Opinion
L’umanisme en question: Renaissance e Reconquista
Volguèri d’en primièr entitolar aquest article “l’occitanisme es un umanisme” e puèi me soi emendat perqué soi pas segur d’èsser en possession de pro de legitimat per escriure quicòm a propaus de “l’occitanisme”, e mai, enlai d’una mesfisança un pauc instinctiva, mas non absoluda, per totes los “- ismes”, soi pas segur tanpauc de ben comprene çò qu’aquò vòl dire. Mas çò segur es que d’unes “occitanistas” son ja estats d’umanistas, e dels bèls. L’autra rason es que, referéncia gardada a la conferéncia de Jean-Paul Sartre, la question de “l’umanisme” es tot simplament un pauc dins mas competéncias.
Que “l’occitanisme” siá un “umanisme”, o que dega o èsser, aquò’s una conviccion personala. Es lo camin que, legeire totjorn estrambordat de Robèrt Lafont, m’agradariá modestament de seguir: “la causa occitana es pas provinciala, es lo partit de l’Òme.” (1) Mas puslèu que de desparlar a propaus de mas conviccions personalas, me soi sentit tengut per la necessitat d’explicitar justament lo sens d’aquel mòt “umanisme”, que la definicion e l’analisi es mai que tot, a nòstra epòca, una urgéncia, se volèm pas tombar dins las trapèlas solidarias, ben qu’opausadas, del nacionalisme xenofòb e de l’universalisme abstrach.
Lo filosòf Robert Legros dins L’idée d’humanité (2) paregut en 1990 remarcava que despuèi lo sègle XVIII doas vias son aparegudas a la pensada contemporana:
Robert Legros explica que la primièra d’aquelas doas vias, es estada seguida pel corrent de las Luses (“la capacitat de pensar, jutjar, de far e de sentir per se meteis”), valorizant lo drech individual dins una mira universala, quand l’autre corrent es estat seguit pel romantisme e s’estaquèt a demostrar que l’idèa “d’Òme” èra pas qu’una abstraccion voida de sens, ja que çò vertadièrament uman se troba totjorn inscrich dins una istoricitat indefugibla. L’idèa d’umanitat d’aquel autor, se vòl donc introduire la nocion fenomenologica “d’èsser-al-mond” coma una tresena via, que sapia conciliar l’autonomia individuala amb l’enrasigament istoric.
Diriái qu’aquela posicion del problèma de la defensa de l’umanitat de l’uman – mira d’universalitat o ben enrasigament istòric?- nos concernís totjorn uèi, puèi que, me sembla, los questionaments, los escriches a l’entorn de l’occitan coma lenga, cultura, istòria, en un mòt çò qu’apelariái “l’umanisme occitan”, es-a-dire, rapidament e de faiçon volontariament incomplèta, una tièra de discors (sabents, literaris, militants) dont l’objectiu es la construccion de l’occitanitat coma possibilitat istòrica d’èsser uman, se son trobats exactament al dintre d’aquela problematica, entre socit d’universalitat e enrasigament particular.
L’objectiu es aicí d’i veire un pauc mai clar, après gaireben un sègle de questionament e de critica filosofica de la nocion “d’umanisme” amb per fin de tentar saupre s’aquela nocion a un sens, e qual sens? La question que se déu alara posar es la seguenta: qué fa “l’umanitat” de “çò uman”? Qué volèm defendre quand volèm defendre “çò uman”?
Començarai per una mesa en perspectiva istorica e critica, cèrtas un pauc rapida, de la question de l’umanisme europenc. Apèlam “umanisme” un cèrt corrent d’idèas e de praticas sabentas que son aparegudas a la debuta del periòde dich “modèrn” (a partir del sègle XV) de l’istòria de l’Europa occidentala, principalament d’en primièr dins lo domèni dels arts e dins la ciutat de Firenze, marcant l’obèrtura d’una epòca que gausam totjorn apelar “Renaissença”.
Abans de tornar trabalhar sul concèpte d’umanisme, voldriái far un petit excursus a respècte de la nocion de Renaissance, Rinascimento (“Renaissença”). Sabèm que lo tèrme de “Renaissença” se déu comprene coma la sortida de l’umanitat occidentala en defòra dels Dark Ages, es-a-dire del “sombriós” periòde medieval – Medium Aevum, (“edat mejan” - del sègle V al XV) un milenari tot plen d’ignorància e de supersticion, çò dison. Enlai del fach qu’aquela concepcion vulgara, al sens literal del tèrme, del periòde en question, rend pas justicia a d’unes territòris ont justament l’ignorància e la supersticion èran pas talas que las imaginam, tot un corrent d’istorians al sègle XX an mostrat la riquesa e l’importància d’aquel periòde, contra l’imaginari negatiu de que patís de lònga e que n’empacha la compreneson. L’òbra entièra de Jacques Le Goff (3), venguda classica, es consacrada a nuançar o senon desconstruire cap e tot aquela vision istoricament falsa de “la civilizacion de l’occident medieval.”
Segon los especialistas de l’istoriografia (4), lo tèrme Renaissance foguèt fargat en 1840 pels istorians francés Jean-Jacques Ampère d’en primièr puèi Jules Michelet dins lo volume consacrat al sègle XV de son Istòria de França. Mas l’assimilacion vertadièra del tèrme dins lo sens comun s’acompliguèt amb la granda sintèsi facha per l’istorian dels arts e amic de Nietzsche, Jacob Burckhardt dins son famós Die Kultur der Renaissance in Italien (“La civilizacion de la Renaissance en Itàlia”), paregut en 1860, ont l’utilizacion del mot francés dins l’edicion alemanda prova plan l’origina dels sieus inventors.
Renaissance, Rinascimento, “Renaissença”? Qué vòl dire aquel mòt? D’efièch, òm compren habitualament aquela nocion coma lo “reviscòl” de la cultura de l’antiquitat grèca chas sos eiritièrs supausadament legitimes, los europencs occidentals. “Supausadament legitimes” perque cal saupre qu’aquela cultura grèca justament n’aguèt d’autres, mens tardièrs, mas segurament pas mens legitimes: los arabo-musulmans. Ne torni pas parlar, mas sabèm ja que l’eiritatge filosofic e scientific de la Grècia antica passèt d’en primièr en orient al sègle VI, puèi en Europa seis cent ans mai tard, a travèrs una tièra de reviradas arabo-latinas començadas al sègle XIIen e ont mantes europencs atalentats de saber, occitans decòps, se son faches “escolans del grand Omèr” andalós. Aquel reviscòl foguèt tant important, que d’unes parlan d’alhors de “Renaissença del XIIen”, manièra de relativizar un pauc la pretencion dels del XVen.
Enfin, nos podèm servir de la nocion de Renaissença coma d’un “crononim” plan util e comòde, mas cal plan dire qu’aquela nocion – pauc precisa, es pas inocenta tanpauc. Primièr motiu d’acusacion: parlar de Renaissença, coma se tot çò que se faguèt mila ans abans comptava per una peta, es prene lo mond per mai nècis que son. Mas me sembla sustot que la nocion de Renaissance aplicada a las grandas transformacions, indiscutablas, dels sègles XV-XVI, amb las “Grandas Descobèrtas” (aquí tanben i auriá plan de causas a dire…), l’aparicion de nòus mejans d’informacions, de refòrmas religiosas, d’una nova concepcion del mond e sustot lo “reviscòl” de la cultura grèca classica, a permés a l’umanitat europenca de se posar e se definir coma los eiritièrs “legitimes” dels grècs ancians, e aquò precisament contra la pensada greco-arabi e la cultura arabo-musulmana que duscas ailà èra la sola vertadièra eiritièra de la Grècia de Platon.
Cal se sovenir qu’una de las datas significativas d’aquel “reviscòl” es lo punt final de la Reconquista de la peninsula iberica, amb la presa del reialme de Granada, lo 2 de genièr 1492. Se Reconquista e Rinascimento van de par, es per ges de còp d’azard: la “Renaissença” es tanben un mena de “reconquista” de l’eiritatge de la Grècia antica, botant defòra los arabo-musulmans, qu’avian reculhit e fach viure son intellectualitat amb, ben segur, los presuposats de la cultura islamica. D’ara enlai, lo pretzfach renascentista serà de “desarabizar” l’eiretatge greco-arabi amb l’ajuda dels sabents bizantins refugiats en Itàlia, consequéncia de la presa de Bizanci per las tropas del sultan Mehmet II en 1453.
D’ailà tota aquela èrsa de re-traduccion contras las marridas traduccions de traduccions arabo-latinas, e que justificarà tanben lo discors del “reviscòl”, contra las errors, los “barbarismes” passats. L’origina de l’Europa modèrna es greco-latina, segur, mas tanben greco-aràbia. Caliá far oblidar que dintre d’aquel milenari passat, lo monopòli cultural èra arabo-musulman. La filologia venguèt alara una arma politica, afirmacion de l’occident coma novèla poténcia mondiala, nòbla eiritièra de l’Hellada universala. “L’umanisme” e sa mira universalista doncas, foguèt abans tot un nòu discors de l’Europa modèrna sus ela meteissa, que s’inventèt atal una “origina” mai pura e dont seriá l’eiretièra “renaissenta”. En realitat, aquela Europa ven tot just de naisser e serà lèu prèsta a sosmetre lo mond a son empèri …
Citarai, per conclure provisòriament, un long passatge d’un tèxt de l’antropològ Eduardo Viveiros de Castro consacrat a l’identitat del indians de Brasil, que me sembla excellent per nòstre propaus, ja que nos permet de metre un pauc en perspectiva las nòstras auto-percepcions istòricas, d’un punt de vista “non-europenc” (4):
Los europencs - mesclanha etnica confusa de germanics e cèltas, d’italics e d’eslaus, que charran de lengas ibridas, mantes còps res mai qu’un latin mal parlat (es-a-dire, lo latin tal qu’es parlat dins tala o tala region d’Europa, diriá Saussure), tot plen de barbarismes, en tot praticar una religion semita filtrada per un aparelh conceptual tardo-grèc – an descobèrt la literatura e la filosofia grècas via los arabis. An transfigurat lo mond grèc, qu’èra pas lo mond grèc (o greco-roman) istoric, mas una Antiquitat classica facha - coma sempre - de fantasias e de projeccions del present. An bastit de temples, d’ostals, de palais d’imitacion, an escrich una literatura que se referís de faiçon privilegiada a aquel mond, una poesia qu’imita la poesia grèca, d’esculpturas qu’imitan las grècas. Legísson Platon de manièra inausida, plan pauc grèca, òm imagina. Enfin: an inventat, e atal que s’inventan.
E Sahlins concluís: d’efièch, quand se tracta dels europeus, òm apèla aquel procés Renaissance. Quand se tracta dels autres, òm l’apèla’invencion de la tradicion’. I a de pòbles qu’an tot l’astre del mond!”
(1) Gérard TAUTIL, Robert Lafont et l’occitanisme politique, éd. Fédérop
(2) Robert LEGROS, L’idée d’humanité, Grasset, París, 1990
(3) Jacques Le Goff, La civilisation de l’occident médiéval, París, Flammarion, 1997
(4)Marie-Sophie Masse, La Renaissance, des Renaissances: VIIIe-XVIe siècles, Klincksieck, París, 2010, p.8
(5) Eduardo VIVEIROS DE CASTRO: “No brasil tudo mundo é índio, exceto quem não é” in Renato SZTUTMAN (org.) Encontros, Eduardo Viveiros de Castro, Azougue editorial, Rio de Janeiro, 2007 pp.159-160 (reviri ieu)
Que “l’occitanisme” siá un “umanisme”, o que dega o èsser, aquò’s una conviccion personala. Es lo camin que, legeire totjorn estrambordat de Robèrt Lafont, m’agradariá modestament de seguir: “la causa occitana es pas provinciala, es lo partit de l’Òme.” (1) Mas puslèu que de desparlar a propaus de mas conviccions personalas, me soi sentit tengut per la necessitat d’explicitar justament lo sens d’aquel mòt “umanisme”, que la definicion e l’analisi es mai que tot, a nòstra epòca, una urgéncia, se volèm pas tombar dins las trapèlas solidarias, ben qu’opausadas, del nacionalisme xenofòb e de l’universalisme abstrach.
Lo filosòf Robert Legros dins L’idée d’humanité (2) paregut en 1990 remarcava que despuèi lo sègle XVIII doas vias son aparegudas a la pensada contemporana:
1/ l’idèa que l’òme èra pas res per natura e que donc tota “naturalizacion” de çò uman, dins una istòria particulara, un tradicion, una lenga e una forma de societat èra sinonim d’alienacion, es-a-dire, de pèrda, de “desumanizacion”. Per tant, la fugida en defòra de tota “naturalizacion”, “l’arrancament” fòra de tota incarnacion particulara del fach uman e l’autonomia individuala erigida coma “nòrma suprèma” son pas que lo compliment de çò pròpriament “uman.”
2/ l’idèa, en tot opausada, que, se l’òme es pas res per natura, alara es pas res en defòra d’una inscripcion particulara, d’una lenga, d’una societat (coma disiá Joseph de Maistre “avètz ja vist un Òme? Ieu, ai pas jamai vist qu’un francés, un anglés, un chinés eca...”). Èsser “òme” es totjorn èsser marcat per una sensibilitat, que possedís un fum d’idèas particularas, d’inclinacions, d’inflexions pròprias, constituent çò qu’òm apèla una istòria. Dich autrament: la “naturalizacion” es çò pròpri dels umans, revelatritz del fach uman “original” e totjorn diferenciat. Consequéncia: a l’autonomia individuala de la primièra via, respond l’enrasigament de la segonda.
2/ l’idèa, en tot opausada, que, se l’òme es pas res per natura, alara es pas res en defòra d’una inscripcion particulara, d’una lenga, d’una societat (coma disiá Joseph de Maistre “avètz ja vist un Òme? Ieu, ai pas jamai vist qu’un francés, un anglés, un chinés eca...”). Èsser “òme” es totjorn èsser marcat per una sensibilitat, que possedís un fum d’idèas particularas, d’inclinacions, d’inflexions pròprias, constituent çò qu’òm apèla una istòria. Dich autrament: la “naturalizacion” es çò pròpri dels umans, revelatritz del fach uman “original” e totjorn diferenciat. Consequéncia: a l’autonomia individuala de la primièra via, respond l’enrasigament de la segonda.
Robert Legros explica que la primièra d’aquelas doas vias, es estada seguida pel corrent de las Luses (“la capacitat de pensar, jutjar, de far e de sentir per se meteis”), valorizant lo drech individual dins una mira universala, quand l’autre corrent es estat seguit pel romantisme e s’estaquèt a demostrar que l’idèa “d’Òme” èra pas qu’una abstraccion voida de sens, ja que çò vertadièrament uman se troba totjorn inscrich dins una istoricitat indefugibla. L’idèa d’umanitat d’aquel autor, se vòl donc introduire la nocion fenomenologica “d’èsser-al-mond” coma una tresena via, que sapia conciliar l’autonomia individuala amb l’enrasigament istoric.
Diriái qu’aquela posicion del problèma de la defensa de l’umanitat de l’uman – mira d’universalitat o ben enrasigament istòric?- nos concernís totjorn uèi, puèi que, me sembla, los questionaments, los escriches a l’entorn de l’occitan coma lenga, cultura, istòria, en un mòt çò qu’apelariái “l’umanisme occitan”, es-a-dire, rapidament e de faiçon volontariament incomplèta, una tièra de discors (sabents, literaris, militants) dont l’objectiu es la construccion de l’occitanitat coma possibilitat istòrica d’èsser uman, se son trobats exactament al dintre d’aquela problematica, entre socit d’universalitat e enrasigament particular.
L’objectiu es aicí d’i veire un pauc mai clar, après gaireben un sègle de questionament e de critica filosofica de la nocion “d’umanisme” amb per fin de tentar saupre s’aquela nocion a un sens, e qual sens? La question que se déu alara posar es la seguenta: qué fa “l’umanitat” de “çò uman”? Qué volèm defendre quand volèm defendre “çò uman”?
Començarai per una mesa en perspectiva istorica e critica, cèrtas un pauc rapida, de la question de l’umanisme europenc. Apèlam “umanisme” un cèrt corrent d’idèas e de praticas sabentas que son aparegudas a la debuta del periòde dich “modèrn” (a partir del sègle XV) de l’istòria de l’Europa occidentala, principalament d’en primièr dins lo domèni dels arts e dins la ciutat de Firenze, marcant l’obèrtura d’una epòca que gausam totjorn apelar “Renaissença”.
Abans de tornar trabalhar sul concèpte d’umanisme, voldriái far un petit excursus a respècte de la nocion de Renaissance, Rinascimento (“Renaissença”). Sabèm que lo tèrme de “Renaissença” se déu comprene coma la sortida de l’umanitat occidentala en defòra dels Dark Ages, es-a-dire del “sombriós” periòde medieval – Medium Aevum, (“edat mejan” - del sègle V al XV) un milenari tot plen d’ignorància e de supersticion, çò dison. Enlai del fach qu’aquela concepcion vulgara, al sens literal del tèrme, del periòde en question, rend pas justicia a d’unes territòris ont justament l’ignorància e la supersticion èran pas talas que las imaginam, tot un corrent d’istorians al sègle XX an mostrat la riquesa e l’importància d’aquel periòde, contra l’imaginari negatiu de que patís de lònga e que n’empacha la compreneson. L’òbra entièra de Jacques Le Goff (3), venguda classica, es consacrada a nuançar o senon desconstruire cap e tot aquela vision istoricament falsa de “la civilizacion de l’occident medieval.”
Segon los especialistas de l’istoriografia (4), lo tèrme Renaissance foguèt fargat en 1840 pels istorians francés Jean-Jacques Ampère d’en primièr puèi Jules Michelet dins lo volume consacrat al sègle XV de son Istòria de França. Mas l’assimilacion vertadièra del tèrme dins lo sens comun s’acompliguèt amb la granda sintèsi facha per l’istorian dels arts e amic de Nietzsche, Jacob Burckhardt dins son famós Die Kultur der Renaissance in Italien (“La civilizacion de la Renaissance en Itàlia”), paregut en 1860, ont l’utilizacion del mot francés dins l’edicion alemanda prova plan l’origina dels sieus inventors.
Renaissance, Rinascimento, “Renaissença”? Qué vòl dire aquel mòt? D’efièch, òm compren habitualament aquela nocion coma lo “reviscòl” de la cultura de l’antiquitat grèca chas sos eiritièrs supausadament legitimes, los europencs occidentals. “Supausadament legitimes” perque cal saupre qu’aquela cultura grèca justament n’aguèt d’autres, mens tardièrs, mas segurament pas mens legitimes: los arabo-musulmans. Ne torni pas parlar, mas sabèm ja que l’eiritatge filosofic e scientific de la Grècia antica passèt d’en primièr en orient al sègle VI, puèi en Europa seis cent ans mai tard, a travèrs una tièra de reviradas arabo-latinas començadas al sègle XIIen e ont mantes europencs atalentats de saber, occitans decòps, se son faches “escolans del grand Omèr” andalós. Aquel reviscòl foguèt tant important, que d’unes parlan d’alhors de “Renaissença del XIIen”, manièra de relativizar un pauc la pretencion dels del XVen.
Enfin, nos podèm servir de la nocion de Renaissença coma d’un “crononim” plan util e comòde, mas cal plan dire qu’aquela nocion – pauc precisa, es pas inocenta tanpauc. Primièr motiu d’acusacion: parlar de Renaissença, coma se tot çò que se faguèt mila ans abans comptava per una peta, es prene lo mond per mai nècis que son. Mas me sembla sustot que la nocion de Renaissance aplicada a las grandas transformacions, indiscutablas, dels sègles XV-XVI, amb las “Grandas Descobèrtas” (aquí tanben i auriá plan de causas a dire…), l’aparicion de nòus mejans d’informacions, de refòrmas religiosas, d’una nova concepcion del mond e sustot lo “reviscòl” de la cultura grèca classica, a permés a l’umanitat europenca de se posar e se definir coma los eiritièrs “legitimes” dels grècs ancians, e aquò precisament contra la pensada greco-arabi e la cultura arabo-musulmana que duscas ailà èra la sola vertadièra eiritièra de la Grècia de Platon.
Cal se sovenir qu’una de las datas significativas d’aquel “reviscòl” es lo punt final de la Reconquista de la peninsula iberica, amb la presa del reialme de Granada, lo 2 de genièr 1492. Se Reconquista e Rinascimento van de par, es per ges de còp d’azard: la “Renaissença” es tanben un mena de “reconquista” de l’eiritatge de la Grècia antica, botant defòra los arabo-musulmans, qu’avian reculhit e fach viure son intellectualitat amb, ben segur, los presuposats de la cultura islamica. D’ara enlai, lo pretzfach renascentista serà de “desarabizar” l’eiretatge greco-arabi amb l’ajuda dels sabents bizantins refugiats en Itàlia, consequéncia de la presa de Bizanci per las tropas del sultan Mehmet II en 1453.
D’ailà tota aquela èrsa de re-traduccion contras las marridas traduccions de traduccions arabo-latinas, e que justificarà tanben lo discors del “reviscòl”, contra las errors, los “barbarismes” passats. L’origina de l’Europa modèrna es greco-latina, segur, mas tanben greco-aràbia. Caliá far oblidar que dintre d’aquel milenari passat, lo monopòli cultural èra arabo-musulman. La filologia venguèt alara una arma politica, afirmacion de l’occident coma novèla poténcia mondiala, nòbla eiritièra de l’Hellada universala. “L’umanisme” e sa mira universalista doncas, foguèt abans tot un nòu discors de l’Europa modèrna sus ela meteissa, que s’inventèt atal una “origina” mai pura e dont seriá l’eiretièra “renaissenta”. En realitat, aquela Europa ven tot just de naisser e serà lèu prèsta a sosmetre lo mond a son empèri …
Citarai, per conclure provisòriament, un long passatge d’un tèxt de l’antropològ Eduardo Viveiros de Castro consacrat a l’identitat del indians de Brasil, que me sembla excellent per nòstre propaus, ja que nos permet de metre un pauc en perspectiva las nòstras auto-percepcions istòricas, d’un punt de vista “non-europenc” (4):
“Marshall Sahlins conta una parabòla dins son libròt Waiting for Foucault, still, qu’es mai o mens aiçò: i a un endrech sus la planeta, a l’extrèm occident, ont viu un pòble plan interessant, e que fa qualques seis cents ans se trapava tot entièr desprovesit de cultura. Avian perdut tota la sieuna sapiença ancestrala a la fin d’inombrablas invasions barbaras, de catastrofas sucessivas, pèstas, secadas, guèrras, lo diable, qué! A partir d’un cèrt moment, çaquelà, aquel pòble començèt de se tornar inventar, en criant una cultura artificiala: an començat d’imitar una arquitectura de que coneissian pas que de roïnas o de vièlhs escriches, fasian de reviradas vernacularas de tèxtes escriches dins de lengas mòrtas a partir de traduccions d’autras lengas, se tiravan de conclusions delirantas, inventavan de tradicions esotericas perdudas... Coma se sap, aquel procés, que se passèt en Europa mai o mens entre los sègles XIV e XVI, ganhèt lo nom de Renaissance. L’occident modèrn debuta alai. Qu’es la Renaissença?
Los europencs - mesclanha etnica confusa de germanics e cèltas, d’italics e d’eslaus, que charran de lengas ibridas, mantes còps res mai qu’un latin mal parlat (es-a-dire, lo latin tal qu’es parlat dins tala o tala region d’Europa, diriá Saussure), tot plen de barbarismes, en tot praticar una religion semita filtrada per un aparelh conceptual tardo-grèc – an descobèrt la literatura e la filosofia grècas via los arabis. An transfigurat lo mond grèc, qu’èra pas lo mond grèc (o greco-roman) istoric, mas una Antiquitat classica facha - coma sempre - de fantasias e de projeccions del present. An bastit de temples, d’ostals, de palais d’imitacion, an escrich una literatura que se referís de faiçon privilegiada a aquel mond, una poesia qu’imita la poesia grèca, d’esculpturas qu’imitan las grècas. Legísson Platon de manièra inausida, plan pauc grèca, òm imagina. Enfin: an inventat, e atal que s’inventan.
E Sahlins concluís: d’efièch, quand se tracta dels europeus, òm apèla aquel procés Renaissance. Quand se tracta dels autres, òm l’apèla’invencion de la tradicion’. I a de pòbles qu’an tot l’astre del mond!”
(1) Gérard TAUTIL, Robert Lafont et l’occitanisme politique, éd. Fédérop
(2) Robert LEGROS, L’idée d’humanité, Grasset, París, 1990
(3) Jacques Le Goff, La civilisation de l’occident médiéval, París, Flammarion, 1997
(4)Marie-Sophie Masse, La Renaissance, des Renaissances: VIIIe-XVIe siècles, Klincksieck, París, 2010, p.8
(5) Eduardo VIVEIROS DE CASTRO: “No brasil tudo mundo é índio, exceto quem não é” in Renato SZTUTMAN (org.) Encontros, Eduardo Viveiros de Castro, Azougue editorial, Rio de Janeiro, 2007 pp.159-160 (reviri ieu)
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#2 Car Fabre,
Soi ieu que vòle me desenscusar per la manca de claretat, vist qu'ai utilizat lo vocabulari de R. Legros sens prene lo temps d'o justificar. Sul mot "naturalizacion": me sembla qu'avètz pro ben comprés de que se tractava.
Vau tentar de clarificar un pauc mon propaus:
- Òm part de l'idèa que l'uman es "res" per natura, i.e res de predefinit. I a doncas pas ges d'esséncia( = de definicion generala) prealabla a l'existéncia umana istorica, particulara, eca.
-Segon aquest autor se "naturalizar" es lo fach de "se daissar definir per un modèl ideal o d'inclinacions sensiblas, doncas de se daissar enfermar dins una umanitat particulara (una tradicion, una forma de societat)"(p.8 de l'idée d'huma.) es pauc o pro lo sens administratiu que s'utiliza en França finalament, quand òm ditz qu'un tal es un francés "naturalizat" per exemple, òm sos-entend qu'èsser francés seriá "natural" per los qu'o son de naissença alara que plan segur, pòt pas èsser quicom mai qu'un trach cultural (èsser blond o brun per ex. es natural, chinés o francés non)!
La nòstra cultura a tendéncia a "naturalizar" (rendre "natural", es-a-dire "normal" coma quand òm ditz "quò's natural") de fachs e de realitat que plan o son pas.
Se "naturalizar" dins lo sens usat aicí seriá : se far creire que seriam "per natura" çò que d'elements culturals definisson, com lo fach d'èsser de nacionalitat francesa, o parlar chinés, èsser coleric o gelós,eca que pas jamai son de causas "naturalas")
-Las doas vias en question de que se parla dins lo tèxte son simplament una discussion a prepaus de la natura umana apareguda a l'epòca de las Luses, saupre, s'es efectivament pertinent de parlar d'una umanitat "en general" vist qu'avèm pas jamai pogut definir l'èsser uman en general;
Los "pros" (umanistas o iluministas) per ansi dire, tentan de tirar l'umanitat en defòra de sa particularitat per tentar donar un contengut moral universal a aquela nocion, a fin de la defendre contra l'opression, per ex. èsser "uman" (en general) es èsser dotat de rason, ergo, totes los òmes (de quala "raça"/cultura/lenga/país que sian son totes dotats de rason.) o ben èsser "liure", ergo... eca.
Los "contras" (que menèron a la critica de l'umanisme al XIX e XX) creson pas a aquela possibilitat de definir "L'Umanitat" en general a partir de critèris abstrachs (libertat, consciéncia, egalitat) e consideran qu'i a pas d'Òme general o universal mas d'òmes totjorn particulars e diferents, enrasigats dins lo istoria e cultura, e que se d'aventura d'unes prenon le dessús per la fòrça sus d'autres, es qu'aprèp tot eles lor èran "superior" per natura...
Espèri que soi estat pro clar...
de tota manièra soi totjorn content de poder dialogar amistosament
coralament
Ieu compreni pas gaire lo mot "naturalizacion" , cal m'excusar , que soi nèci dins lo vòstre domeni. Es que me cal comprendre que vist qu' un "òme" es ren, nud, per el meteis, tre la naissenca , mas diferent de totes los autres , dins la primièra via, serva naturalament ( o dèu servar, o lo fa naturalament? ) son liura arbitre e a d'aparar son individualitat , ( es que s'agis d'una volontat , d'un vòt de vida , d'una "morala" de vida) ? , o segonda via coma es totjorn ren, ece ..... mas qu' es completament determinat pel defòra ( subretot l' Estat de naissença) serià artificial e messorguièr ,de voler lo considerar defòra lo cadre d' aquela societat ont es nascut , qu'a pas cap d'individualitat , ( e aqui encara , es qu'aquela draia resulta d'un vòt ? ) .
Coma o vesètz ai pas comprès! Mai me tarabusta l'idèa de saupre se s'agis de causidas realas?
Per contra me pareis clara l' explicacion sus la Renaissença ( qu'es lo primièr còp que la legi ) e la volontat de ren dever a la civilisacion araba que servèt e nos transmetèt lo "sembla" eretatge Grec ( an pres çò qu'an volgut l'occident crestian , mas pas la democracia dirècta per exemple coma la d' Atenas ) , alara que s'agissià ( conscientament ?) disètz de se fargar lo contengut espiritual que li permetria de colonisar lo monde ?
Article plan interessant en particular la segonda part subre lo concèpte de la Renaissança europèa coma invencion d'una tradicion, mas una tradicion portadora de liberacion (aqui l'umanisme).
Atal, l'occitanisme deu produsir tanben un roman nacional, mas un roman portador de liberacion. Per ieu, pòt èsser un aprigondiment de la democacia amb un ordre economic nòu bastit subre l'economia etica e ecologica que libera los trabalhadors e los caumaires del l'asservissament del productivisme
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari