Los viatjaires occitans tanplan coma los autres europèus, se son trapats confrontats a d’unas realitats que las avián pas jamai imaginadas. Atal per çò de Jordan Catalan, nascut a la fin del sègle XIII a Severac lo Castèl, ont venon fa pas gaire, de li balhar un nom de carrièra. Un dominican format a Tolosa, çò que vòl dire un membre d’un òrdre religiós  encargat de l’Inquisicion en país d’òc coma en país catalan. A la debuta del sègle XIV sem al temps de la Papautat en Avenhon. En 1320, lo papa occitan Joan XXII manda Jordan Catalan en mission en Pèrsia, e mai luènh, fins a las Indias. Lo missionari passarà primièr per Pera (Istanbol), dins un convent fondat en 1299 per un autre dominican occitan, Guilhem Bernat de Galhac. Joan XXII qu’aviá  ja multiplicat novèls evescats en Occitània, ne va crear en Orient, a Tiflis en Georgia, a Samarcanda en Asia centrala, e un autre a Quilon dins lo sud de las Indias, especialament per Jordan Catalan. Aqueste qu’a benlèu recebut un ensehament en lengas araba, grèca, siriaca o ebraica en Avenhon (ensenhament començat en 1312 jos l’aflat de Ramon Llull), a degut aprene tanben una mica d’armenian e de persan.  

Quora passarà per Caucàsia, descobrirà un mond novèl que practica una mena de convivéncia. Atal Jordan Catalan notarà la coexisténcia d’una desenada de nacions: sarrasins, tartares (mongòls), nestorians, jacobitas, grècs, georgians, armenians, josius…Las sectas monoteistas, crestianas o musulmans, costejan lo bodisme, lo chamanisme o l’indoïsme. De qué destorbar un dominican acostumat, a Tolosa o Avenhon, a pensar la societat a l’entorn d’una sola fe, sens la mendra tolerància: “Ausiguèri dire qu’aquel emperaire (lo grand Tartar) teniá cent ciutats mai granda que Tolosa” e que dins son domèni “tota persona en dificultats, pòt obténer cada jorn, s’ò vòl, lo noirir e lo vestir d’aquel emperaire”. 

D’aquel viatge Jordan Catalan ne farà una descripcion Mirabilia descripta, dins la dralha dels autors arabes, o d’aquela de Marco Polo al retorn de Mongolia (1271-1295). Mirabilia o meravilhas remanda a tot çò que vos estona e vos suspren. Lo raconte de Jordan Catalan es estat doblidat e praquò, çò escriu Christine Gadrat, demòra d’una granda originalitat: se desmarca de la literatura exotica e pron fantasierosa d’aquel temps. Jordan Catalan daissa de caire  la tematica de la mission catolica per s’estrambordar de las costumas dels òmes (lo noirir e lo vestir), las plantas e las bèstias. Jordan Catalan integra tanben d’unas legendas persas e indianas coma aquela de l’Ausèl Ròc, lo famós Garuda. Tota una imago mundi que podem remirar, encara uèi, als plafons mudejars de Besièrs, Capestanh, Frejus, Pont Sant-Esperit, Huesca o Montblanc de Catalunya.

La primièra edicion del seu manescrich data de 1329, e lo sol exemplari qu’es estat decorat en Avenhon, se trapa a Londres. L’escriguèt en latin, dins una lenga simpla, aisida,  mas un latin trufat d’occitanismes coma brasil (fusta), calcatrix (crocodil), copia (abondància), papagai, pega, tabelia (toalha), tartuga, tramontana (estela)… Çò que pròba l’existéncia d’una lingua franca pastada de latin, d’occitan, d’italian e de lengas orientalas. L’edicion recenta endrudís la nòstra coneissença dels Orients d’Occitània.