Opinion
Ciutat, ciutadan, ciutadanatge
Ciutat
A l’origina i a lo nom femenin la ciutat que pòt aver basicament dos senses:
Dins de lengas vesinas trobam lo catalan la ciutat, l’italian la città, l’espanhòl la ciudad e lo francés la cité. L’origina ultima es la forma latina civitas~civitatis “ciutat”, que deriva ela meteissa de civis “ciutadan”.
Ciutadan
A partir de la ciutat s’es creat lo nom lo ciutadan ~ la ciutadana amb son sinonim lo ciutadin ~ la ciutadina. Ne cambiam solament lo sufixe, -an o ‑in. L’occitan fa pas de distincion de sens entre aquestas doas formas. Significan basicament:
Lo catalan coneis ciutadà amb los senses 1 e 2. L’italian coneis cittadino amb los senses 1 e 2. L’espanhòl coneis ciudadano amb los senses 1 e 2. Solet lo francés fa una distincion entre citoyen al sens 1 (sens politic) e citadin al sens 2 (que viu dins una vila).
Notem que, tanben, ciutadan o ciutadin se pòdon utilizar coma adjectius, amb los senses seguents:
Ciutadanatge
A partir de ciutadan o ciutadin trobam coma derivat lo nom masculin lo ciutadanatge o lociutadinatge. La primièra forma es dins l’excellent Diccionari de basa francés-provençau de Lèbre & Martin & Molin, la segonda forma es dins Lo tresaur dau Felibritge de Mistral. Significan basicament:
En catalan se ditz la ciutadania o pus rarament el ciutadanatge. En italian se ditz la cittadinanza. En espanhòl se ditz la ciudadanía. En francés se ditz la citoyenneté.
Interferéncias
Coma aquestes mots tenon de senses abstraches, intellectuals e politizats, liats al poder e al prestigi, l’usatge occitan popular tend a los abandonar a las lengas dominantas qu’an mai de prestigi sòciopolitic coma lo francés, l’italian e l’espanhòl. Per aquestas rasons, trobam las interferéncias seguentas dins l’usatge occitan, que probable las caldriá evitar.
A l’origina i a lo nom femenin la ciutat que pòt aver basicament dos senses:
(1) territòri politic organizat a l’entorn d’una vila e, per extension, tota forma de comunautat politica coma, per exemple, un estat;
(2) sinonim de “vila”.
(2) sinonim de “vila”.
Dins de lengas vesinas trobam lo catalan la ciutat, l’italian la città, l’espanhòl la ciudad e lo francés la cité. L’origina ultima es la forma latina civitas~civitatis “ciutat”, que deriva ela meteissa de civis “ciutadan”.
Ciutadan
A partir de la ciutat s’es creat lo nom lo ciutadan ~ la ciutadana amb son sinonim lo ciutadin ~ la ciutadina. Ne cambiam solament lo sufixe, -an o ‑in. L’occitan fa pas de distincion de sens entre aquestas doas formas. Significan basicament:
(1) persona pertanhent a una ciutat entenduda coma comunautat politica, o a un estat coma comunautat politica, amb los dreches e los devers que ne derivan;
(2) persona que viu dins una vila.
(2) persona que viu dins una vila.
Lo catalan coneis ciutadà amb los senses 1 e 2. L’italian coneis cittadino amb los senses 1 e 2. L’espanhòl coneis ciudadano amb los senses 1 e 2. Solet lo francés fa una distincion entre citoyen al sens 1 (sens politic) e citadin al sens 2 (que viu dins una vila).
Notem que, tanben, ciutadan o ciutadin se pòdon utilizar coma adjectius, amb los senses seguents:
(1) sinonim de “civic”;
(2) sinonim d’“urban”.
(2) sinonim d’“urban”.
Ciutadanatge
A partir de ciutadan o ciutadin trobam coma derivat lo nom masculin lo ciutadanatge o lociutadinatge. La primièra forma es dins l’excellent Diccionari de basa francés-provençau de Lèbre & Martin & Molin, la segonda forma es dins Lo tresaur dau Felibritge de Mistral. Significan basicament:
(1) condicion de ciutadan al sens politic;
(2) ensemble de las valors e actituds favorablas al bon foncionament d’una ciutat al sens politic, donc sinonim de “civisme”.
(2) ensemble de las valors e actituds favorablas al bon foncionament d’una ciutat al sens politic, donc sinonim de “civisme”.
En catalan se ditz la ciutadania o pus rarament el ciutadanatge. En italian se ditz la cittadinanza. En espanhòl se ditz la ciudadanía. En francés se ditz la citoyenneté.
Interferéncias
Coma aquestes mots tenon de senses abstraches, intellectuals e politizats, liats al poder e al prestigi, l’usatge occitan popular tend a los abandonar a las lengas dominantas qu’an mai de prestigi sòciopolitic coma lo francés, l’italian e l’espanhòl. Per aquestas rasons, trobam las interferéncias seguentas dins l’usatge occitan, que probable las caldriá evitar.
— Lo mot la ciutat s’es italianizat a Niça en la citat* (en italian la città).
— Lo mot lo ciutadan o lo ciutadin s’es italianizat e francizat en lo citadin* (en italian il cittadino, en francés le citadin) e tanben s’es francizat en lo citoaien* (en francés le citoyen).
— Dins l’usatge de fòrça occitanistas, i a una distincion de sens artificiala entre lo ciutadan que calca lo francés le citoyen (persona d’una entitat politica) e lo ciutadin que calca lo francés le citadin (persona de la vila). Mas en occitan autentic, segon Mistral, las doas formas ciutadan e ciutadin s’emplegan de manièra indiferenta per totes los senses. E las autras lengas romanicas mediterranèas, coma l’occitan, fan pas tanpauc la distincion a la francesa de tipe “citoyen” vèrsus “citadin”.
— Lo mot lo ciutadanatge, aparentament, s’es francizat en la ciutadanetat* (en francés la citoyenneté), s’es italianizat en la citadinança* (en italian la cittadinanza), e tanben s’es catalanizat e espanholizat la ciutadaniá* / era ciutadania* (en catalan la ciutadania, en espanhòl la ciudadanía).
— Lo mot lo ciutadan o lo ciutadin s’es italianizat e francizat en lo citadin* (en italian il cittadino, en francés le citadin) e tanben s’es francizat en lo citoaien* (en francés le citoyen).
— Dins l’usatge de fòrça occitanistas, i a una distincion de sens artificiala entre lo ciutadan que calca lo francés le citoyen (persona d’una entitat politica) e lo ciutadin que calca lo francés le citadin (persona de la vila). Mas en occitan autentic, segon Mistral, las doas formas ciutadan e ciutadin s’emplegan de manièra indiferenta per totes los senses. E las autras lengas romanicas mediterranèas, coma l’occitan, fan pas tanpauc la distincion a la francesa de tipe “citoyen” vèrsus “citadin”.
— Lo mot lo ciutadanatge, aparentament, s’es francizat en la ciutadanetat* (en francés la citoyenneté), s’es italianizat en la citadinança* (en italian la cittadinanza), e tanben s’es catalanizat e espanholizat la ciutadaniá* / era ciutadania* (en catalan la ciutadania, en espanhòl la ciudadanía).
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#11 Benlèu mas me sembla pas una deca de prene en compte l'influéncia del francés per de cases ancians ço qu'es probable lo cas. La lenga verge de tota influéncia e blosa, es pas trop mon dada.
Far la diferença pel lexic seria per ieu un enriquesiment, que sia influenciat pel francés o pas. La lenga es pas immudabla e autonoma fora sos locutors, podem far de causidas.
ça que la, ço que ne pensi o ço que ne podem dire aici cambiarà pas res, es l'usatge que decidirà coma totjorn.
#10 La lenga populara, influenciada pel francés, benlèu! Mas s'es l'usatge que reculhís lo Tresaur dau Felibritge, vau pas metre en dobte lo fach que l'occitan fasiá pas la diferéncia abans d'èsser interferit pel francés…
#9 Ba non, cresi pas, puèi que la lenga populara oposa citoian a ciutadan, non ?
Per tornar sus la distincion a la francesa:
Evidentament, la diferéncia de sens existís dins totas las lengas. Mas d'unas, Coma lo francés o lo portugués, utilizan dos mots especifics; d'autras, per contra, an un mot e una perifrasi. En catalan, se ditz "ciutadà" pel concèpte politic e "de ciutat" per l'autre. En occitan, me semblan qu'òm parla plan sovent del "monde de la vila" tanben, e que "ciutadan"/"ciutadin" pòt servir pels dos concèptes sens cap de problèma. Subretot, la question es qu'es aital que s'es estat fach dempuèi totjorn… perqué o voler cambiar?
Enguèra plan bon quete article, nen volèm d'autris coma-quò, mercés Domergue!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari