Anèm, la vida d’occitanista es pas hèita shens que de passejadas per las carrèras de Montpelhièr, de decebudas pr’amor d’una votacion deu Senat o d’interminablas amassadas generalas d’associacion un jorn de Tolosa-Tolon. Non pas, i a tanben moments deus bons, e m’agradaré de’vs condar adara mon sovénguer mès bon, qu’am justament passat los dètz ans i a pas guaire.
 
En octobre de 2005, estoi convidat pr’amor de mon recòrd Guinness de 22 cançons en 22 lengas a cantar au hestenau de lengas de Chebocsari, Chovaishia, Federacion de Russia. Aqueste hestenau es organizat per un escabòt de joens motivats shens tròp de mejans mes que s’i escadèn totun de hèr vénguer un quite ministre d’Índia.
 
De notar que Chebocsari es estat una de las purmèras vilas deu monde de’s dotar d’un hestenau de lengas, e qu’aqueth èra dejà lo 10-en.
 
Avèvi perpausat aus organizaires de hèr una presentacion de l’occitan en mès de mon concèrt, que’s debanèc lo dissabte 22. La lenga nòsta estoc doncas incrita peu purmèr còp au programa deu hestenau en bòrd de Vòlga.
 
Èra organizat atau: lo public arribava de maitin dens una escòla bèra, se hasèva balhar lo programa de las presentacions de las lengas que’s passavan dens las salas de classa. Avoi atau lo parat de seguir una presentacion deu chovash, de l’ongrés puèi deu turc. A cada còp un quinzenat de personas venguèva assistir a un petit cors, precedit per un expausat suu país on la lenga se parla e sa cutura. Tot aquò durava unas 45 minutas.
 
Quan arribèc lo moment de ma presentacion de l’occitan, en debuta de vrèspe, anavi de cap a la sala de d’ora ende hèr coneishença deu lòc e prénguer mas mèrcas. Arribat au purmèr solèr, trobèi lo corredor pleat de monde au punt on podèvi mauaisidament progressar et cercar lo numèro de la sala. Me soi pensat lavetz que tot aqueste monde, a bloquejar lo passatge, podèva empachar los qu’èran interessats de vénguer. Cranhoi quitament un moment de’m retrobar davant una sala vueita pr’amor d’un rambalh mau gerit peus organizaires.
 
Trobèi fin finala la sala e tanben un organizaire un drin esvarjat que’m digoc quan me vesoi: “Sèm anats cercar la clau de l’amfiteatre.” Le demandèi perqué. “Pr’amor qu’i a tròp de monde, poderan pas totis caber dens la sala, es fòrça tròp petita.”
 
Comprengoi lavetz que tot aqueste monde èra venguts end’ausir parlar de l’occitan. Au lòc deu quinzenat de personas pervistas, èran dus cents chovashes qu’èran venguts s’espotir sus la pòrta. L’amfiteatre, que contenguèva tanben dus cents aprenents, èra gaireben tròp petit. N’avèvi los uelhs banhats.
 
Me soi doncas retrobat davant un auditòri que, en mès d’estar fòrça numerós, èra fòrça interessat, fòrça curiós, mes tanben fòrça cultivat, e que’n sabèva mès suus trobadors que non pas la mejana deus Franceses qu’espelassan mès loras bragas au pòc onze ans suus bancs de l’escòla. Cau díser que l’ensenhament de la literatura estrangèra es au programa deu collègi rus (e polonés tanben) e que lor coneishença deu subjècte es esmiraglanta.
 
Après la presentacion de la mapa, un drin d’istòria, un drin sus la cultura, tot aquò en esperanto revirat en rus, ensenhèi, coma èra pervist au programa deu hestenau, unas frasas de basa de presentacion en occitan que mon monde tornèc prononciar dambe fòrça plaser. Sentissèvi en çò deus mens auditors la set vertadièra de hèr las coneishanças dambe quicòm deu quau avèvan ausit parlar shens de’n conéisher mès de detalhs.
 
Cau tanben díser que la politica de l’Estat de cap a las lengas pròpias es e èra cent còp mès avançada en Russia e dens l’anciana Union Sovietica que non pas dens l’Exagòne Jacobin. Ensajatz de díser aquò a un Exagonau de basa uei lo dia, vos creserà pas.
 
Es atau que l’endeman, convidat a l’institut d’ensenhament superior de lengas de la vila de Chebocsari, i estoi arcuelhit tre mon arribada dens los corredors per “Adiu” e “Va plan?” de la part d’estudiants qu’èran venguts numeroses la velha. Inatendut e gaihasent.
 
Shens d’un dobte, aquera annada, l’occitan èra estat la lenga “estela” deu hestenau de las lengas.