Opinion
La Nauta Vinhana, la Bassa Provença...
En lenga nòstra, l’adjectiu se pòt plaçar abans o après un nom. Se pòt plaçar après lo nom pus facilament qu’en francés, es vertat, mas aquò interditz pas de lo plaçar abans lo nom (tot aquò o expliquèri dins un article precedent, vejatz Jornalet 23.4.2012).
La lenga que s’utiliza aicí dins Jornalet, dins los articles d’informacion, assaja de refortir un modèl digne d’occitan estandard, amb un estil que conven al jornalisme, en utilizant los diferents recorses expressius de la lenga. Los legeires atentius auràn remarcat que cercam, dins Jornalet, de metre los adjectius tant abans coma après los noms. Aquela posicion pro liura de l’adjectiu comença de s’espandir dins los tèxtes en occitan cultivat de fòrça autors occitanistas e mai quand escrivon pas dins Jornalet.
Ça que la, un ponch particular arriba pas encara de se normalizar coma caldriá: son los noms de luòc compausats que contenon, en particular, los adjectius naut (aut) e bas (baish).
Precisions sus l’usatge dialectal:
— La forma naut~nauta es acceptabla pertot mas es pauc frequenta a l’èst de la lenga. La forma equivalenta aut~auta es tanben acceptabla pertot mas es pauc frequenta a l’oèst de la lenga.
— La forma bas~bassa s’utiliza gaireben de pertot levat en gascon ont es remplaçada per baish~baisha.
Cal distinguir doas sèrias.
1.
La primièra sèria compren los toponims ancians que designan de vilas, de vilatges o de quartièrs en Occitània. L’usatge mòstra que l’adjectiu se pòt plaçar tant abans coma après lo nom. En general son de formas soudadas, sens article definit.
1a. Exemples amb l’adjectiu abans lo nom
1b. Exemples amb l’adjectiu après lo nom
2.
La segonda sèria compren de toponims compausats mens ancians ont los adjectius naut e bas indican de manièra pus explicita una partida nauta o bassa d’un ensemble pus vast. En general son de formas escrichas de faiçon destacada, amb un article definit. La tradicion occitana vòl qu’aqueles toponims tengan sempre, tostemps e totjorn l’adjectiu abans lo nom. Aquel usatge es confirmat dins lo grand diccionari occitan de Frederic Mistral, lo Tresaur dau Felibritge [lou Tresor dóu Felibrige]. E totas las autras lengas romanicas fan parièr, meton l’adjectiu abans lo nom. Se tracta d’un usatge denotatiu, convencional, pus sabent, mens popular, introduch per los geografs e représ per las administracions. Concernís tant de tèrras occitanas coma de non occitanas. Exemples:
Dins aquesta darrièra sèria, es incorrècte de plaçar l’adjectiu après lo nom, coma dins laGarona Nauta* o lo Léger Naut* o la Provença Bassa*: que son d’artificis inventats recentament per d’occitanistas qu’an cregut qu’èra necessari de dire aital per se distanciar del francés.
La lenga que s’utiliza aicí dins Jornalet, dins los articles d’informacion, assaja de refortir un modèl digne d’occitan estandard, amb un estil que conven al jornalisme, en utilizant los diferents recorses expressius de la lenga. Los legeires atentius auràn remarcat que cercam, dins Jornalet, de metre los adjectius tant abans coma après los noms. Aquela posicion pro liura de l’adjectiu comença de s’espandir dins los tèxtes en occitan cultivat de fòrça autors occitanistas e mai quand escrivon pas dins Jornalet.
Ça que la, un ponch particular arriba pas encara de se normalizar coma caldriá: son los noms de luòc compausats que contenon, en particular, los adjectius naut (aut) e bas (baish).
Precisions sus l’usatge dialectal:
— La forma naut~nauta es acceptabla pertot mas es pauc frequenta a l’èst de la lenga. La forma equivalenta aut~auta es tanben acceptabla pertot mas es pauc frequenta a l’oèst de la lenga.
— La forma bas~bassa s’utiliza gaireben de pertot levat en gascon ont es remplaçada per baish~baisha.
Cal distinguir doas sèrias.
1.
La primièra sèria compren los toponims ancians que designan de vilas, de vilatges o de quartièrs en Occitània. L’usatge mòstra que l’adjectiu se pòt plaçar tant abans coma après lo nom. En general son de formas soudadas, sens article definit.
1a. Exemples amb l’adjectiu abans lo nom
Clarmont-Ferrand= clar mont, vila d’Auvèrnhe (fr. Clermont-Ferrand)
Aurariba = auta riba, comuna de Borbonés (fr. Hauterive)
Bassacamba = bassa camba, quartièr de Tolosa (fr. Basso Cambo)
Autvilar = aut vilar, comuna de Gasconha (fr. Auvillar)
Aurariba = auta riba, comuna de Borbonés (fr. Hauterive)
Bassacamba = bassa camba, quartièr de Tolosa (fr. Basso Cambo)
Autvilar = aut vilar, comuna de Gasconha (fr. Auvillar)
1b. Exemples amb l’adjectiu après lo nom
Montclar de Carcin = mont clar, comuna de Carcin (fr. Monclar-de-Quercy)
Ribauta = riba auta, comuna de Lengadòc (fr. Ribaute)
Chastèunuòu = chastèu nuòu, comuna de Lemosin (fr. Châteauneuf‑la‑Forêt)
Nautafaja la Tor = nauta faja, comuna d’Agenés (fr. Hautefage-la-Tour)
Ribauta = riba auta, comuna de Lengadòc (fr. Ribaute)
Chastèunuòu = chastèu nuòu, comuna de Lemosin (fr. Châteauneuf‑la‑Forêt)
Nautafaja la Tor = nauta faja, comuna d’Agenés (fr. Hautefage-la-Tour)
2.
La segonda sèria compren de toponims compausats mens ancians ont los adjectius naut e bas indican de manièra pus explicita una partida nauta o bassa d’un ensemble pus vast. En general son de formas escrichas de faiçon destacada, amb un article definit. La tradicion occitana vòl qu’aqueles toponims tengan sempre, tostemps e totjorn l’adjectiu abans lo nom. Aquel usatge es confirmat dins lo grand diccionari occitan de Frederic Mistral, lo Tresaur dau Felibritge [lou Tresor dóu Felibrige]. E totas las autras lengas romanicas fan parièr, meton l’adjectiu abans lo nom. Se tracta d’un usatge denotatiu, convencional, pus sabent, mens popular, introduch per los geografs e représ per las administracions. Concernís tant de tèrras occitanas coma de non occitanas. Exemples:
la Nauta Vinhana o la Nauta Viena, departament occitan (fr. la Haute-Vienne)
los Nauts Pirenèus, departament occitan (fr. les Hautes-Pyrénées)
la Nauta Garona, departament occitan (fr. la Haute-Garonne)
lo Naut Léger o lo Naut Leir, departament occitan (fr. la Haute-Loire)
los Auts Alps o los Auts Aups, departament occitan (fr. les Hautes-Alpes)
los Alps d’Auta Provença o los Aups d’Auta Provença, departament occitan (fr. les Alpes-de-Haute-Provence)
lo Bas Lemosin, en gascon lo Baish Lemosin (fr. le Bas-Limousin)
lo Naut Lemosin (fr. le Haut-Limousin)
la Bassa Provença, en gascon la Baisha Provença (fr. la Basse-Provence)
l’Auta Provença (fr. la Haute-Provence)
la Bassa Silèsia, en gascon la Baisha Silèsia
la Nauta Silèsia
los Nauts Pirenèus, departament occitan (fr. les Hautes-Pyrénées)
la Nauta Garona, departament occitan (fr. la Haute-Garonne)
lo Naut Léger o lo Naut Leir, departament occitan (fr. la Haute-Loire)
los Auts Alps o los Auts Aups, departament occitan (fr. les Hautes-Alpes)
los Alps d’Auta Provença o los Aups d’Auta Provença, departament occitan (fr. les Alpes-de-Haute-Provence)
lo Bas Lemosin, en gascon lo Baish Lemosin (fr. le Bas-Limousin)
lo Naut Lemosin (fr. le Haut-Limousin)
la Bassa Provença, en gascon la Baisha Provença (fr. la Basse-Provence)
l’Auta Provença (fr. la Haute-Provence)
la Bassa Silèsia, en gascon la Baisha Silèsia
la Nauta Silèsia
Dins aquesta darrièra sèria, es incorrècte de plaçar l’adjectiu après lo nom, coma dins laGarona Nauta* o lo Léger Naut* o la Provença Bassa*: que son d’artificis inventats recentament per d’occitanistas qu’an cregut qu’èra necessari de dire aital per se distanciar del francés.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Veri god articòl. Sènk io fòr zis eksplikèyshòn.
Ènd pliz, stòp pòrl arbòr!
#9 Plah ditt. Tabbeh keh pooderem sajah d'esribeh loo gascoon en grapheea anglehsa, ke sereh hort amewzant! Diw bibant! Bibosta! Qu'ack calehba deezeh tootewn!
uó zö fòc ar zòuz markamaws? Lïv moussû Sumien elòne, eind lèt ïm uòrk pïsfolï!
#7 Anem, Crestiâ, un chic de couratye. Se trabestit l'ouccitâ en grafìe febusiane, que'p caleré trabestì tabé l'anglés en grafìe febusiane: "But houot caind òv e gourou ar iou èniuey?"
#6 Que tornerí broumbar au brabe mounde de'queth site e aus soûns legedoús Domergue Sumien n'a pas la vertat unibersau e que hèy generalitats...
"But what kind of a guru are you anyway" ?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari