Occitània coma ensemble uman (lenga, cultura, país) a tornarmai quicòm de nòu a portar a França e Euròpa dins l’avenidor pròp. Sèm encara qualques unes a pensar que la respelida culturala e politica d’Occitània dins sa pluralitat fa mestièr a França, e mai que mai a Euròpa, se vòl pas èsser res mai qu’un imperium economic e tecnocratic vuèg de cultura e d’umanitat. 
 
Un d’aquestes punts importants que nos pertòca a nosautres me sembla èsser de trabalhar a marcar e cultivar una diferéncia radicala entre ciutadanetat e nacionalitat, diferéncia qu’al besonh  devèm teorizar e metre en pratica.
 
D’en primièr òm poiriá batizar imperium[2] (“sobereinetat” “estat” en latin, mas tanben “empèri”) la forma juridica e estatala d’un ligam de fèrre qu’embarrèt en França, per reprene un vocabulari lafontian, las nacions primàrias de mantun territòris-païses (fins a l’oltra-mar), dins una nacionalitat-ciutadanetat segondària en las negar totas. Aqueste embarrament, decision de l’imperium despuèi sas originas, es responsable de plan de mals que patissèm totes los ciutadans uèi en França, los ciutadans de quina nacionalitat que siá e quitament los franceses “provincials” (los ouitans).
 
Una expression possibla d’aquel mal al país, es uèi la pojada (sens jòc de mots) dels partits d’extrèma-drecha que vòlon rendre exclusiu lo critèri nacional d’accès a la ciutadanetat e sus una basa populista pretendon defendre lo “país”, quora en realitat defendon l’imperium per tal d’exclure  una bèla part dels ciutadansefectius (que vivon e trabalhan al país) ja que correspondrián pas a lors suposats critèris nacionals-etnics.
 
Lo Front Nacional es la caricatura de l’identitat de França, lo desir suprematista de son imperium (“l’excepcion francesa”) marcat per una nostalgia de son darrièr estadi d’expression e de violéncia: l’epòca coloniala. Ça que la, tota caricatura possedís un fons de vertat. Lo Front Nacional es donc una vertat grimaçanta, caricaturala e òrra de França. E mai s’es votat en Occitània, lo Front Nacional demorarà un adversari radical e irreconciliable de tota expression politica e autonomica dels occitans d’uèi coma de deman.
 
L’umanisme francés e europèu de las Luses sembla conéisser sa fin e lo grand projècte politic iniciat a la fin del XVIIIen sègle, e tornat pres per las 3a, 4a e 5a Republicas sembla pas pus convéncer la màger part dels ciutadans, aquò es de segur çò que los vòts e los eveniments van exprimir ben aviat, e ja a çò nòstre. Ne cal prene acte.
 
Uèi, vòli creire que deu existir de rasons e de solucions en mesura de convéncer la majoritat dels que son a priori ostiles a “l’occitanisme” (considerat coma “passeista”, regionalista, eca.) rasons que los rendràn capables de se mobilizar per tal de defendre lor país contra l’injustícia e una politica frontista que, solide, farà de mal a la nòstra societat e a la nòstra umanitat.
 
Una d’aquelas solucions seriá benlèu de tornar valorizar la nocion de país (lat. pagus, plur. pagi[3]) amb lo maximum d’exigéncia economica, etica e politica. Defendre lo pagus contra l’imperium, lo país contra l’estat.
 
La question de fons que se poiriá trabalhar seriá la d’una diferéncia possibla entre ciutadanetat e nacionalitat, que ja los òmes e las femnas occitanas representam e pragmaticament demonstram: sèm “ciutadans” franceses dejure, e donc europèus reconeguts, mas sèm fòrça a nos auto-identificar defacto a una “personalitat” “nacionalitat” “societat”, “cultura” qu’es la dels pagi occitans, ça que la non reconeguda per l’estat e qu’a pena a existir liurament (daissi volontariament dobèrtas las possibilitats d’auto-identificacion e las nuanças, i podèm ajustar “lo Miègjorn” “lo Sud” eca. Ieu, justament, assumi e vòli defendre l’emplèc de “nacionalitat occitana”).
 
Cresi pas m’enganar en tot dire qu’aquela tension entre d’un caire nòstra apartenéncia ciutadana franco (hispano o italo)-europèa, ligada a de valors democraticas que nos pareisson essencialas e d’autre caire nòstre amor a de formas umanas de vida (lenga, cultura, país) que volèm pas abandonar e daissar morir, ja que nos son aitant essencialas, es la font de nòstra insatisfaccion a totes, del nòstre desir legitim de justícia lai ont en majoritat vivèm, es-a-dire dins l’estat ont trabalham, aimam, educam nòstres enfants, e mai que mai a la vida politica del qual participam e ont fasèm entendre la nòstra votz. Aquela tension dolorosa, e mai contradictòria per unes, es del tot rica de sens, de possibilitat, d’avenidor. Es çò que nos cal demonstrar.
 
Al fons, la nòstra existéncia-persisténcia-resisténcia a l’assimilacion complèta dins la cultura francesa (en realitat: parisiana) o ben lo refús d’un provincialisme folcloric e regionalista (tanben d’origina parisiana), pausa ja la question fondamentala, la question del pagus – literalament lo país, qu’es tanben lai d’ont ven lo paganus, lo pagan, lo païsan, lo marca-mal, lo mespresat. Aqueste problèma es lo seguent: sus quin critèri podèm decidir qu’un individú fa partida o non de la comunautat politica?
 
Es segurament la nòstra quita existéncia-persisténcia-resisténcia a voler dintrar pas dins lo mòtle estatal per de bon, a s’inserir cap e tot dins lo quadre ben establit de la Nacion una e indivisibla, en tot parlar e far viure nòstra lenga per exemple, o encara en tot voler viure e trabalhar al país, dobèrtament e sens vergonha, que geina tant l’imperium, sos representants, sos apologètes, e que fòrça tant encò d’eles un vertadièr mesprètz de classa e encò nòstre, un vertadièr mesprètz de se.

D’efièch es aquesta volontat nòstra d’abandonar pas çò que sèm e çò que volèm èsser, qu’encausa los quites fondaments politics de l’imperium, tant coma sa bona explotacion economica del pagus, es-a-dire de sas fòrças umanas, socialas, naturalas.
 
Es donc aiçò que cal pas abandonar jamai, quina que siá las dificultats del sègle: lo voler-viure insistent, persistent, resistent, exigent un maximum de justícia sociala, economica e istorica per totes los e las que vivon alpagus. Es aquela volontat, incompreensibla per l’imperium, qu’explica, çò cresi, la rason de nòstra inausibilitat dins son espaci public, resultat d’aqueste mesprètz imperial totjorn mai grand que patissèm e que ven cada jorn mai insuportable, intolerable, inacceptable.
 
Per conclure, una petita musica: