Ben sabètz que nòstre continent a un nom grèc, generalament associat a una princessa feniciana, Εὐρώπη, que la raubèt Zeus, lo dieu concupiscent e polimòrf, sota la forma d’un taure. Paradoxalament, aquela princessa Euròpa raubada non passèt pas pel continent europèu al sens estricte, mas finiguèt qu’arribèt en Creta, ont foguèt maire del rei Minòs. La princessa raubada anèt pas en Euròpa, mas l’istorian grèc Erodòt (entre 484 e 420 abans Jèsus Crist) subdevesís lo Mond (Istòrias 4, 42) en tres partidas, la Libia (Africa), Λιβύη, Asia (pels grècs de l’Antiquitat, lo Pròche Orient), Ἀσίη, e Euròpa.

Ben sabètz que la cultura grèga portèt fòrça a la civilizacion grèga: lo concèpte de democracia, sos mites, son escultura e son arquitectura, sa literatura, la filosofia, sas matematicas, sa racionalitat scientifica. Paradoxalament, lo govèrn grèc de fa un decenni –ai oblidat l’an exacte– aguèt d’insistir, del temps del debat sus la Constitucion europèa, per que los tèxtes oficialas mençonèsson l’eiretatge de Grècia, coma se tot aquò semblèsse tròp luenchenc pels dirigents europèus.

Tanben ai una paradòxa grèga personala: soi uèi ellenista mas vesitèri Grècia solament un còp, durant un viatge escolar en 1988. Èra la fin de mos estudis al collègi e se capitava qu’èri en aqueles tempses lo sol latinista dins una classa d’ellenistas. Percorrérem mai que mai los luòcs mai famoses de l’Antiquitat ellenica, de l’acropòli d’Atenas a Micenas, del teatre d’Epidaure al santuari de Dèlfes, mas ja me pausavi una question: quin èra de verai lo país que vesitàvem? Encara uèi, me frustra fòrça de conéisser la literatura grèga classica mas pas gaire la cultura de uèi. Legissi lo grèc classic mas non parli pas lo grèc modèrne.

La mai granda paradòxa grèga es que sèm conscients de nòstres deutes civilizacionals al respècte de Grècia mentre que l’Istòria nos n’alonhèt fòrça. Per començar, los grècs se son pas jamai diches coma nosautres lor disèm: son encara uèi  Έλληνες. Se lor disèm “grècs”, es en causa dels romans que sovent los apelavan “Graeculi”, amb un sufixe pejoratiu. Los romans, ben o sabèm, manlevèron fòrça a la cultura grèga, e mai los romans cultes se parlavan grèc entre eles, mas, bensai interiorament espantats, se mesfisavan dels grècs e lor exprimissián de mesprètz. Puèi la division de l’Empèri roman entre Occident e Orient, e la casuda precòça de la part occidentala, nos separèt un pauc mai de Grècia. S’i mesclèt la religion: lo Scisma de 1054 devesiguèt los crestians entre catolics e ortodòxes. Fin finala, los grècs perdèron lor libertat dins l’Empèri otoman, e lor calguèt esperar de sègles abans de recobrar l’independéncia e encara mai de temps per viure dins una democracia.

Mentre que los liberistas vòlon castigar lo pòble grèc que n’es pas responsable, e l’enfonzar dins la pauretat per de reformas qu’empedisson tota creissença economica, ieu me pensi que nos cal trobar lo camin de la reconciliacion amb Grècia, pr’amor que se perdèm Grècia, perdèm tanben una granda part de çò que sèm. Los grècs ancians vesián lo Mond de manièra maniquèa, en opausant los barbars a eles meteisses. Se pòt, se deu criticar aquela vision que pòt menar al racisme, mas es interessant d’opausar, en general, civilizacion e barbariá.

Los europèus volèm èsser de barbars? Volèm renonciar a tot ideal de justícia en nom de l’idolatria de la divessa Moneda? Volèm provocar de guèrras pr’amor que sèm incapables d’agir segon los principis de la rason? O volèm mostrar que sèm una civilizacion? Volèm seguir los principis de democracia, d’umanisme e de justícia que los intellectuals e los pòbles d’Euròpa an portats pendent de sègles?

Ara vivèm una crisi prefonda. Es la kρίσις, çò es lo jutjament. Quin jutjament fasèm sus nosautres meteisses? Quin jutjament desiram que l’umanitat faga de nosautres?

Metam fin a las paradòxas grègas que tanben son las paradòxas europèas.