Opinion
E l’independéncia catalana dins aquò?
Avanci en segonda sus una pista mièja desfonçada. Las rotas son tras que bonas a Lanzarote, mas aquesta d’aquí l’ai causida per çò que sabi ont mena. Es estada traçada dins una zòna protegida de tota construccion. Fa ja quatre quilomètres que rotli sus aquesta carreta e ne vesi pas la cima. Pr’aquò, segon ma legida de mapa, dins un quilomètre deuriái arribar a la Punta del Papagai. E mai es aquò! Pauc de temps aprèp subreplombi un rambador pro bèl, un endrech mannat per s’aparcar. A costat d’aqueste, una platjoneta de sabla blanca m’espèra. Dins aquesta isla volcanica coma l’es Lanzarote, las platjas son puslèu color de lava. Mas urosament i a d’excepcions de las bonas; aquesta n’es una.
Arribi a la tombada de la nuèit. Sonque doas autocaravanas son aquí rambadas. E pr’aquò tenem un divendres al ser, tan val dire la debuta d’una dimenjada. Coma de costuma, me vau aparcar a l’autra extremitat de l’airal. Ieu barrutli en camioneta mentre que los autres veïculs son d’autocaravanas familalas. Me vòli estalviar los bruches permanents de la promiscuitat. Se ne vira, van cantar una part de la nuèit alara que ieu m’estimi melhor dormir. Ai previst una longa escorreguda pedestra pel lendeman. A l’ora que tenem, imagini qu’eles son pas encara passats en taula. Mentre que ieu ai sopat desempuèi bèl briu. A quicòm prèp, demòri biologicament reglat sus l’ora occitana.
La cortesia entre autocaravanièrs, vesins de temporada mai o mens longa, que siaguèssem rotards o vacancièrs, exigís de se saludar. Los vau véser. Còp-sec m’ofrisson un veirat de vin de la val de La Geria. Son contents d’èsser pas sols per la nuèit. Es atal! I a de monde que supòrtan pas la solesa.
Se tracha de dos cobles que devon virar a l’entorn del mièg-sègle. Me contan que son en activitat professionala e que trabalhan per la comuna d’Arrecife, la capitala de l’isla. Valent a dire que faguèron trenta cinc quilomètres per passar lor dimenjada dins aqueste recanton perdut del Sud de Lanzarote.
Parlam de vins, de los d’aicí e de los d’Occitània. Sens èsser chauvin (que non, que non, que…) presi mai un pichon mernerbés clarinèl que non pas lo vin espés que me fan tastar. Me demandi cossí se pòt far un vin tan pesuc jos aquestas latituds. Mas aquò, plan solide, o lor disi pas. “Se cal saber téner quand òm es a cò dels autres”, disiá la paura maire.
Parlam de vins, mas tanben d’aiga. L’aiga manca crudelament a las Canarias e mai particularament a Lanzarote. Pas per eles, mas qualques jorns pus lèu me foguèt ditz que ploviá en mejana una jornada cada dos ans (supausi que lo qu’o me diguèt voliá dire que ploviá l’equivalent de vint e quatre oras en doas annadas). Urosament que las usinas de dessalament de l’aiga de mar viran a fum las manetas.
Malgrat las usinas de dessalament, los rebalaires que son a mai de trenta cinc quilomètres de l’ostal an de mal a trobar d’aiga per metre dins la sèrva de lor camioneta. La situacion es d’ont mai deseperanta que i a pas un sol camping dins tota l’isla. Los amics lanzaroteses me convidan a venir far lo plen a lor ostal, quand aquò m’agrada. Son plan gentes, mas lo lendeman devi prene lo transbordaire per Fuerteventura. Serà per un autre còp…
Un veire ne cridant un autre, contunham de charrar amb la ressaca de l’ocean per musica de fons. Los esposques iodats se venon mesclar a las flairas del vin. Parlam d’un país e d’un autre. Un moment donat, nimai per cridar para, la question me ven: “Que pensatz de l’independéncia de Catalonha?”. Crentavi qu’anava desrengar mos interlocutors. Foguèt pas lo cas. Plan lo contrari! Una de las femnas afortiguèt “que la democracia èra causa sacrada, d’ont mai dins un Estat que ne foguèt privat pendent quaranta ans”. Faguèt lo parallèl amb la situacion e lo referendum que se debanèt en Escòcia. Ajustèt que “tot procèssus democratic èra respectable. Se lo pòble catalan votava majoritàriament pels partits independendistas e qu’aquestes votèssen e declarèssen l’independéncia, quin es lo democrata de pel monde que porriá denegar als catalans lo drech d’enfaciar lor avenidor e gerir lors pròpris afars?”.
Escalciguèt aquò siaudament e visiblament aquel afar la tracassava pas al delà. Gaireben coma se Catalonha de trobava sus una autra planeta. Un òme i anèt de son coplet: “Es evident que los catalans son una nacion particulara. O sabem desempuèi bèl briu nautres dins l’Estat espanhòl. Pariva causa per la nacion basca. Un jorn o l’autre la question de l’independéncia se pausarà. Nimai i a pas a cridar a l’escandal per aquò”. “Los pòbles an drech a lor vida pròpria”, completèt lo segond autocaravanièr en revirant las salcissas pausadas sus la grasilha del barbacoa.
Ça que la, quand ensagèri de los far parlar de la situacion politica dins lor país canarian, que, siá ditz en passant, possedís ja una brava autonomia, probablament comparabla a la que ne gausís l’archipèl de las Balears; foguèt un autre parelh de margues. Las salcissas èran prèstas! Èra ora de se metre en taula. Aqueste còp la question embestiava. Ne poguèri pas saber mai sus l’audiéncia dels partits independentistas canarians.
En tornant a la camioneta, dins la nuèit tebesa d’aqueste mes d’abrial, pensèri a totes los occitans als quals un jorn o un autre pausèri la question de l’independéncia de Tibet, Curdistan o Palestina. Me rebrembavi lor estrambòrd quand afortissián que lo drech dels pòbles a se governar èra pas negociable. Me tornava tanben lor malaise, o qualques còps lor ira, quand als meteisses, cinc minutas pus tard, lor pausavi la question de l’independéncia de lor nacion pròpria: Occitània. Lo nacionalisme e l’independentisme es quicòm que se deu trabalhar sus mantunas generacions.
Sèrgi Viaule
Arribi a la tombada de la nuèit. Sonque doas autocaravanas son aquí rambadas. E pr’aquò tenem un divendres al ser, tan val dire la debuta d’una dimenjada. Coma de costuma, me vau aparcar a l’autra extremitat de l’airal. Ieu barrutli en camioneta mentre que los autres veïculs son d’autocaravanas familalas. Me vòli estalviar los bruches permanents de la promiscuitat. Se ne vira, van cantar una part de la nuèit alara que ieu m’estimi melhor dormir. Ai previst una longa escorreguda pedestra pel lendeman. A l’ora que tenem, imagini qu’eles son pas encara passats en taula. Mentre que ieu ai sopat desempuèi bèl briu. A quicòm prèp, demòri biologicament reglat sus l’ora occitana.
La cortesia entre autocaravanièrs, vesins de temporada mai o mens longa, que siaguèssem rotards o vacancièrs, exigís de se saludar. Los vau véser. Còp-sec m’ofrisson un veirat de vin de la val de La Geria. Son contents d’èsser pas sols per la nuèit. Es atal! I a de monde que supòrtan pas la solesa.
Se tracha de dos cobles que devon virar a l’entorn del mièg-sègle. Me contan que son en activitat professionala e que trabalhan per la comuna d’Arrecife, la capitala de l’isla. Valent a dire que faguèron trenta cinc quilomètres per passar lor dimenjada dins aqueste recanton perdut del Sud de Lanzarote.
Parlam de vins, de los d’aicí e de los d’Occitània. Sens èsser chauvin (que non, que non, que…) presi mai un pichon mernerbés clarinèl que non pas lo vin espés que me fan tastar. Me demandi cossí se pòt far un vin tan pesuc jos aquestas latituds. Mas aquò, plan solide, o lor disi pas. “Se cal saber téner quand òm es a cò dels autres”, disiá la paura maire.
Parlam de vins, mas tanben d’aiga. L’aiga manca crudelament a las Canarias e mai particularament a Lanzarote. Pas per eles, mas qualques jorns pus lèu me foguèt ditz que ploviá en mejana una jornada cada dos ans (supausi que lo qu’o me diguèt voliá dire que ploviá l’equivalent de vint e quatre oras en doas annadas). Urosament que las usinas de dessalament de l’aiga de mar viran a fum las manetas.
Malgrat las usinas de dessalament, los rebalaires que son a mai de trenta cinc quilomètres de l’ostal an de mal a trobar d’aiga per metre dins la sèrva de lor camioneta. La situacion es d’ont mai deseperanta que i a pas un sol camping dins tota l’isla. Los amics lanzaroteses me convidan a venir far lo plen a lor ostal, quand aquò m’agrada. Son plan gentes, mas lo lendeman devi prene lo transbordaire per Fuerteventura. Serà per un autre còp…
Un veire ne cridant un autre, contunham de charrar amb la ressaca de l’ocean per musica de fons. Los esposques iodats se venon mesclar a las flairas del vin. Parlam d’un país e d’un autre. Un moment donat, nimai per cridar para, la question me ven: “Que pensatz de l’independéncia de Catalonha?”. Crentavi qu’anava desrengar mos interlocutors. Foguèt pas lo cas. Plan lo contrari! Una de las femnas afortiguèt “que la democracia èra causa sacrada, d’ont mai dins un Estat que ne foguèt privat pendent quaranta ans”. Faguèt lo parallèl amb la situacion e lo referendum que se debanèt en Escòcia. Ajustèt que “tot procèssus democratic èra respectable. Se lo pòble catalan votava majoritàriament pels partits independendistas e qu’aquestes votèssen e declarèssen l’independéncia, quin es lo democrata de pel monde que porriá denegar als catalans lo drech d’enfaciar lor avenidor e gerir lors pròpris afars?”.
Escalciguèt aquò siaudament e visiblament aquel afar la tracassava pas al delà. Gaireben coma se Catalonha de trobava sus una autra planeta. Un òme i anèt de son coplet: “Es evident que los catalans son una nacion particulara. O sabem desempuèi bèl briu nautres dins l’Estat espanhòl. Pariva causa per la nacion basca. Un jorn o l’autre la question de l’independéncia se pausarà. Nimai i a pas a cridar a l’escandal per aquò”. “Los pòbles an drech a lor vida pròpria”, completèt lo segond autocaravanièr en revirant las salcissas pausadas sus la grasilha del barbacoa.
Ça que la, quand ensagèri de los far parlar de la situacion politica dins lor país canarian, que, siá ditz en passant, possedís ja una brava autonomia, probablament comparabla a la que ne gausís l’archipèl de las Balears; foguèt un autre parelh de margues. Las salcissas èran prèstas! Èra ora de se metre en taula. Aqueste còp la question embestiava. Ne poguèri pas saber mai sus l’audiéncia dels partits independentistas canarians.
En tornant a la camioneta, dins la nuèit tebesa d’aqueste mes d’abrial, pensèri a totes los occitans als quals un jorn o un autre pausèri la question de l’independéncia de Tibet, Curdistan o Palestina. Me rebrembavi lor estrambòrd quand afortissián que lo drech dels pòbles a se governar èra pas negociable. Me tornava tanben lor malaise, o qualques còps lor ira, quand als meteisses, cinc minutas pus tard, lor pausavi la question de l’independéncia de lor nacion pròpria: Occitània. Lo nacionalisme e l’independentisme es quicòm que se deu trabalhar sus mantunas generacions.
Sèrgi Viaule
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Avètz rason . Aquò's lo meteis problèma dins Occitània , l'òme sens patria , fòrça respectuos de la "democratie" mas afogat et abestit tre l'escòla mairala per l' utopia francèsa dels drèches de l'òme e sa devisa polida mas utopica, libertat egalitat frairetat, e que vei pas qu`òm li tua sa lenga en violentant aqueles principis cada jorn.
Cal dire e ressegar que França es pas una democracia per mantunas rasons , e subretot qu'es pas çò que s'amagina d'èstre lo fara del monde ( sai que lo pais lo mens démocratic de l'UE) , a començar pel non respèct del drèch elementari de parlar la lenga dels aujòls.
Mas i a encara un fum d'occitans "sens o saber" que s'enrabian a l'idèa de l'independencia de Corsa, o autres ,l'ai ausit tanben , que se demandan ont se parla melhor lo francés de Perpinha, Rodez o Orleans . Cò que m'espanta cada còp.... De que respondre?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari