Opinion
Leis occitans devèm pas defendre lo francés (II)
II. L’arroganta “defensa dau francés” dins lo Mond
La segonda manifestacion de l’imperialisme lingüistic francés pretend “defendre lo francés” a l’escala dau Mond. E en particular, pretend defendre lo francés còntra la dominacion internacionala de l’anglés. Aqueu discors embrigada fòrça occitans alienats que i creson sincèrament e que, donc, oblidan de defendre l’occitan en Occitània.
Abans de pensar a l’escala mondiala, cau ramentar que lo francés es ja la lenga incontestada e ultragenerala dins son territòri d’origina qu’es lo País d’Oïl (mai o mens lo Bacin Parisenc). Es impossible de s’integrar socialament dins lo País d’Oïl se parlatz pas un francés corrècte: es un signe fòrça clar de la santat esbleugissenta de la lenga francesa dins son país pròpri.
Dins aqueu meteis País d’Oïl, podètz viure normalament sens saber parlar l’anglés: es la pròva que l’anglés menaça pas lo francés en tèrra de lenga francesa. L’anglés menaça pas lo francés. Pretendre lo contrari es un discors paranoiac, luenh de la realitat sociolingüistica francesa.
I a una pichona excepcion a çò que veni de dire: son leis Illas Normandas a l’entorn de Jersey e Guernesey, que dependon dau Reiaume Unit. Son lo solet territòri de lenga francesa ont lo francés es menaçat per l’anglés dins la comunicacion quotidiana. Pasmens lo francés i ten un estatut de lenga oficiala e risca pas de desparéisser completament. Estranhament, leis Illas Normandas son un territòri que lei chauvinistas francés oblidan de “defendre” perque son tròp ocupats a impausar lo francés dins de territòris ben pus estenduts.
Ara vejam l’escala planetària. La “defensa dau francés” dins lo Mond a pas de justificacion logica car, en defòra dau País d’Oïl, lo francés es pas una lenga legitima...
Lo francés a una legitimitat pauc evidenta dins lei país d’America amb de fòrtei populacions francofònas coma Quebèc, Acadia e Loïsiana. Car, dins aquelei país, lei lengas autoctònas vertadieras son de tipe amerindian o inuit. Quau s’enchau se lo francés o l’anglés tenon la primiera plaça en Quebèc quand de lengas mila còps pus enracinadas i son menaçadas coma lo mohawk, lo cri, lo micmac, l’ojibwa o l’inuit? La promocion dau francés en America seriá un pauc legitima, eventualament, dins lei regions ont es impossible d’esperar una reïmplantacion dei lengas amerindianas. E sustot serà pus legitima quand lei movements francofòns americans (quebequés, cajuns o acadians) comprendràn, enfin, que devon reconéisser entierament lei drechs lingüistics deis amerindians e inuits, sens lei subordenar au francés. O an pas encara comprés...
Ara, parlem dei tèrras qu’an pas de populacions francofònas massissas. Son sovent d’ancianei colònias francesas. N’i a mai que mai en Africa. Lo francés i a pas la mendre legitimitat ni lo mendre drech de proeminéncia davant l’anglés. Dins aquelei país, i a de lengas autoctònas que se parlan massissament e que son mila còps pus legitimas que lo francés. Quau s’enchau de saber s’en Senegal lo francés o l’anglés dominan, quand lei lengas realament ancoradas i son lo wolòf, lo serèr, lo pul, lo manding o lo diòla?
Lo discors sus la “francofonia” pretend far dau francés una lenga que respectariá la diversitat quand la meteissa francofonia absorbís de ressorsas financieras illegitimas que deurián anar ai lengas autoctònas. Lei mejans que donan illegitimament a la francofonia s’utilizarián pus justament se lei reorientèsson vèrs l’occitan en Occitània, vèrs lo mohawk o lo cri en Quebèc e vèrs lo serèr o lo wolòf en Senegal.
Lo discors sus la “francofonia” pretend sovent erigir lo francés en garent de la diversitat e en barriera de proteccion còntra la dominacion de l’anglés. La lenga anglesa, lei francistas la presentan de còps, e mai, coma una lenga de predacion au servici dau capitalisme anglosaxon. A aqueu discors anglofòb, leis occitans conscients podèm opausar quauquei còntrarguments:
La segonda manifestacion de l’imperialisme lingüistic francés pretend “defendre lo francés” a l’escala dau Mond. E en particular, pretend defendre lo francés còntra la dominacion internacionala de l’anglés. Aqueu discors embrigada fòrça occitans alienats que i creson sincèrament e que, donc, oblidan de defendre l’occitan en Occitània.
Abans de pensar a l’escala mondiala, cau ramentar que lo francés es ja la lenga incontestada e ultragenerala dins son territòri d’origina qu’es lo País d’Oïl (mai o mens lo Bacin Parisenc). Es impossible de s’integrar socialament dins lo País d’Oïl se parlatz pas un francés corrècte: es un signe fòrça clar de la santat esbleugissenta de la lenga francesa dins son país pròpri.
Dins aqueu meteis País d’Oïl, podètz viure normalament sens saber parlar l’anglés: es la pròva que l’anglés menaça pas lo francés en tèrra de lenga francesa. L’anglés menaça pas lo francés. Pretendre lo contrari es un discors paranoiac, luenh de la realitat sociolingüistica francesa.
I a una pichona excepcion a çò que veni de dire: son leis Illas Normandas a l’entorn de Jersey e Guernesey, que dependon dau Reiaume Unit. Son lo solet territòri de lenga francesa ont lo francés es menaçat per l’anglés dins la comunicacion quotidiana. Pasmens lo francés i ten un estatut de lenga oficiala e risca pas de desparéisser completament. Estranhament, leis Illas Normandas son un territòri que lei chauvinistas francés oblidan de “defendre” perque son tròp ocupats a impausar lo francés dins de territòris ben pus estenduts.
Ara vejam l’escala planetària. La “defensa dau francés” dins lo Mond a pas de justificacion logica car, en defòra dau País d’Oïl, lo francés es pas una lenga legitima...
Lo francés a una legitimitat pauc evidenta dins lei país d’America amb de fòrtei populacions francofònas coma Quebèc, Acadia e Loïsiana. Car, dins aquelei país, lei lengas autoctònas vertadieras son de tipe amerindian o inuit. Quau s’enchau se lo francés o l’anglés tenon la primiera plaça en Quebèc quand de lengas mila còps pus enracinadas i son menaçadas coma lo mohawk, lo cri, lo micmac, l’ojibwa o l’inuit? La promocion dau francés en America seriá un pauc legitima, eventualament, dins lei regions ont es impossible d’esperar una reïmplantacion dei lengas amerindianas. E sustot serà pus legitima quand lei movements francofòns americans (quebequés, cajuns o acadians) comprendràn, enfin, que devon reconéisser entierament lei drechs lingüistics deis amerindians e inuits, sens lei subordenar au francés. O an pas encara comprés...
Ara, parlem dei tèrras qu’an pas de populacions francofònas massissas. Son sovent d’ancianei colònias francesas. N’i a mai que mai en Africa. Lo francés i a pas la mendre legitimitat ni lo mendre drech de proeminéncia davant l’anglés. Dins aquelei país, i a de lengas autoctònas que se parlan massissament e que son mila còps pus legitimas que lo francés. Quau s’enchau de saber s’en Senegal lo francés o l’anglés dominan, quand lei lengas realament ancoradas i son lo wolòf, lo serèr, lo pul, lo manding o lo diòla?
Lo discors sus la “francofonia” pretend far dau francés una lenga que respectariá la diversitat quand la meteissa francofonia absorbís de ressorsas financieras illegitimas que deurián anar ai lengas autoctònas. Lei mejans que donan illegitimament a la francofonia s’utilizarián pus justament se lei reorientèsson vèrs l’occitan en Occitània, vèrs lo mohawk o lo cri en Quebèc e vèrs lo serèr o lo wolòf en Senegal.
Lo discors sus la “francofonia” pretend sovent erigir lo francés en garent de la diversitat e en barriera de proteccion còntra la dominacion de l’anglés. La lenga anglesa, lei francistas la presentan de còps, e mai, coma una lenga de predacion au servici dau capitalisme anglosaxon. A aqueu discors anglofòb, leis occitans conscients podèm opausar quauquei còntrarguments:
— L’expansion mondiala dau francés serviguèt un aventura coloniala francesa qu’èra aumens tan predatriz coma lo colonialisme anglés. Desenant, dins l’èra pòstcoloniala, la francofonia es ren qu’un abilhatge pseudoculturau per favorizar leis interès capitalistas e estrategics de França e dei grandeis entrepresas francesas dins lo Mond, en particular dins leis ancianei colònias francesas (mai que mai en Africa amb lo sistèma de la “Françafrique”). La francofonia es pas una alternativa au capitalisme anglosaxon car es de natura similara.
(Una precision amb un retorn fugaç en Occitània. La lenga francesa d’usatge coloniau e pòstcoloniau es la prolongacion dau francés de caractèr ja imperialista que París a impausat dedins lei frontieras de l’estat francés —es lo colonialisme interior—. Lo francés au servici dau colonialisme interior dissòuv lei lengas minorizadas, coma l’occitan, per fin de consolidar l’adesion dei populacions non francesas —coma lei populacions occitanas— a aquel estat francés. E per fin de far acceptar a aquelei populacions la despossession de son territòri —d’Occitània— au profiech d’una gestion centralista dei ressorsas en benefici de París. Aquò Robèrt Lafont o a longament analisat dins sei libres e seis articles.)
— D’un ponch de vista occitan, donc, l’anglés es pas un problèma dirècte. Es pas l’anglés que menaça l’usatge de l’occitan en Occitània, es lo francés. La lucha còntra la dominacion de l’anglés es solament una faula qu’escond la pèrda de fòrça de l’imperialisme francés en fàcia d’un imperialisme anglosaxon pus eficaç e pus dinamic. Lo declin dau francés dins lo Mond es pas lo problèma deis occitans.
— E mai se l’imperialisme anglosaxon es inacceptable, a sovent de consequéncias mens duras que l’imperialisme francés per la diversitat lingüistica. Lei pòbles sota dominacion anglosaxona recebon sovent mai de drechs lingüistics, culturaus e nacionaus que lei minoritats plaçadas sota l’estat francés. Lo navaho ais Estats Units, lo maòri en Nòva Zelanda e lo galés au Reiaume Unit an ben mai de reconeissença e de proteccion que l’occitan dins l’estat francés.
(Resquilhem vèrs lo tèma de la nacion: es completament acceptat de parlar de nacion navaho, de pòble maòri o de nacion galesa mentre qu’es dificil de parlar de nacion occitana; leis occitanistas que se dison “antinacionalistas” i deurián chifrar.)
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Moun Diu! Pegueses de las beroyes! E las cau leye???
Cars legeires,
La tresena e darriera partida d'aqueste article se publicarà lo diluns 14 de setembre.
#49 Car Mimi (o cara Mimi, sabi pas), se mas questions son escafadas, puèi que jol pretèxt d'un pauc d'umor, lo mond i volon pas respondre, serà efectivament dificil de far avançar quicom. Mas coma soi de bona volontat, vos torni escriure las questions sens aquesta marida-fe que me caracteriza trop sovent :
1- Mas d’ont ven aqueste afar de « lenga legitima » per tal o tal territòri ? Liga una lenga a un territòri, a una ideologia, a una « civilizacion » ,o a una nacion, seria pas una trapèla?
2- Lo basc seriá pas legitim dins una part d’Occitània ? Sa legitimitat es atestada dins la toponimia de mai d’un canton.
3- Dins l'encastre de pensada desvolopat dins aqueste article, lo catalan es legitim a l'Alguer? E l'occitan a La Gàrdia?
4- Perqué "lo mond" es marcat dins aqueste article amb una majuscula ? E esperant, cara Mimi (cara Mimi) que vos (e d'autres) podràn balhar vostre vejaire a aquestas questions. Amistats occitanistas.
#49 Subretot quand ne repondon pas a las questions pausadas.
#47 "Un pauc d’ucronia provocatritz" Isopet, los vòstes messatges de provocacion ne hèn pas avançar la discussion.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari