Opinion
Sopa barrejada
Beth temps enlà, quan es cases viuien dera pagesia, quan non i auie supermercats e quan non podies comprar per internet çò de besonh, eth dinnar de Nadau sonque auie un plat, era sopa barrejada, e aquera s’alongaue quate ò cinc dies, enquià acabar es existéncies.
Es familhes venguien d’aucir eth pòrc, d’hèr eth mandongo e de coélher es darrèrs verdugalhs deth uart. Metien en ua ola tot çò qu’auien, entà hestejar uns dies que les hègen a gésser dera praubetat. Non i auie ne torron, ne òstres, ne fruts de mar. Eth vin ère eth de casa, eth que cada dia acompanhaue un tròç de hormatge. Eth cava encara non le coneishien. Ua copòta d’aigua de nòdes entà digerir.
Ère un temps en qu’ara “òlha aranesa” se li diguie “sopa barrejada”. De hèt, enquiàs ans seishanta non apareish aguest nòm comerciau, restacat as inicis deth torisme en nòste parçan aranés. Era òlha se tornèc aranesa quan la demanauen enes restaurants es de dehòra. E en casa encara ne hem, e encara contunham damb eth nòm tradicionau, donques non cau desbrembar d’a on venguem entà saber qui èm.
Acieu auetz eth secrèt mès ben sauvat de Çò de Guilhamuc, aqueth que passe de generacion en generacion entre es hemnes dera casa. Vos daurisqui es pòrtes dera nòsta codina, ua sopa barrejada tradicionau en quate parts: era carn, es verdugalhs, eth farç e eth mandongo. Era simfonia corau dera sopa barrejada.
Era carn: Potrina d’anhèth, potrina de pòrc, potrina de vedèth, codena de camalhon, puntes de camalhon, un tròç de uas de camalhon, lard entrelaçat.
Passatz ua bona estona en tot trossejar tota era carn, en tròci de massa grani ne massa petiti.
Es verdugalhs: Caulet, beletes, poarrò, api, ceba, carròtes, trufes e mongetes sèques.
Passatz un auta bona estona en tot pela’c e trosseja’c tot.
Cercatz ua ola des granes, ja que vos i metetz ac vam a hèr ben. Ramplitz-la d’aigua e en heired ac metetz tot laguens. Cau híger tanben sau e pebe, e fidèus des grossi. E au, deishatz-la mijotar dues o tres ores a huec doç. Qu’era flaira pagesa deth uart e des bòrdes sigue era flaira de Nadau, des dies d’hèsta en iuèrn. N’i a que borissen es caulets e er api en ua olòta a part. Son fòrti e se non hè pro heired pòden hèr a picar era sopa londeman e alavetz que se l’aurien de minjar es pòrcs!
Metetz-vos a hèr eth farç. Mitat de carn de vedèth, mitat de carn de pòrc, passada pera trossejadora entà deishar-la ben fina. Passatz-la pera padena damb un shinhau d’òli, sonque tà dorar-la, e en un vaishèth, dehòra deth huec, la barrejatz, damb ueu entà restacar-la, damb alh e damb gimbert entà dar gust, damb ceba entà adocir. Es cases mès praubes que i metien mora de pan, entà alongar eth farç e hèr-le mès long, en tot enganar era vista qu’enganam era hame. Un còp ben barrejat cau hèr un cilindre alongat, e embolicar-le damb un drap de hiu blanc, ben sarrat tot. Estacatz ben es puntes, damb un nud fòrt, que senon en meter-le laguens dera ola barrejada se vos escaparie. Estacatz eth drap tot ath torn damb ua fisèla pr’amor d’evitar que se des·hèsque ena ola, E calatz-lo ua mieja ora abans dera fin deth borit.
E damb eth farç tanben i metem eth mandongo de pòrc ena ola: langoïssa dera crua, bodin, langoïssa dera blanca d’arròs e ueu. Totes salades e pebrades. Totes hètes en temps dera matança deth pòrc, en casa e pes hemnes dera familha.
Mieja ora mès tot ena ola, qu’era sopa sigue ben barrejada, e ja l’auem prèsta!
Rebrembatz qu’en cau minjar dus plats, senon ei qu’auetz pòca educacion. Ja dromiratz dempús!
Bon profit. E bon Nadau!
Es familhes venguien d’aucir eth pòrc, d’hèr eth mandongo e de coélher es darrèrs verdugalhs deth uart. Metien en ua ola tot çò qu’auien, entà hestejar uns dies que les hègen a gésser dera praubetat. Non i auie ne torron, ne òstres, ne fruts de mar. Eth vin ère eth de casa, eth que cada dia acompanhaue un tròç de hormatge. Eth cava encara non le coneishien. Ua copòta d’aigua de nòdes entà digerir.
Ère un temps en qu’ara “òlha aranesa” se li diguie “sopa barrejada”. De hèt, enquiàs ans seishanta non apareish aguest nòm comerciau, restacat as inicis deth torisme en nòste parçan aranés. Era òlha se tornèc aranesa quan la demanauen enes restaurants es de dehòra. E en casa encara ne hem, e encara contunham damb eth nòm tradicionau, donques non cau desbrembar d’a on venguem entà saber qui èm.
Acieu auetz eth secrèt mès ben sauvat de Çò de Guilhamuc, aqueth que passe de generacion en generacion entre es hemnes dera casa. Vos daurisqui es pòrtes dera nòsta codina, ua sopa barrejada tradicionau en quate parts: era carn, es verdugalhs, eth farç e eth mandongo. Era simfonia corau dera sopa barrejada.
Era carn: Potrina d’anhèth, potrina de pòrc, potrina de vedèth, codena de camalhon, puntes de camalhon, un tròç de uas de camalhon, lard entrelaçat.
Passatz ua bona estona en tot trossejar tota era carn, en tròci de massa grani ne massa petiti.
Es verdugalhs: Caulet, beletes, poarrò, api, ceba, carròtes, trufes e mongetes sèques.
Passatz un auta bona estona en tot pela’c e trosseja’c tot.
Cercatz ua ola des granes, ja que vos i metetz ac vam a hèr ben. Ramplitz-la d’aigua e en heired ac metetz tot laguens. Cau híger tanben sau e pebe, e fidèus des grossi. E au, deishatz-la mijotar dues o tres ores a huec doç. Qu’era flaira pagesa deth uart e des bòrdes sigue era flaira de Nadau, des dies d’hèsta en iuèrn. N’i a que borissen es caulets e er api en ua olòta a part. Son fòrti e se non hè pro heired pòden hèr a picar era sopa londeman e alavetz que se l’aurien de minjar es pòrcs!
Metetz-vos a hèr eth farç. Mitat de carn de vedèth, mitat de carn de pòrc, passada pera trossejadora entà deishar-la ben fina. Passatz-la pera padena damb un shinhau d’òli, sonque tà dorar-la, e en un vaishèth, dehòra deth huec, la barrejatz, damb ueu entà restacar-la, damb alh e damb gimbert entà dar gust, damb ceba entà adocir. Es cases mès praubes que i metien mora de pan, entà alongar eth farç e hèr-le mès long, en tot enganar era vista qu’enganam era hame. Un còp ben barrejat cau hèr un cilindre alongat, e embolicar-le damb un drap de hiu blanc, ben sarrat tot. Estacatz ben es puntes, damb un nud fòrt, que senon en meter-le laguens dera ola barrejada se vos escaparie. Estacatz eth drap tot ath torn damb ua fisèla pr’amor d’evitar que se des·hèsque ena ola, E calatz-lo ua mieja ora abans dera fin deth borit.
E damb eth farç tanben i metem eth mandongo de pòrc ena ola: langoïssa dera crua, bodin, langoïssa dera blanca d’arròs e ueu. Totes salades e pebrades. Totes hètes en temps dera matança deth pòrc, en casa e pes hemnes dera familha.
Mieja ora mès tot ena ola, qu’era sopa sigue ben barrejada, e ja l’auem prèsta!
Rebrembatz qu’en cau minjar dus plats, senon ei qu’auetz pòca educacion. Ja dromiratz dempús!
Bon profit. E bon Nadau!
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Dona hami... N'èi pas d'ola tan grand.
Ben condat e ben escrit.
Felicitats
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari