Opinion
Subordinacion: i a ges de fatalitat istorica
Se regardam l’istòria de la lenga occitana en periòdes definits segon son estatut, puei se “pesam” cada periòde segon la quantitat de temps escorregut, vesèm que lei periòdes de subordinacion de l’occitan son mens lòngs que lei periòdes de normalitat.
Periòde de normalitat: 700-1500
Un primier periòde d’existéncia mai o mens normala dura 800 ans, dau sègle VIII fins au sègle XV, de 700 fins a 1500 aperaquí. Es lo periòde medievau.
Se saup que l’Edat Mejana comença tre 476, mai lo latin engendra l’occitan pus tard, dins un periòde de gestacion qu’es a l’entorn de 700 e que s’accelèra entre 650 e 750 segon lo lingüista Miquèl Banhard [Michel Banniard].
Un sosperiòde iniciau, entre 650-750 e 950, vei l’occitan se consolidar coma lenga parlada mentre que lo latin rèsta l’unica lenga escricha. Pasmens l’occitan es ja plenament viu e es ges menaçat per lo latin. I a un continuum ont l’occitan es una varietat bassa, orala e utilizada per totòm dins la vida vidanta, mentre que lo latin es una varietat auta, escricha e reservada a un elèit estrech de letrats.
Entre 950 e 1500 aperaquí, l’occitan es una lenga parlada e escricha. A l’escrich, fa concurréncia au latin. Entre 1100 e 1300 aperaquí, es lo periòde daurat dei trobadors que fan raionar l’occitan en Euròpa. Entre 1300 e 1500 aperaquí, l’occitan s’escriu intensament dins l’administracion, lei sciéncias, lei tecnicas e lo comèrci.
Per èsser precís, cau indicar que l’occitan es destorbat precòçament dins de regions dau nòrd tre lei sègles XII o XIII mai aquò es luenh d’èsser un fenomèn generau en Occitània (d’un caire, l’occitan despareis en Peitau, Santonge, Aunís e Engolmés ai sègles XII e XIII; de l’autre caire, i a una incursion dau francés escrich e administratiu en Marcha e Borbonés tre lo sègle XIII).
Dins la rèsta d’Occitània, l’occitan es pas o pauc destorbat per lo francés.
Periòde de vitalitat amb subordinacion: 1500-1920
L’incursion progressiva dau francés escrich se generaliza dins l’ensemble d’Occitània entre 1450 e 1550 aperaquí.
Entre 1500 e leis ans 1920-1930 aperaquí, l’occitan rèsta la lenga parlada abituala e s’escriu encara dins fòrça domenis. Mai coneis una subordinacion car lo francés s’impausa coma lenga de prestigi, liada au poder politic dei reis de París. Lo francés es present a l’escrich e es cultivat dins leis elèits sociaus (nòbles e borgés). L’occitan rèsta la sola lenga dei classas popularas que forman la majoritat de la populacion.
L’italian pren lo meteis ròtle dominant vèrs lo Comtat de Niça, lei Valadas Occitanas e Mónegue. Aran coneis d’influéncias dau catalan, de l’espanhòu e de còps dau francés.
Periòde de subrevivença: dempuei 1920
Vèrs leis ans 1920-1930 (e mai vèrs leis ans 1940-1950 dins certanei zònas ruralas), l’occitan deven minoritari dins l’usatge parlat. Deis ans 1920 fins a uei, avèm conegut un sègle de menaças dramaticas e creissentas qu’an levat a l’occitan son ròtle de lenga intensament parlada e compresa.
La situacion es dramatica mai es ultrarecenta a respècte de tota la “quantitat de temps” que nòstra lenga a viscut.
Proporcions de temps viscut
De 700 a uei, comptam aperaquí 1300 ans de vida totala d’occitan.
De 700 a 1500, comptam aperaquí 800 ans de vida normala en occitan, sens subordinacion generala (levat dins lei cas especiaus explicats çai sus). Es una majoritat neta dau temps que nòstra lenga a viscut, lo 62% a la gròssa.
De 700 a 1920, comptam aperaquí 1200 ans d’usatge parlat abituau, intens e popular en occitan, dins la vida vidanta de la populacion. Es una immensa majoritat dau temps que nòstra lenga a viscut, lo 92% a la gròssa.
De 1920 a uei, comptam aperaquí 100 ans de menaças dramaticas sus la subrevivença de l’occitan. 100 ans sus un totau de 1300, es una pichona minoritat dau temps que nòstra lenga a viscut, lo 8% a la gròssa. Lei traças de l’usatge massís de l’occitan son innombrablas e pòdon pas desparéisser d’un còp.
Una lucha ambiciosa per tornar a l’occitan son ròtle de lenga de comunicacion majoritària, uei en Occitània, au sègle XXI, es pas una foliá a respècte de l’istòria.
Periòde de normalitat: 700-1500
Un primier periòde d’existéncia mai o mens normala dura 800 ans, dau sègle VIII fins au sègle XV, de 700 fins a 1500 aperaquí. Es lo periòde medievau.
Se saup que l’Edat Mejana comença tre 476, mai lo latin engendra l’occitan pus tard, dins un periòde de gestacion qu’es a l’entorn de 700 e que s’accelèra entre 650 e 750 segon lo lingüista Miquèl Banhard [Michel Banniard].
Un sosperiòde iniciau, entre 650-750 e 950, vei l’occitan se consolidar coma lenga parlada mentre que lo latin rèsta l’unica lenga escricha. Pasmens l’occitan es ja plenament viu e es ges menaçat per lo latin. I a un continuum ont l’occitan es una varietat bassa, orala e utilizada per totòm dins la vida vidanta, mentre que lo latin es una varietat auta, escricha e reservada a un elèit estrech de letrats.
Entre 950 e 1500 aperaquí, l’occitan es una lenga parlada e escricha. A l’escrich, fa concurréncia au latin. Entre 1100 e 1300 aperaquí, es lo periòde daurat dei trobadors que fan raionar l’occitan en Euròpa. Entre 1300 e 1500 aperaquí, l’occitan s’escriu intensament dins l’administracion, lei sciéncias, lei tecnicas e lo comèrci.
Per èsser precís, cau indicar que l’occitan es destorbat precòçament dins de regions dau nòrd tre lei sègles XII o XIII mai aquò es luenh d’èsser un fenomèn generau en Occitània (d’un caire, l’occitan despareis en Peitau, Santonge, Aunís e Engolmés ai sègles XII e XIII; de l’autre caire, i a una incursion dau francés escrich e administratiu en Marcha e Borbonés tre lo sègle XIII).
Dins la rèsta d’Occitània, l’occitan es pas o pauc destorbat per lo francés.
Periòde de vitalitat amb subordinacion: 1500-1920
L’incursion progressiva dau francés escrich se generaliza dins l’ensemble d’Occitània entre 1450 e 1550 aperaquí.
Entre 1500 e leis ans 1920-1930 aperaquí, l’occitan rèsta la lenga parlada abituala e s’escriu encara dins fòrça domenis. Mai coneis una subordinacion car lo francés s’impausa coma lenga de prestigi, liada au poder politic dei reis de París. Lo francés es present a l’escrich e es cultivat dins leis elèits sociaus (nòbles e borgés). L’occitan rèsta la sola lenga dei classas popularas que forman la majoritat de la populacion.
L’italian pren lo meteis ròtle dominant vèrs lo Comtat de Niça, lei Valadas Occitanas e Mónegue. Aran coneis d’influéncias dau catalan, de l’espanhòu e de còps dau francés.
Periòde de subrevivença: dempuei 1920
Vèrs leis ans 1920-1930 (e mai vèrs leis ans 1940-1950 dins certanei zònas ruralas), l’occitan deven minoritari dins l’usatge parlat. Deis ans 1920 fins a uei, avèm conegut un sègle de menaças dramaticas e creissentas qu’an levat a l’occitan son ròtle de lenga intensament parlada e compresa.
La situacion es dramatica mai es ultrarecenta a respècte de tota la “quantitat de temps” que nòstra lenga a viscut.
Proporcions de temps viscut
De 700 a uei, comptam aperaquí 1300 ans de vida totala d’occitan.
De 700 a 1500, comptam aperaquí 800 ans de vida normala en occitan, sens subordinacion generala (levat dins lei cas especiaus explicats çai sus). Es una majoritat neta dau temps que nòstra lenga a viscut, lo 62% a la gròssa.
De 700 a 1920, comptam aperaquí 1200 ans d’usatge parlat abituau, intens e popular en occitan, dins la vida vidanta de la populacion. Es una immensa majoritat dau temps que nòstra lenga a viscut, lo 92% a la gròssa.
De 1920 a uei, comptam aperaquí 100 ans de menaças dramaticas sus la subrevivença de l’occitan. 100 ans sus un totau de 1300, es una pichona minoritat dau temps que nòstra lenga a viscut, lo 8% a la gròssa. Lei traças de l’usatge massís de l’occitan son innombrablas e pòdon pas desparéisser d’un còp.
Una lucha ambiciosa per tornar a l’occitan son ròtle de lenga de comunicacion majoritària, uei en Occitània, au sègle XXI, es pas una foliá a respècte de l’istòria.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Vertat que l'occitan ten una longa istòria , mas me sembla que tant qu'aurèm pas los mejans modernes de nos far ausir ambe una cadena coma FR 3 per exemple, ( que l'estat cerca de clavar) demorarèm al fons del trauc. Aquò es possible endacòm , Escossa , Irlanda , Pais de Galla mas pas dins lo païs dels dreches de l'òme de la femna e de las coconhetas . Los occitanistes an abandonat aquela idèa que pr 'aquò portavan naut en 1980. I aguèt una peticion ambe mai de 20000 sinhaturas . Aquò's pas una descubèrta meuna , mas la respelida passa per aquel aplech ( unesco) e d'autres encara.... Benlèu lo temps es vengut d'i tornar. E non pas s'acontentar d'una cadena web que degun fintarà pas.
#6 En fach, cresi que ieu m'arriba de pas comprendre tos articles, e que tu comprenes pas mos comentaris. Espèri que son pas d'incomprenesons irreconsciliablas.
#6 "Analisatz jamai mon discors reau." Si, si, ensagi. "Mai aumens, poiriatz assajar de far de criticas intelligentas." Ensagi tanben. Mas se tre que i a un bocin de critica es "pas intelligent"... "Atacatz de posicions imaginàrias que son pas mei posicions." Quina per exemple? Torna legir mon comentari e diga-me. Francament, coma o ai escrich, partagi ta conclusion "Una lucha ambiciosa per tornar a l’occitan son ròtle de lenga de comunicacion majoritària, uei en Occitània, au sègle XXI, es pas una foliá a respècte de l’istòria." levat lo "a respècte de l'istòria" que degun li deu pas res, a pas de sens! "Colhon", per ieu, en afectiu. Podriái dire « piòt », mas es familhièr tanben. Dirai « ninòi » d'ara en d'abans.
#5 Emmanuèl Isopet, de mai en mai, fas de comentaris provocants amb de rasonaments torçuts e me fas dire çò que disi pas. Se te respòndi de mens en mens, es a causa de tei provocacions sens interès. Pasmens, excepcionalement, te respòndi aicí per demostrar l'inconsisténcia de tei comentaris.
Me dises: "L'aspecte estatistic es un pauc colhon, coma o ditz pjm e coma diriá Lapalissa «un quart d'ora abans sa mòrt èra encara en vida»." => Te respòndi (e respòndi a PJM) que mon tèxt considèra pas l'occitan coma un òme vielh condemnat a morir. Ieu comparariáu puslèu l'occitan a una persona en plena santat e subitament empoisonada. Lo perilh de mòrt imminenta ven pas dau vielhonge ni de la fatalitat, ven d'una temptativa d'assassinat. Ta comparason amb La Palissa a pas de rapòrt amb çò que disi ieu. Sus la forma, Emmanuèl Isopet, ton utilizacion dau mot "colhon" te rend antipatic e agressiu e rend pas manco servici a teis arguments.
Me dises tanben: «O alara es l'autor qu'a encara besonh de far valer una legitimitat (coma dins la seguida d'article sus l'interdiccion de defendre lo francés) ?» => Ai jamai "interdich" de defendre lo francés. Ai pas lo poder —ni la volontat— d'interdire qué que siá. Mon discors es: "la defensa dau francés es una pèrda de temps; perdatz pas vòstre temps." O cau comprene coma: "vos suggerissi de pèrdre pas vòstre temps, mai siatz liures de far çò que volètz."
La deformacion de mei paraulas per certanei detractors (E. Isopet e d'autres) es un procediment retoric de desviament de l'atencion que mòstra una incapacitat d'argumentar còntra leis arguments que desvolopi realament. Analisatz jamai mon discors reau. Atacatz de posicions imaginàrias que son pas mei posicions. Es vòstre drech de me criticar. Vòstre drech absolut e democratic. Mai aumens, poiriatz assajar de far de criticas intelligentas.
Compreni pas tròp l'article. Se s'adreiça als occitanistas e qu'a per objectiu de refortir l'engatjament de cadun en anar dins lo sens de la pensada comuna, mercés plan. Òc-ben, sèm totes d'acòrdi aicí per dire qu'avèm rason de trabalhar a la salvagarda e a l'afirmacion de la lenga nòstra. Per contra aquel pseudo-argumentari istorico-estatistic o cal pas servir al defòra. L'aspecte estatistic es un pauc colhon, coma o ditz pjm e coma diriá Lapalissa « un quart d'ora abans sa mòrt èra encara en vida ». O alara es l'autor qu'a encara besonh de far valer una legitimitat (coma dins la seguida d'article sus l'interdiccion de defendre lo francés) ? E d'aquò ne parlarai pas. En tot cas, sus l'aspecte istoric, cal plan saber que se l'Istòria servís de còp que i a a explicar lo present ; o justifica pas jamai. Justificar son accion o son ideologia per d'arguments istorics es s'afrontar immediatament a una autra vision/utilizacion de l'Istòria que cadun pòt tòrcer a son biais. Atal, un nacionalista francés pòt perfièchament explicar que « la bastison de l'Estat a menat dempuèi la Renaissença, a l'afirmacion del poder reial de mai en mai absolut. Aquesta bastison menèt a una egalitat dels abitants puèi dels ciutadans (sètz pas contra l'egalitat?) e aquesta egalitat passa per l'abandon de las lengas localas que quitèron l'us oficial, primièr, puèi l'usatge escrich privat, enfin l'oralitat, darrièra muralha de las civilizacions ancianas. Tombèt a la debuta del sègle XX, al temps de la mondializacion (avètz pas res contra los umans de l'autre cap del mond?). Ara sèm totes egals, coma los ciutadans romans èran egals (aprèp Caracalla), de Tarragona a Jerusalèm, d'Alexandria d'Egipte a Ratisbona, egals en drech (roman) e en lengatge (latin). » E atal, justifica a sos uèlhs l'abandon de l'occitan e se justifica la bestièsa del nòstre combat. Aquò per dire tornamai que l'Istòria justifica pas res del present, ni del futur. La sola causa valida es la volontat qu'avèm de menar aqueste trabalh/combat. Coma ditz Francesc, i a pas res que justificava istoricament lo retorn de l'ebrèu. En tot cas, pas mai que lo latin. Doncas « subordinacion : i a ges de fatalitat » : òc ! La « fatalitat istorica » es un atalatge qu'a pas cap de sens.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari