Opinion
Lo trobar: poligenèsi e polisemia
Cada generacion legís e se torna apropriar la poesia dels Trobadors segon los critèris del temps novèl. Se lo sègle romantic nos a balhat una amira romanesca e pron manierada per çò de l’estil neo-trobadorenc, lo sègle XX a butat lo balancièr a l’opausat, cap a una amira mai intellectuala. Estructuralistas, sociològues e psicanalistas, notadament los lacanians, an privilegiat una lectura pron formalista, valorizant la frustracion erotica e la neuròsi cortesa. Ne sem arribats, parli de la meu generacion, a pensar los Trobadors coma los primadièrs de la laicitat e de la nòstra modernitat, e a los legir d’un biais literal, a-de-còps pron assecant, coma contunhan d’ò far los olipians a l’entorn de Jacques Roubaud.
Lo darrièr assag de Lucia Lazzerini[1] recomanda una novèla lectura mai atencionada al contèxte medieval e a una melhora presa en compte de la filosofia e de la teologia difusadas d’aquel tems. La cultura occitana, çò pensan d’unes, tendriá mai de la poesia que non pas de la filosofia (se ditz parièr de la cultura espanhòla): cap d’assag filosofic seriá estat produsit. La poesia trobadoresca, dins sa varietat e dins sa prigondor revertava las preocupacions existencialas del temps e la soscadissa filosofica era pas praquò reservada a l’elèit: los pastres de Montalhon discutavan de teologia. La pensada binària fargada al sègle XVIII ont un elèit aluserpit s’opausava a un pòble escurantista nos empacha de comprene la situacion. “Les poètes, çò afortís Gaston Bachelard dins una letra a la filha de Victor Segalen, sont les véritables maîtres du philosophe! Ils vont droit au but. Autour de leurs découvertes, on peut bâtir des concepts, des systèmes. Mais ce sont eux qui ont la lumière”.
Lucia Lazzerini precisa lo rôtle màger de l’abadiá de San Marçal de Lemotges dins la formacion dels trobadors aquitans e notadament dins la transmission del Boèci, òbra occitana inspirada per la De consolatione Philosophiae del famós pensaire Boèci. La Dauna reverta la Sofia ideala: sem dins un airal d’interferéncias entre lo çai e lo lai, entre l’amor uman e l’amor mistic, entre çò sacrat e çò profan. Aquela Sofia, imatge de la Saviesa, se trapa ligada al neo-platonisme e benlèu al delai, a d’elements gnostics, veire arcaics. Per debanar son analisi, Lucia Lazzerini, s’es apiejada sus doas òbras de Erich Auerbach: Figura. La loi juive et la promesse chrétienne[2], e Dante, poète du monde terrestre[3]. La Bíblia demòra lo repertòri tematic dels autors medievals quines que sián. Benlèu qu’aquela relectura propausada respond melhor als nòstres tempses de mesa en question del materialisme e de l’individualisme.
Serà a partir de l’Erotica dels Trobadors de Nelli e de “L’amour courtois en Orient” de Jean-Claude Vadet (4) que tornèri lançari, a la fin del sègle passat, la soscadissa sus las interferéncias entre la poesia arabò-andalosa e la dels Trobadors. Sens escafar çaquelà, la preeminéncia dels mitans eclesiastics. Las originas de la poesia trobadorenca son de segur multiplas: podem parlar de poligenia. Darrièr lo sacrat s’amaga lo profan e al revèrs. Aquel vai-e-ven, la poesia arabò-andalosa tan coma la persana, son d’espepissar per melhor avalorar la cultura transpirenèa: Aquitània e Tolosa son estretament ligadas als reiaumes del sud. Atal podem percebre una filiacion inedicha en matèria de cortesia e d’amor de lonh, de Ibn Dawud , un persan de Bagdad (IX°) a Ibn Hazm de Còrdoa (X°) fins a Jaufre Rudel (XII°). Las albas latinas crosan las albas orientalas en país occitan. L’amor de lonh s’enriquís: pòt èsser amor de l’amic que viu aval sus l’autra riba, amor de la terra mistica (Jerusalem), amor de la Sofia, amor de Dieu. Pòt tanben relevar tot aitant de la teologia negativa del neient. A la poligenia cal doncas apondre la polisemia.
“Œuvre ouverte par excellence, çò escriu Lucia Lazzerini, la poésie des Troubadours ne cesse de défier notre perspicacité. L’énigme et l’obscurité constituent une part intégrante de cette lyrique”[4]. N’avem pas acabat amb los Trobadors, mai que mai a l’ora dels integrismes que nos tafuran, tan religioses coma politics.
[1 ]Lucia Lazzerini, Les troubadours et la sagesse, Cahiers de Carrefour Ventadour, 2013
[2] E.Auerbach. Figura. La loi juive et la Promesse chrétienne, Paris, 2004
[3] E. Auerbach, Dante, poète du monde terrestre, Paris, 2000
[4] Jean-Claude Vadet, L’Esprit courtois en Orient, éd. Maisonneuve, Paris, 1978
Lo darrièr assag de Lucia Lazzerini[1] recomanda una novèla lectura mai atencionada al contèxte medieval e a una melhora presa en compte de la filosofia e de la teologia difusadas d’aquel tems. La cultura occitana, çò pensan d’unes, tendriá mai de la poesia que non pas de la filosofia (se ditz parièr de la cultura espanhòla): cap d’assag filosofic seriá estat produsit. La poesia trobadoresca, dins sa varietat e dins sa prigondor revertava las preocupacions existencialas del temps e la soscadissa filosofica era pas praquò reservada a l’elèit: los pastres de Montalhon discutavan de teologia. La pensada binària fargada al sègle XVIII ont un elèit aluserpit s’opausava a un pòble escurantista nos empacha de comprene la situacion. “Les poètes, çò afortís Gaston Bachelard dins una letra a la filha de Victor Segalen, sont les véritables maîtres du philosophe! Ils vont droit au but. Autour de leurs découvertes, on peut bâtir des concepts, des systèmes. Mais ce sont eux qui ont la lumière”.
Lucia Lazzerini precisa lo rôtle màger de l’abadiá de San Marçal de Lemotges dins la formacion dels trobadors aquitans e notadament dins la transmission del Boèci, òbra occitana inspirada per la De consolatione Philosophiae del famós pensaire Boèci. La Dauna reverta la Sofia ideala: sem dins un airal d’interferéncias entre lo çai e lo lai, entre l’amor uman e l’amor mistic, entre çò sacrat e çò profan. Aquela Sofia, imatge de la Saviesa, se trapa ligada al neo-platonisme e benlèu al delai, a d’elements gnostics, veire arcaics. Per debanar son analisi, Lucia Lazzerini, s’es apiejada sus doas òbras de Erich Auerbach: Figura. La loi juive et la promesse chrétienne[2], e Dante, poète du monde terrestre[3]. La Bíblia demòra lo repertòri tematic dels autors medievals quines que sián. Benlèu qu’aquela relectura propausada respond melhor als nòstres tempses de mesa en question del materialisme e de l’individualisme.
Serà a partir de l’Erotica dels Trobadors de Nelli e de “L’amour courtois en Orient” de Jean-Claude Vadet (4) que tornèri lançari, a la fin del sègle passat, la soscadissa sus las interferéncias entre la poesia arabò-andalosa e la dels Trobadors. Sens escafar çaquelà, la preeminéncia dels mitans eclesiastics. Las originas de la poesia trobadorenca son de segur multiplas: podem parlar de poligenia. Darrièr lo sacrat s’amaga lo profan e al revèrs. Aquel vai-e-ven, la poesia arabò-andalosa tan coma la persana, son d’espepissar per melhor avalorar la cultura transpirenèa: Aquitània e Tolosa son estretament ligadas als reiaumes del sud. Atal podem percebre una filiacion inedicha en matèria de cortesia e d’amor de lonh, de Ibn Dawud , un persan de Bagdad (IX°) a Ibn Hazm de Còrdoa (X°) fins a Jaufre Rudel (XII°). Las albas latinas crosan las albas orientalas en país occitan. L’amor de lonh s’enriquís: pòt èsser amor de l’amic que viu aval sus l’autra riba, amor de la terra mistica (Jerusalem), amor de la Sofia, amor de Dieu. Pòt tanben relevar tot aitant de la teologia negativa del neient. A la poligenia cal doncas apondre la polisemia.
“Œuvre ouverte par excellence, çò escriu Lucia Lazzerini, la poésie des Troubadours ne cesse de défier notre perspicacité. L’énigme et l’obscurité constituent une part intégrante de cette lyrique”[4]. N’avem pas acabat amb los Trobadors, mai que mai a l’ora dels integrismes que nos tafuran, tan religioses coma politics.
[1 ]Lucia Lazzerini, Les troubadours et la sagesse, Cahiers de Carrefour Ventadour, 2013
[2] E.Auerbach. Figura. La loi juive et la Promesse chrétienne, Paris, 2004
[3] E. Auerbach, Dante, poète du monde terrestre, Paris, 2000
[4] Jean-Claude Vadet, L’Esprit courtois en Orient, éd. Maisonneuve, Paris, 1978
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Per çò d'un sofianisme, e mai d'un gnosticisme veïculats dins lo trobar, parlariái plan prudentament mailèu d'una resurgéncia a partir de l'imaginari universal, que non pas d'una transmission per tradicion dirècta, plan segur, de tot biais e per sempre inverificabla.
Per çò dels poètas del mond musulman, es quicòm mai, ja que i a semblanças espiablas dins lo formalisme de factura de l'escritura dels primièrs trobadors amb una fòrmas classicas andalosas… Las tematicas se miralhan mai o mens clarament.
Per çò de l'amor mistic, amb l'especialista de poesia persana, amiga Manijeh Nouri, avèm pogut observar d'images poetics fòrça semblants entre passatges d'unas cançons nòstras amb metafòras e analogias del grand Attar (sègle XIV).
Per çò que ne vira de la psicologizacion de la lectura dels trobadors, un dels factors màgers de l'adopcion d'aquela lectura me sembla lo cinisme regnant del sègle XXe debuta de XXI… Lo lacanisme e lo neurosisme ven son qu'après, sus aquel camp d'arroïnas sentimental ja sagatat, e que l'amor subrerealista foguèt l'ultim ensag de salvament. Òr, se cal plan remembrar la leiçon de Carl Gustav Jung, un dels fondators de psicologia analitica : jamai non se poirà estudiar l'inconscient d'un autor a partir d'unes de sos escrits. Un autor es un uman, mudant contunhadament dins lo temps, mentre qu'una òbra literària es son qu'una fotografia d'una partida de la psiquèa a una estona donada. Sempre poirem estudiar l'inconscient d'un tèxte, mas jamai lo dr l'autor d'aquestel tèxte. E lo mai clar del temps, serà l'anma de l'analista del tèxte que s'i vendrà inconscientament miralhar dedins.
“Les poètes, çò afortís Gaston Bachelard dins una letra a la filha de Victor Segalen, sont les véritables maîtres du philosophe! Ils vont droit au but. Autour de leurs découvertes, on peut bâtir des concepts, des systèmes. Mais ce sont eux qui ont la lumière”. E a aiçò, ajustarem, car Alem, lo punt de vista del grand Renat Nelli, que seguissiá aquí Boucher d'Argis : "La poésie enveloppe ce que la philosophie développe". Aital ieu vau, tant coma tu, e mai que mai coma los mèstres, "amassant l'aura, caçant la lèbre amb lo buòu, e nadant contra suberna…" Mercés plan per aquesta mesa al punt.
Me pensavo dempièi un brave moment que la poesia trobadorenca èra filha des tradiciens persano-arabo-andaloas. Pasmens, estant non-especialista, es que me podètz dire de qu'aportèron de nòu les trobadors dins aquèla filiacien ? Autrament dich, queta es la modernitat des trobadors ?
Ten, l'abadia de sent Marçau de Limotges auria jugat un rotle important dins la formacion daus trobadors e la pus jòune universitat de Franca (Limotges) m'en auria pas parlar. Ten, curios!
Sublime!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari