Vertat es que son los vencedors qu’escríven l’istòria. Totis son d’acòrdi end’ac díser, mes paucs ne tenguen compte. Çò que’s conda e çò que s’apreng a l’escòla es pas que la version deus vencedors. L’istòria es pas una sciéncia exacta.

E la version “oficiala” es sovent imperfèita. S’agís pas particularament de mentidas, mes sovent de desbromb d’una bona part e sustot de l’emberogida d’accions qu’èran mès banalas que çò que’ns demòra.

Un bon exemple es l’istòria de la debuta de la Resisténcia en França a l’aucupacion alemanda e au regime deu marescau Petain. Solide los Resistents an escrit bèras paginas de combat mercés a lor coratge, coratge que cadun uei lo dia se demanda se l’auré agut, s’estosse retrobat dens lor situacion.

La legenda voleré que lo generau de Gaulle lancèsse sa crida lo 18 de junh de 1940 e qu’aquò merquèsse la creacion deu movement de la Resisténcia, que los Franceses aprobèren en majoritat. La realitat es pas tan romanesca.

Çò que’s debanèc lo 18 de junh es mès qu’anecdotic. Lo tèxte qu’estoc muishat e aficat en Anglatèrra com estant l’aperet de de Gaulle (véser imatge) es pas lo vertadièr. Las fòtos e los filmóts tanpauc. Tot aquó estoc pres e rodejat mès tard.

Cau saber que los rapòrts entre lo generau e los Angleses son pas jamès estats bons. De Gaulle èra complètament desconeishut, èra arribat lo 17, los Britanics volèvan pas tustar a Petain e véser quin la situacion evoluère. Una part deu devís radiofonic estoc trencat peu ministèri anglés de l’informacion, nat enregistrament estoc hèit.

Lo tèxte, bracòt, legit au microfòne, demanda pas au pòble francés de resistir aus Alemands mes s’adreça pas qu’aus militars.

De mès, podèm suspausar que digun ausiscoc pas l’aperet difusit a 22h. Qui, en França, escotava una ràdio en anglés de nueit? End’escotar la BBC, cau un nivèu linguïstic deus hauts e podèm pensar que, dens aqueste periòde dramatic, lo monde ensajavan meslèu de trobar informacions en francés.

L’arcuelh recebut purmèr au demiei deu pòble francés (uns jornaus relantèn l’ahar l’endeman) es màgerment una indiferécia de las granas o quitament una franca adversitat. Lo monde son destimborlat e de Gaulle es pas una referéncia.

Los communistas an las mans ligadas peu pacte Motov-Ribbentrop. Serà pas qu’après l’invasion de l’Union Sovietica que s’aviaràn dens lo combat fòrça eroïcament a còps, mes en 1940 n’es pas question. Se parla quitament d’un huelhòt editat per una seccion parisenca deu PC lo 20 de julhet de 1940 que convidava lo pòble a arcuélher los Alemands fraternalament ende lutar ambe eths contra la borgesia.

De Gaulle, dens sas memòria, escriu qu’a Londres a pas trobat a la debuta que “La Cagola (organizacion de dreta extrèma) e la Sinagòga”. L’esquèrra francesa, de la quala veng Laval, se muisha pas coma l’avantguarda de la resisténcia.

D’un punt de vista generau, lo monde son pacifics e vòlon sustot víver tranquillament. La màger part deus Exagonaus desiravan la fin deu conflicte e vesèven d’un bon uelh lo vièlh marescau anar discutir dambe los Alemands.

Quan loa purmèras hèitas de resisténcia (sabotatges, bombas, execucions) eston coneishudas, eston sentidas com una estòrta a las convencions de Genèva signadas devath l’egida de la Crotz Roja dambe la mira de guardar los civius a l’endehòra deus conflictes armats. Lo tèrma de “terrorisme” estoc utilizat, basat suu dret internacionau.

De mès lo monde èran encuentats sustot per la manca d’avitalhament e l’abséncia crudèla deus presonèrs. Tot çò que semblava poder estat un empach au retorn a la normalitat èra meslèu mau viscut.

Me diseratz que tot aquò balha encara mès de valor a l’accion deu “Resistents de la purmèra ora”. Es vertat. Mes cau saber que, l’Axe agèsse ganhat la guèrra, de Gaulle e sos partidaires serén vists uei lo dia coma une troperada de fadòrles, çò qu’èra màgerment lo cas a las purmèras oras de la Resisténcia.