Es pas a vosauts, estimats legeires de Jornalet.com, que farai l’article sus l’interés del multilingüisme. Sus aquel capítol ne sabètz probablament mai que ieu. Atanben farai cort sul sicut. D’uèi, mon prepaus es puslèu de vos far part d’una iniciativa de las bonas. Un gèst que, ça que la, refusa lo fach occitan. Una accion d’elegits locals qu’ignòra conscienciosament, e doncas volontariament, la realitat sòciolingüistica catastrofica dins la quala siem. Per me resumir, una accion politica al servici de l’eradicacion completa e programada de l’occitan. Una de mai…
 
Fau una ipotèsi: se poriá plan que i aja pas que los monolingues franceses —e los occitans nacionalament alienats— per s’acontentar de la pauretat de lors competéncias luigüisticas e se complaire dins lor indigéncia intellectuala. D’alhors, seriá interessant d’aver un estudi psicanalitic sus un escapolon d’ultra-jacobins per conéisser l’origina de lor replegament identitari patologic. Es probable que lo monolingue francés, malgrat qualquas possibilitats d’aprendissatge, siá estat incapable d’aprene una autra lenga. Atanben, cunhat dins son monolingüisme, se refugís dins una identitat franchimanda exclusiva. Podem, ça qua la, avançar l’idèia que s’escupís agre sus la diversitat lingüista, es de desconfièch. Ai personalament conegut qualques cases d’aqueste calibre; De Franceses frescament arribats en Occitània que me refusavan fòrt e mòrt lo drech a ma lenga mairala qu’es tanben la de mon país, e la que serián tengut d’aprene, volguèsse s’integrar. Ai remarcat qu’aquetas personas intolerantas èran quasi sistematicament monolingas. Mentre que d’autres Franceses, eles tanben recentament arribats en çò nòstre, mas que parlan una lenga estrangièra èran mai avenent a recebre e admetre l’alteritat. Aquestes, dobèrts al dialògue e a la diversitat, ne demandant sovent mai sus sicut de la cultura occitana. Per d’unes son quitament prèste a aprene lenga nòstra.
 
Per levar mai tota ambigüitat a mon prepaus, ajusti que se l’expansionisme coma cultura politica es un mal francés que costèt a Euròpa las guèrras mondialas de 1914-1918 e de 1939-1945, es pas sonque una tara francesa. De pel monde maliciejan tanben los imperialismes Chineses, Russes, Arabes, Espanhòls, Turcs, e maites encara…
 
L’endevenéncia, mai o mens inacostumada, que vo’n vòli parlar d’uèi se debanèt en fin del mes de junh d’ongan. L’afar se passèt dins la Val de Toret, al pè de la Montanha Negra. Los elegits del SIVOM (Sindicat a vocacions Multiplas) de Solt-Voltaret, agèron la bona idèia de recampar totes los escolans del territòri qu’èran en darrièra annada del primari. Aquela accion, inedita a ma coneissença, se debanava dins l’encastre de lor preparacion al passatge en sieisena, tan val dire al collègi. Los responsables del Sivom, en collaboracion estrecha als los regents, portèron l’idèia, a priòri excellenta, d’ofrir a cadun dels mainatges un diccionari francés-anglés. Se fau qualquas resèrvas rapòrt a n’aquela demarcha es per çò qu’en Sud-Albigés los collegians pòdon tanplan causir l’espanhòl coma l’anglés per primièra lenga estrangièra. Mas un còp de mai, los notables locals semblan far de propaganda pel tot anglés. Rai, de la causida de las lengas! N’anam demòrar al gèste de l’ofrida d’un diccionari.
 
Encoratjar los jovents al plurilingüisme es essencial, e mai indispensable. Dins una Euròpa que cal contunhar de bastir, avem de multiplicar los escambis culturals e doncas multiplicar lo nombre dels poliglòts. Atanben, me regaudissi d’una tala iniciativa empusada per un organisme mai acostumat a se trachar de far levar e tractar las escobilhas que non pas d’ensenhament. Mas visiblament las competéncias dels Sivoms pòdon tanben èsser diversificadas segon los besonhs del perçan e los vòts dels elegits. La pròva!
 
Aquesta decision e sa realizacion son d’ont mai lausabla e planvengudas que totes los educators sabon que pels mainatges la transicion escolara entre primari e secondari es pauc o pro ansiogèna. Lo ajudar, per tan pauc que siá, a far lo pas; pòt pas èsser res mai que benefic per la societat occitana, en Val de Toret coma endacòm mai.
 
Çò que planhi ieu es pas tant que los diccionaris ofèrts al moment del passatge entre sicle primari e segondari sián francés-anglés, francés-alemand o francés-espanhòl. Çò que regreti es que los promotors del mutilingüisme s’i preguen pas pus lèu per formar los escolans occitans, futurs ciutadans europèus. Lor repròchi tanben de doblidar a bèl exprèssi que la primièra lenga, la lenga istorica del país, es la lenga occitana. Lenga occitana qu’es tanben la lenga lor. La que renegan.
 
Atanben prepausi als notables occitans, a totes los elegits dels Sivom, Comunitats de comunas, Conselhs municipals, despartamentals o regionals d’Occitània de far de biais per que d’ara enlà s’ofriga un diccionari occitan-francés a totes los escolans que dintran al Cors Preparatòri. D’efièch, se, coma o disiái pus naut, lo passatge del primari al segondari es psicologicament complicat pels mainatges, que dire del passatge del pre-primari al primari? Totòm sap que lo multilingüisme, mai es aboriu, e mai a d’astre d’èsser definitivament acquesit.
 
En conclusion, condamni clarament e fèrmament lo comportament del notables occitans que fan mina de far la promocion del multilingüisme en preguent totas las precaucions possiblas e imaginablas per doblidar la lenga occitana. Cossí se poriá imaginar l’aprendissatge al multilingüisme en Allemanha sens l’alemand? En Itàlia sens l’italian? E en Grècia sens lo grèc? Alavetz, es una question d’èime.