Opinion
Repeticions en sociolingüistica
L’occitanisme avança, mai avança pas pron rapidament. De concèptes de basa de la sociolingüistica nativa rèstan desconeguts per lo movement occitanista maugrat leis esfòrç nombrós que lei sociolingüistas fasèm per lei divulgar. Perqué? Pr’amor que lei diferentei generacions d’occitanistas se transmeton pas pron lei coneissenças —aquò es un problèma que despassa la sociolingüistica e que pertòca tota la cultura occitana—. Quauquei personas fan semblant d’oblidar çò que li avèm divulgat, e mai quand fasèm l’esfòrç de li explicar e reexplicar certanei concèptes de la sociolingüistica 36 còps. O oblidan, probable, perque es ben comòde per aquelei personas de voler pas assumir lei consequéncias dau dur conflicte de lengas qu’opausa occitan e francés (o occitan e italian, o occitan e espanhòu).
Vau assajar de resumir çai sota, en forma de dialògs (inspirats d’experiéncias sovent viscudas), quauqueis idèas de la sociolingüistica aplicadas au cas occitan.
1. Lo conflicte entre lei lengas
Lo faus ingenú — Cau desvolopar lo bilingüisme entre lo francés e l’occitan. Lei doas lengas devon coexistir dins la convivéncia e l’armonia.
Lo sociolingüista — Lo famós “bilingüisme” sociau... Aquò es una quimèra impossibla, doas lengas pòdon jamai coexistir a egalitat dins una societat modèrna. Ren qu’una lenga pòt garentir certanei foncions essencialas coma: la comunicacion per defaut amb un inconegut, d’integracion dins la societat (la “foncion discriminanta”), la referéncia ultima e pus prestigiosa per comunicar. Doas lengas concurrentas pòdon jamai partejar duradissament aquestei foncions dins lo meteis espaci.
Lo faus ingenú — Mai, pòdes pas dire en public que l’occitan deu passar abans lo francés, lei gents auràn paur.
Lo sociolingüista — E pasmens, tròbas normau, tu, que nos digan que lo francés es la lenga de totei, davant l’occitan? Es ansin que lo francés, lei gents l’an considerat indispensable e que l’occitan, l’an considerat accessòri. Es ansin que lo francés s’es mes a remplaçar l’usatge quotidian de l’occitan dempuei un sègle. Quand se pretend que doas lengas coexistisson en armonia, en realitat, una manja totjorn l’autra.
Lo faus ingenú — A? E pasmens, se vòli far viure l’occitan, lo devi ben rendre acceptable. Ieu pòdi pas dire ai gents, qu’ara parlan francés dins son immensa majoritat, que deuràn abandonar lo francés per passar a l’occitan: ansin acceptaràn jamai l’occitan.
Lo sociolingüista — Se tracta pas d’enebir lo francés, se tracta de metre l’occitan en primiera posicion. Se volèm pas assumir aquel objectiu, l’occitan poirà jamai retrobar una plaça de lenga normala dins la societat.
Lo faus ingenú — A? Mai... ieu, sas, siáu per la patz entre lei lengas, entre lei gents e entre lei comunautats. Siáu pas enemic dau francés. E perqué lei lengas poirián pas viure en patz, dins la convivéncia?
Lo sociolingüista — E totun, veses ben que lo francés, eu, s’es impausat per la violéncia e per lo conflicte, amb l’Abat Grégoire, Jules Ferry, la caça dei “patés” a l’escòla, la marginalizacion constanta de l’occitan fins ara meteis (vejam la reforma dau collègi, la cauma de la fam de Dàvid Grosclaude... e mila autreis exemples cada an). Siam pas nosautres, leis occitanistas, que volèm lo conflicte, son lei jacobins que lo vòlon. Siam ben obligats de constatar que i a un conflicte que nos es impausat, e se devèm defendre, creses pas?
Lo faus ingenú — A?
2. Coma transmetre l’occitan en prioritat?
Lo faus ingenú — Per sauvar l’occitan, lo cau ensenhar ais enfants a l’escòla. Nos cau militar a la FÈLCO, nos cau obtenir mai de Calandretas, nos cau montar mai de classas bilingüas, cau aumentar lei pòsts de professors d’occitan.
Lo sociolingüista — As ben rason, de segur. Mai i a una causa ben pus urgenta que la devèm reüssir abans l’escòla. Una lenga se sauva d’en primier per la transmission familiala, de generacion en generacion. Se trabalham pas sus la transmission, l’escòla en occitan aurà totjorn un impacte tròp feble e ben insufisent.
Lo faus ingenú — Siás ben brave, mai pòdes pas negar que d’ensenhar l’occitan a l’escòla, aquò permet ais enfants de descobrir la lenga.
Lo sociolingüista — Segur, d’enfants descobrisson l’occitan gràcias a de cors d’occitan, mai lo parlan pas, o gaire, en defòra dei cors d’occitan. Ara, se cercam primier de crear de nuclèus de gents que parlan occitan a seis enfants, formarem una basa ben pus solida. Un enfant parla d’en primier la lenga de seis parents abans de parlar la lenga de son professor. Se la lenga dei parents es l’occitan, se la lenga dei vesins o d’un ret de relacions es l’occitan, l’enfant parla mai l’occitan que tot çò que poirà aprene amb un professor d’occitan. En mai d’aquò, en creant de nuclèus d’occitanofòns, donarem una publicitat concreta, ausibla e cresabla a la practica de l’occitan. Aquò aurà mai d’impacte que l’occitan a l’escòla.
Lo faus ingenú — A? E la FÈLCO, lei Calandretas, lei classas bilingüas, lei cors opcionaus... Lei laissam tombar? Après tant d’annadas de lucha?
Lo sociolingüista — Que non lei laissam pas tombar. Mai se montam d’en primier de nuclèus de parlants de l’occitan, amb de familhas, de parents, d’enfants e de relacions socialas, fargarem un public d’enfants de mai en mai espés e perenne per aumentar leis escòlas en occitan.
Lo faus ingenú — A?
3. L’occitan locau, l’occitan estandard
Lo faus ingenú — L’occitan estandard fa paur. Per atraire lei gents a l’occitan, li cau presentar d’en primier lei parlars locaus.
Lo sociolingüista — Se pòt cultivar lei dos, l’estandard e lo locau, en foncion dei situacions. L’occitan locau es un excellent ponch de partença per aquelei que i pòdon accedir dins son entorn immediat. Mai per la màger part dei gents, lo contacte amb l’occitan locau a desparegut e donc, un occitan estandard, reproductible, difusable, es la sola solucion realista per retransmetre la lenga a la massa de la populacion.
Lo faus ingenú — A? Se te compreni ben, siás pas còntra l’occitan locau?
Lo sociolingüista — Que non. L’estandard se basa sus çò locau, e mai...
Lo faus ingenú — E pasmens, un occitan estandard, aquò es un concèpte tipicament francés. Volètz far un occitan unifòrme coma ja an impausat un francés unifòrme.
Lo sociolingüista — L’estandardizacion d’una lenga, aquò es pas una idèa francesa, es un fenomèn universau. Totei lei lengas que foncionan normalament, uei, an una varietat estandard. Pòdes pas aprene l’anglés facilament se i a pas un anglés estandard de disponible, pòdes pas difusar lo catalan eficaçament sens un catalan estandard disponible. En occitan es parier: i aurà pas d’occitan de massa sens un occitan estandard disponible. En mai d’aquò, l’occitan estandard pòt integrar de variacions regionalas o dialectalas leugieras, es ben pus sople e mens rigid que lo francés estandard.
Lo faus ingenú — Bòn alora, quora lei lingüistas faretz l’occitan estandard, fin finala? Perque l’occitan estandard, aquò existís pas!
Lo sociolingüista — Mai si, es ja fach en granda partida. L’occitan estandard a començat de se teorizar e de se precisar concretament en 1972 amb lo grand lingüista gascon Pèire Bèc (e mai Loís Alibèrt ne donava un avantgost tre 1935). Es pas encara completament fixat, es verai, mai aumens, ja fonciona cada jorn dins certaneis ensenhaments, dins diferents mèdias e dins diferents autors.
Lo faus ingenú — Mai lei lingüistas son pas capables de se metre d’acòrdi, cada lingüista se fabrica sa pichona nòrma e son pichon estandard dins son canton!
Lo sociolingüista — Entre leis especialistas de l’estandard, n’i a una majoritat que trabalhan pron ben ensems e que van dins lo meteis sens. Leis individualistas forsenats existisson mai son minoritaris, cau pas generalizar.
Lo faus ingenú — A?
4. Sociolingüistica?
Lo faus ingenú — Mai fin finala, pantaias completament, lei gents coma tu siatz desconnectats de la realitat, vos avisatz pas de la situacion sociolingüistica sus lo terren!
Lo sociolingüista — Tot bèu just, tot çò que t’ai dich dins aquesta convèrsa ven deis experiéncias de la sociolingüistica. Son de coneissenças solidas que venon dei situacions de terren dins lo Mond entier. Sovent, i a de gents qu’invòcan la “sociolingüistica” per se donar un aire sabent o “realista”, mai sabon pas çò qu’es la sociolingüistica.
Lo faus ingenú — A?
__________________
Per s’iniciar ai basas de la sociolingüistica occitana:
— Robert LAFONT, 1997, Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie, coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan
— F. Peter KIRSCH, & Georg KREMNITZ, & Brigitte SCHLIEBEN-LANGE, 2002, Petite histoire sociale de la langue occitane: usages, images, littérature, grammaires et dictionnaires, coll. Cap al Sud, 66140 Canet: Trabucaire
Vau assajar de resumir çai sota, en forma de dialògs (inspirats d’experiéncias sovent viscudas), quauqueis idèas de la sociolingüistica aplicadas au cas occitan.
1. Lo conflicte entre lei lengas
Lo faus ingenú — Cau desvolopar lo bilingüisme entre lo francés e l’occitan. Lei doas lengas devon coexistir dins la convivéncia e l’armonia.
Lo sociolingüista — Lo famós “bilingüisme” sociau... Aquò es una quimèra impossibla, doas lengas pòdon jamai coexistir a egalitat dins una societat modèrna. Ren qu’una lenga pòt garentir certanei foncions essencialas coma: la comunicacion per defaut amb un inconegut, d’integracion dins la societat (la “foncion discriminanta”), la referéncia ultima e pus prestigiosa per comunicar. Doas lengas concurrentas pòdon jamai partejar duradissament aquestei foncions dins lo meteis espaci.
Lo faus ingenú — Mai, pòdes pas dire en public que l’occitan deu passar abans lo francés, lei gents auràn paur.
Lo sociolingüista — E pasmens, tròbas normau, tu, que nos digan que lo francés es la lenga de totei, davant l’occitan? Es ansin que lo francés, lei gents l’an considerat indispensable e que l’occitan, l’an considerat accessòri. Es ansin que lo francés s’es mes a remplaçar l’usatge quotidian de l’occitan dempuei un sègle. Quand se pretend que doas lengas coexistisson en armonia, en realitat, una manja totjorn l’autra.
Lo faus ingenú — A? E pasmens, se vòli far viure l’occitan, lo devi ben rendre acceptable. Ieu pòdi pas dire ai gents, qu’ara parlan francés dins son immensa majoritat, que deuràn abandonar lo francés per passar a l’occitan: ansin acceptaràn jamai l’occitan.
Lo sociolingüista — Se tracta pas d’enebir lo francés, se tracta de metre l’occitan en primiera posicion. Se volèm pas assumir aquel objectiu, l’occitan poirà jamai retrobar una plaça de lenga normala dins la societat.
Lo faus ingenú — A? Mai... ieu, sas, siáu per la patz entre lei lengas, entre lei gents e entre lei comunautats. Siáu pas enemic dau francés. E perqué lei lengas poirián pas viure en patz, dins la convivéncia?
Lo sociolingüista — E totun, veses ben que lo francés, eu, s’es impausat per la violéncia e per lo conflicte, amb l’Abat Grégoire, Jules Ferry, la caça dei “patés” a l’escòla, la marginalizacion constanta de l’occitan fins ara meteis (vejam la reforma dau collègi, la cauma de la fam de Dàvid Grosclaude... e mila autreis exemples cada an). Siam pas nosautres, leis occitanistas, que volèm lo conflicte, son lei jacobins que lo vòlon. Siam ben obligats de constatar que i a un conflicte que nos es impausat, e se devèm defendre, creses pas?
Lo faus ingenú — A?
2. Coma transmetre l’occitan en prioritat?
Lo faus ingenú — Per sauvar l’occitan, lo cau ensenhar ais enfants a l’escòla. Nos cau militar a la FÈLCO, nos cau obtenir mai de Calandretas, nos cau montar mai de classas bilingüas, cau aumentar lei pòsts de professors d’occitan.
Lo sociolingüista — As ben rason, de segur. Mai i a una causa ben pus urgenta que la devèm reüssir abans l’escòla. Una lenga se sauva d’en primier per la transmission familiala, de generacion en generacion. Se trabalham pas sus la transmission, l’escòla en occitan aurà totjorn un impacte tròp feble e ben insufisent.
Lo faus ingenú — Siás ben brave, mai pòdes pas negar que d’ensenhar l’occitan a l’escòla, aquò permet ais enfants de descobrir la lenga.
Lo sociolingüista — Segur, d’enfants descobrisson l’occitan gràcias a de cors d’occitan, mai lo parlan pas, o gaire, en defòra dei cors d’occitan. Ara, se cercam primier de crear de nuclèus de gents que parlan occitan a seis enfants, formarem una basa ben pus solida. Un enfant parla d’en primier la lenga de seis parents abans de parlar la lenga de son professor. Se la lenga dei parents es l’occitan, se la lenga dei vesins o d’un ret de relacions es l’occitan, l’enfant parla mai l’occitan que tot çò que poirà aprene amb un professor d’occitan. En mai d’aquò, en creant de nuclèus d’occitanofòns, donarem una publicitat concreta, ausibla e cresabla a la practica de l’occitan. Aquò aurà mai d’impacte que l’occitan a l’escòla.
Lo faus ingenú — A? E la FÈLCO, lei Calandretas, lei classas bilingüas, lei cors opcionaus... Lei laissam tombar? Après tant d’annadas de lucha?
Lo sociolingüista — Que non lei laissam pas tombar. Mai se montam d’en primier de nuclèus de parlants de l’occitan, amb de familhas, de parents, d’enfants e de relacions socialas, fargarem un public d’enfants de mai en mai espés e perenne per aumentar leis escòlas en occitan.
Lo faus ingenú — A?
3. L’occitan locau, l’occitan estandard
Lo faus ingenú — L’occitan estandard fa paur. Per atraire lei gents a l’occitan, li cau presentar d’en primier lei parlars locaus.
Lo sociolingüista — Se pòt cultivar lei dos, l’estandard e lo locau, en foncion dei situacions. L’occitan locau es un excellent ponch de partença per aquelei que i pòdon accedir dins son entorn immediat. Mai per la màger part dei gents, lo contacte amb l’occitan locau a desparegut e donc, un occitan estandard, reproductible, difusable, es la sola solucion realista per retransmetre la lenga a la massa de la populacion.
Lo faus ingenú — A? Se te compreni ben, siás pas còntra l’occitan locau?
Lo sociolingüista — Que non. L’estandard se basa sus çò locau, e mai...
Lo faus ingenú — E pasmens, un occitan estandard, aquò es un concèpte tipicament francés. Volètz far un occitan unifòrme coma ja an impausat un francés unifòrme.
Lo sociolingüista — L’estandardizacion d’una lenga, aquò es pas una idèa francesa, es un fenomèn universau. Totei lei lengas que foncionan normalament, uei, an una varietat estandard. Pòdes pas aprene l’anglés facilament se i a pas un anglés estandard de disponible, pòdes pas difusar lo catalan eficaçament sens un catalan estandard disponible. En occitan es parier: i aurà pas d’occitan de massa sens un occitan estandard disponible. En mai d’aquò, l’occitan estandard pòt integrar de variacions regionalas o dialectalas leugieras, es ben pus sople e mens rigid que lo francés estandard.
Lo faus ingenú — Bòn alora, quora lei lingüistas faretz l’occitan estandard, fin finala? Perque l’occitan estandard, aquò existís pas!
Lo sociolingüista — Mai si, es ja fach en granda partida. L’occitan estandard a començat de se teorizar e de se precisar concretament en 1972 amb lo grand lingüista gascon Pèire Bèc (e mai Loís Alibèrt ne donava un avantgost tre 1935). Es pas encara completament fixat, es verai, mai aumens, ja fonciona cada jorn dins certaneis ensenhaments, dins diferents mèdias e dins diferents autors.
Lo faus ingenú — Mai lei lingüistas son pas capables de se metre d’acòrdi, cada lingüista se fabrica sa pichona nòrma e son pichon estandard dins son canton!
Lo sociolingüista — Entre leis especialistas de l’estandard, n’i a una majoritat que trabalhan pron ben ensems e que van dins lo meteis sens. Leis individualistas forsenats existisson mai son minoritaris, cau pas generalizar.
Lo faus ingenú — A?
4. Sociolingüistica?
Lo faus ingenú — Mai fin finala, pantaias completament, lei gents coma tu siatz desconnectats de la realitat, vos avisatz pas de la situacion sociolingüistica sus lo terren!
Lo sociolingüista — Tot bèu just, tot çò que t’ai dich dins aquesta convèrsa ven deis experiéncias de la sociolingüistica. Son de coneissenças solidas que venon dei situacions de terren dins lo Mond entier. Sovent, i a de gents qu’invòcan la “sociolingüistica” per se donar un aire sabent o “realista”, mai sabon pas çò qu’es la sociolingüistica.
Lo faus ingenú — A?
__________________
Per s’iniciar ai basas de la sociolingüistica occitana:
— Robert LAFONT, 1997, Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie, coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan
— F. Peter KIRSCH, & Georg KREMNITZ, & Brigitte SCHLIEBEN-LANGE, 2002, Petite histoire sociale de la langue occitane: usages, images, littérature, grammaires et dictionnaires, coll. Cap al Sud, 66140 Canet: Trabucaire
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Aqueste article es d'una lindetat ! Comprengue lo qu'a de comprenèla.
Deve dire que me siái coneissegut un pauquet dinc d'unes paragrafes dau faus engenú, quand pensave coma aquò, recentament encara.
Per la lenga estandard, l'anar dau Monde modèrne ne'n fai una necessitat. M'es evident, a l'ora d'ara. Per còntra, chau servar las varietats regionalas a la gròssa, e per los que savon las varietats localas, las parlar, las transmetre (e ne'n fau partida).
De mai, que s'endevengon francés e occitan dinc una posicion egala dinc la societat, aquò es pas ges possible, o ai ben constatat.
Per parlar franc, ai totjorn sovetat au pus fons de ieu, que l'occitan se prengue la prumièira plaça en son quite país. Mès, aviái vergonha de pensar quò d'aquí ; rapòrt a la familha, au vesinatge, als autres, cranhissent de passar davant lo torista, lo novèl vengut, o lo miralh de ma consciéncia, per michant ciutadan, replegat sus se, xenofòbe, enemic de la Republica...
Erosament, o pense pas pus, e l'article d'En Sumien me renfortís encareta.
D'aquí enlai, me chautarai pas pus de ce que pénson lo monde : vòle una plaça maja per l'occitan, qu'es en cò siu : es lo francés qu'es segondari, mai s'amerite quauque respièch !
A ! Puta de vergonha ! E la culpabilizacion mai : de flèus, de poisons !
Quand parlatz de nuclèus de parlaires occitans, s'avètz un projèct precís d'entrincar, ne'n poiriam saupre mai saique ?
Per acabar, siái d'acòrdi emb de ce que dison En Gérard Cairon mai En Peter Nollet : aquò's de préner en còmpte.
Domergue, sàbetz que som pas totjorn d'acòrd mès achí escrívetz clarament una causa (punt 2)
que pensi tot bas e qu'hèi pas bon claronar dens los mitans occitanistas.
Solide que se l'òc damòra sonqu'una matièra ensenhada a l'escòla shens ligam dens lo
monde reau - coma n'en es lo latin - s'en anguerà a la d'riva...
Èstitz hardit !
Cò primier, me cal dire que soi d'acòrdi amb l'analisi facha de la situacion de la lenga. Me permeti, çà que là, una remarca, per ieu importanta, sus lo paragràf 3-" l'occitan local, l'ocitan estandard".
Solide que per la mager part del monde, lo contacte amb l'occitan local a desparegut. Mas, per ara, los qu'an enveja de se virar a la coneissença de la lenga, o fan sonque per motivacion afectiva- e pas per necessitat economica o d'integracion dins la vida de cada jorn.
Los conceptes " d'occitan, d'Occitaniá ", son per eles d'abstractions ( sem pas en Escòciá o dins un pais jà reconegut coma tal dins lo cap del monde). La màger part d'eles cercan de s'enrasigar dins la cultura e la lenga de lors davanciers- pels occitans desoccitanisats, o dins lor novel pais de vida- pels nèo-occitans; òm pòt respondre a n'aquela demanda sonque en commençant amb un aprendissatge d'un parlar pron localisat (atestat per çò que pòdon encara ausir, per la toponimiá, etc..).
Es aquí qu'avem la responsabilitat, nosautres occitanistas, de tombar pas dins l'iperlocalism, e de dobrir la vision cap als autres parlars e a l'unitat de la lenga.
A de que sert d'aprener quauqu'a ren si quò sert de ren? L'escòla francesa amassa, uei, çò qu' a ensenhat aïer. Ensenhava la matematica, la literatura, la sciença, l'angles... L'escòla ensenhet pas l'istòria regionala e la lenga regionala la ente n'i avia v-una.
Chau pas s'estonar si los jòunes parlan mielhs l'angles que lo frances e si volan pas auver parlar de las lengas regionalas e du monde rurau, si i a una opausicion entre los mathematicians e los literairis, entre una elita e lo people si los perigordens s'opausan aus intelectuaus occitanistes.
L'escòla es pas sola responsable. Belcòp d'occitans son montats a Paris e an meprisat lòr lenga mairala. Quauques uns disan " uei, quò es important de parlar l'angles; quò pòd servir". Deman lo mesme monde parlaran chines.
La crisa es pas solament per l'occitan. Es tanben per tots los frances. L'evolucion o la revolucion es en marcha. Occitania se deu de segre aquela evolucion, pas anar contre. Los occitanistes devan tanben segre. Una paja se vira per eus. Malaurosadament coneissam pas la paja que seg. Tot demora a bastir.
Quauqu'un a dich que dins 10 o 20ans i aura tertant de cambiaments que dempuei lo temps de l'òme de la caverna au monde d'uei.
çò que los occitanites an semnat es una bona basa; aura chau la far valer.
#7 Semenam uèi, reculhirem deman, es lo principi de tot ensenhament, cresi.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari