Ende hestejar mos 200 articles suu Jornalet, vau tornar a mas purmèras amors jornaletencas, es a díser lo rugbi. Avèvi començat en escríver cada setmana sus la cultura associada ad aqueste jòc. Solide, lo parat es doble, pr’amor qu’am ara la Copa deu Monde que’s debana en Anglatèrra. Vòli pas estar tumahús, mès aqueste manifestacion m’agrada pas qu’a miejas.
 
La Copa deu Monde es un element exterior a tot çò qu’aimi dens aqueste jòc. Lo rugbi, dens son organizacion, es un espòrt qu’escapa a la racionalizacion, qu’es basat màgerment sus la cultura, la tradicion e l’istòria, e que podèm pas comparar a un aute.
 
Vos a pas escapat que las autoritats deu rubgi, pr’amor de la logica financèra portada peu professionalisme, es pòc a pòc a “fotbalizar” l’espòrt, es a díser l’alinhar sus un modèle economic esprovat que fonciona plan. La pola unenca deu Tòp 14 n’es un exemple deus bons. Mes, per astre, lo rugbi resista. Es pas possible d’apitar un “Euro” cada quate ans com aquò se hè endeu basket o volley ball (e mantuns autes).
 
L’organizacion d’una tala competicion demanda somas de sòus mès anar mès importantas, e nos cau pregar que las derivas deus Jòcs Olimpics o de la FIFA pertòquen pas lo monde ovau, çò que sembla se que non mauaisidament evitable.
 
Sufís pas que d’espiar una mapa de l’Ovalia mondiala ende véser que las equipas son espandidas d’un biais fòrça irregular, gaireben fantasiós. Se jòga màgerment en Occitània, ren (de seriós) darrèr los Pirenèus, au nòrd de Léger, lo brèç istoric es Bretanha Grana, puèi ren en Alemanha, una tradicion en Romania mentre qu’en Bulgaria o Ongria, paisses vesins, coneishen pas la nòsta veishiga ovala. Africa es quasi vueita de nacion rugbistica seriosa (podèm totun citar Marròc e la Còsta d’Evòri), levat lo cap austrau qu’es dens lo grop deu som de la ierarquia mondiala.
 
La tradicion rugbistica es de’s mauhidar de las competicions e deu vedetariat. A calgut unas annadas abans que los jogadors avóssen numeros sus l’esquina. La sason se debanava en visitas amistosas d’una escòla a l’auta, sens de comptar los punts de l’annada e en se tocar la man per la fin en se balhar un rendètz-ve l’an que veng ende la tumada seguenta. Anglatèrra avoc son campionat fòrça tard, en 1987, sia 120 ans après l’oficializacion de l’espòrt.
 
Lo Tornei de las Homes Nations vasoc atau, França estoc pas convidada abans 1910. Demòra tostemps impossible d’apitar un campionat vertadèrament europenc pr’amor de la disparitat de nivèu entre los paises citada mès haut.
 
Es atau que’s botèn en plaça las viradas, que’s pòdon comparar dambe viradas musicalas o teatralas, quan en junh las equipas d’Euròpa, un còp lo campionat acabat, se’n van de cap a l’emisfèri sud end’encontrar los cosins sudafricans, australians e neozelandeses. En noveme, es lo sud que se’n va au nòrd end’un viatge comparader.
 
Bretanha Grana a tanben la particularitat d’avar una equipa aperada Lions que vira pas que cada quate ans, çò qu’existís pas, segon jo, dens un aute espòrt.
 
Seré tròp long de hèr la lista de tot çò que hè que lo rugbi es jòc a despart. La Copa deu Monde es una veirina que muisha lo contrari aus non-coneishedors. De mès, l’inegalitat de nivèu entre las nacions obliga los organizators a perpausar encontres de debuta sens cap enjòc ni suspens, e sovent dambe un escòre de basket d’un costat.
 
Ongan am agut justament lo contra-exemple de Japon-Africa deu Sud que’ns auheriscoc una suspresa de las bèras (levat endeus Springboks). Èi tanbenvist las … duas purmèras minutas de Tonga-Georgia (10-17), que semblava interessant, mes sus Canal+. A despart d’aquò, nos caloc pelar los 65-3 de Australia-Uruguai o los 50-7 d’Irlanda-Canada.
 
Vatz sens de dobte pensar que soi un vièlh romegaire, mes soi pregondament estacat a tot çò que hè l’unicitat deu rugbi, e la Copa deu Monde lo banaliza aus uelhs de la planeta. Après, m’empacharà pas d’espiar la finala, sia Navèra-Zelanda-Australia sia Australia-Navèra-Zelanda, segon lo cas, au finestron.