Lo problèma de ténguer una cronica setmanèra que pareish lo dimarç, es que, quan un eveniment deus fòrça grèus se debana lo divendres, la cronica es dejà escrita e lo còp d’après, sembla arribar “après lo ausèths” coma dison en Silesia (Po ptokach), sia un drin tard.
 
Mes fin finala, vau mílhor balhar son sicut après que l’emocion sia un pauc recaduda que non pas suu pic en plen baticòr generau.
 
Coma a cada còp, cadun pensa que çò que’s arribat le balha rason e vei son biaish de pensar e sons arguments ahortits. Me brembi plan que, l’endoman de la caduda de las Tors Bessonas lo 11 de seteme de 2001, la Setmana i vesèva la resulta d’una politica estrangèra deus Estats-Units que tenguèva pas compte de las culturas, lavetz qu’un pastor protestant reaccionari nos assegurava qu’èra lo castig de Dius taus umans pr’amor de lor laxisme de cap a l’omosexualitat …
 
D’un biaish generau, la reaccion populara estoc meslèu bona, i avoc mès de vam de cap a la convivéncia deus òmis de bona volontat que non pas una debuta de guèrra civila etnica, çò que los terroristas volèvan, e a maugrat deus esfòrces desplegats peu Front National, aligats objectius deu terroristas. Drin totun assadolat per un deluvi de Marseillaises e de drapèus blau-blanc-rotge, estoi content que l’òrdi deu jorn de la manifestacion tolosenca estosse tanben “… contra las amalgamas.”
 
Aquestes eveniments an tantes aspèctes diferents qu’es complicat de’n vénguer a çò d’essenciau.
 
Çò que’m chepica a jo, adara, après aquestes atemptats, es d’aver un espiar un pauc mès eslhevat e de considerar la situacion dens son ensems.
 
Segon çò que digoc un ostatge deu Bataclan deishat liure peus terroristas, mes qu’avoc lo temps de parlar dambe un d’eths, lo tipe expliquèc que miavan aquesta operacion en represalhas aus bombardaments de l’armada francesa sus Siria. Aquestas bombardadas èran hèitas a la debuta ende lutar contra lo terrorisme. La responsa de l’Estat francés estoc d’intensificar sas atacas sus Siria. Podèm benlèu devinar la seguida: represalhas de l’Estat islamic contra las represalhas de l’Estat francés contra las represalhas de l’Estat islamic contra … m’atz comprés.
 
Deisharèi de costat una analisi de la politica estrangèra francesa e son ròtle dens la situacion actuala, fòrça observators ac hèn plan, coma l’ancian jutge antiterrorista Marc Trevidic que demanda de cessar lo doble jòc de demorar en gasanhas dambe Arabia Saodita e Qatar. Me concentrarèi sus l’aspècte deus bombardaments sus la vila de Raqqa.
 
Cau saber qu’una part de mons impòstes, coma ciutadan de l’Estat exagonau, van a la fabricacion de las bombas que son getadas sus la vila e au salari de’us que las largan. “LA” question que’m pausi, doncas, es: aquestas bombas blau-blanc-roge van pas tocar civius que serén pas sòcis de DAESH?
 
Mès d’una persona dambe qui parlèi d’aquò ça’m responón: “Se son acerà, es que son d’acòrdi dambe los djihadistas.” Ne soi pas tan segur qu’aquò. Es una vila de 196.000 poblants qu’estoc presa militarament per DAESH. Sèm solides que totis los que son demorats o qu’an pas podut s’escapar son islamistas radicalizats? Ne dobti.
 
Lo problèma es qu’am pas nada entresenha sus çò que’s debana aquiu uei lo dia e suus domaus eventuaus de las bombas. Imaginam qu’an pas hèit lo mendre mòrt. Botèm. Mes quan vesèm au finestron los reportatges sus l’espanta deus lotjants de Saint-Denis après l’intervencion de la polícia, podèm imaginar çò que viu una poblacion devath las bombas, pensi màgerment aus dròlles e a l’impact psicologic.
 
Quan l’aviacion francesa, sus mand de Nicolas Sarkozy, bombardèc Libia, n’avom pas tampauc nat reportatge. Levat un deu jornalista bèlga Michel Collomb que muishèc las victimas civilas que lo finestron exagonau nos muishèc pas. De mès, sabèm plan que, au cors de loras campanhas de bombardadas, los Americans an a còps tocat unas miras civilas e darrèrament un espitau tengut per Médecins Sans Frontières, çò qu’es pas ende’ns rassegurar.
 
Es doncas aquò que’m chepica. Se demandam aus musulmans d’estar clars per rapòrt au terrorisme hèit au nom de lor religion, podèm tamben ensajar d’estar rigoroses nosautes medishes de cap a la politica exteriora de nòste govèrn.
 
Acabarèi en tot díser que França, en mestior de politica estrangèra, fonciona coma una dictatura, pr’amor que lo pòble es pas brica consultat ni tampauc lo parlament, lo president es plenipotent, e es estat elegit en seguida d’una campanha electorau on lo subjècte estoc pas jamès evocat.