andalosia, en Múrcia e quitament dins de partidas d’Extremadura, de Leon, de Navarra e d’Aragon...
En 1479, las coronas de Castelha e Aragon s’uniguèron dins un ensemble politic novèl que s’apelariá de mai en mai Espanha, mas sens cobrir tota la peninsula (Portugal i escapèt la màger part del temps). Es aital qu’Espanha a cessat de significar “Peninsula Iberica” per prene lo sens actual de “país del còr de la Peninsula Iberica”. En parallèl, per nomenar la lenga dominanta d’aquel ensemble, espanhòl (español) es vengut un sinonim de castelhan (castellano).
Als sègles XX e XXI, lo revelh de las lengas e dels pòbles minoritaris tend a restrénher los senses nacionals d’Espanha e d’espanhòl a un territòri pus pichon que l’estat espanhòl, mas pus grand que la region istorica de Castelha.
[1] LAFONT, Robèrt, 2003, Petita istòria europèa d’Occitània, coll. Istòria, Canet: Trabucaire
La Peninsula Iberica, en latin antic, s’apelava Hispania o Iberia (en occitan li podèm dire rarament Ispània o Ibèria).
Quand lo latin popular engendrèt las lengas romanicas, vèrs lo sègle VIII, lo nom latin d’Hispania evolucionèt en las lengas romanicas vèrs de formas coma Espanha (en occitan), España (en espanhòl), Espanya, Spagna, Espagne, etc.
Pendent l’Edat Mejana, lo nom d’Espanha gardava lo sens antic e larg de “Peninsula Iberica”. La lenga espanhòla primitiva se parlava inicialament dins la region de la Castelha primitiva, valent a dire, dins lo centre-nòrd de la Peninsula Iberica, dins los entorns de Burgos. Es pr’amor d’aquel espaci inicial que l’espanhòl, coma lenga, s’apelava puslèu castelhan a l’origina.
Tornem als alentorns del sègle VIII, quand lo mond passavan lentament del latin a las lengas romanicas. Lo mot “espanhòl” se podiá dire en latin popular tardiu hispaniolus° e èra un derivat del nom de país Hispania. Puèi...
— Lo mot latin hispaniolus° a evolucionat en occitan vèrs la forma espanhòl.
— Lo meteis mot latin hispaniolus° auriá degut evolucionar en espanhòl vèrs una forma coma españuelo*, mas aquela forma existís pas. La sola forma que se ditz, en lenga espanhòla, es español. Per explicar aquela forma bijarra, òm supausa que lo mot español, en lenga espanhòla, ven del mot occitan espanhòl. Devèm aquela explica al lingüista Paul Aebischer en 1948.
L’origina occitana del mot español, atestada dempuèi lo sègle XII, s’explica per l’influéncia dels occitans dins la Peninsula Iberica pendent l’Edat Mejana e, tanben, per lo grand prestigi de la lenga occitana en aqueles tempses. O explica ben Robèrt Lafont dins son libre Petita Istòria Europèa d’Occitània [1].— Lo meteis mot latin hispaniolus° auriá degut evolucionar en espanhòl vèrs una forma coma españuelo*, mas aquela forma existís pas. La sola forma que se ditz, en lenga espanhòla, es español. Per explicar aquela forma bijarra, òm supausa que lo mot español, en lenga espanhòla, ven del mot occitan espanhòl. Devèm aquela explica al lingüista Paul Aebischer en 1948.
Los occitans de l’Edat Mejana tenián un ròtle important dins lo desvolopament del Camin de Sant Jaume. Aquel malhum d’itineraris, d’estapas, de glèisas e de mostièrs traversava Occitània e tot lo nòrd crestian de la Peninsula Iberica —Castelha compresa— per arribar fins a la vila de romavatge de Compostèla, en Galícia.
Tanben, d’occitans nombroses s’engatjavan dins las campanhas de la Reconquista crestiana contra l’islam del sud de la peninsula.
En mai d’aquò, la lenga occitana poetica dels trobadors teniá un prestigi immens en Castelha coma dins la rèsta de l’Euròpa Occidentala. Los sobeirans castelhans entretenián l’art trobadoresc.
La Castelha medievala, en avent un territòri restrench a l’origina, se percebiá pas encara coma l’“Espanha” actuala. Los castelhans medievals avián benlèu pas encara aquel besonh imperiós de se dire “espanhòls” dins la vida dels cadajorns. Los concèptes globalizants d’“Espanha” e d’“espanhòl” se devián pensar pus facilament a partir del ponch de vista dels occitans, qu’èran eles d’origina exteriora. Es aital, probable, que lo mot occitan espanhòl passèt dins la lenga castelhana medievala jos la forma español.
A la fin extrèma de l’Edat Mejana, lo país de Castelha aviá cambiat: aviá conquerit de domenis immenses dins la Peninsula Iberica e èra desenant una granda poténcia. Es aquel Reialme de Castelha que prenguèt la darrièra zòna musulmana iberica del sud, quand conqueriguèt lo Reialme de Granada, en 1492. A la sortida de l’Edat Mejana, la lenga castelhana s’espandissiá quitament dins de regions qu’èran pas “Castelha” al sens estrech: en Andalosia, en Múrcia e quitament dins de partidas d’Extremadura, de Leon, de Navarra e d’Aragon...
En 1479, las coronas de Castelha e Aragon s’uniguèron dins un ensemble politic novèl que s’apelariá de mai en mai Espanha, mas sens cobrir tota la peninsula (Portugal i escapèt la màger part del temps). Es aital qu’Espanha a cessat de significar “Peninsula Iberica” per prene lo sens actual de “país del còr de la Peninsula Iberica”. En parallèl, per nomenar la lenga dominanta d’aquel ensemble, espanhòl (español) es vengut un sinonim de castelhan (castellano).
Als sègles XX e XXI, lo revelh de las lengas e dels pòbles minoritaris tend a restrénher los senses nacionals d’Espanha e d’espanhòl a un territòri pus pichon que l’estat espanhòl, mas pus grand que la region istorica de Castelha.
[1] LAFONT, Robèrt, 2003, Petita istòria europèa d’Occitània, coll. Istòria, Canet: Trabucaire
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Estic molt d'acord amb en Matieu Castel. espanhòl era, d'una banda, un gentilici que designava gent de la Península Ibèrica en general, ,tot i que jo crec que sobre tot era aplicat la majoria de cops a catalans, que eren els "espanhòls" que més passaven dellà els Pirineus. Ras i curt:, com diu Matièu Castèl, es tractava d'un concepte geogàfic. Però seguramen, també, i directament relacionat amb el que acabo de dir, devia ser la manera com entre els segles X i finals dels XIII es denominva un tipus de parlar, que, en aquest cas, era el català:, la dels catalans que tramuntaven els Pirineus i es plantaven a, què sé jo, al comtat de Foix, Montpelhièr, Tolosa o als territaris ultrapirinencs que eren vassalls dels comtes de Barcelona. O bé la dels mariners que navegaven fins a Marsèlha. S'hauria, tanmateix de comprovar tot plegat
#12 Me sembla qu'es explicat dins l'article ;)
Lo catalan es pas diferenciat de l'occitan a l'epòca que lo mot espanhòl / espagnol / espanyol / español apareisse.
Amai, dins la significacion de l'edat mejana, a çò que comprenguèri, "espanhòl" es un concèpte geografic, pas una nacion, englobant de fach lei catalans (e lei portugués), puei que son dins lo territòri d'Hispania.
Un pauc coma la Gàllia de l'Empèri Roman, espai geografic que recampa de pòbles e de lengas fòrça despariers entre elei.
Seria interessant, també, resseguir l'evolució en d'altres llengües de l'adverbi d'afirmació occità per antonomàsia: l"òc". En català el tenim àmpliament atestat a l'epoca medieval. així mateix, tal vegada rere l'anglès "ock" s'hi amaga l'"òc" occitá. Seria apassionant resseguir-ho.
Serà pas puslèu lo catalan qu'a balhat lo mot espanyol al castelhan?
cal dire tamben qu'en l'edat meijana, per exemple dedins la cronica genovesa de la conquesta de Tortosa, los andalusins eran plan sovent sonats espanhòls, e Espanha s'usava per nomenar lo país musulman. Lo vilatge vesin de cò mieu que se sone la Torre de l'Espanyol, lo mot espanyol voldriài dire morisc, que lo vilatge a una origina morisca (coma plan de vilatges e toponims del sud de la Catalonha)
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari