Opinion
Aura: l’auròra d’una nòva region occitana?
De l’autoritària reforma dei regions francesas lei debats occitanistas se son mai que mai concentrats sus lo nom de la nòva entitat que fusiona Miegjorn-Pirenèus e Lengadòc-Rosselhon. Coma li dire? “Occitània”? “Occitània Centrala”? “Sud-Occitània”? “Lengadòc”? “Occitània-Catalonha”?... A cada proposicion sei seguidors afogats ò, au contrari, seis adversaris encanhats...
Se parlèt fòrça mens de la fusion entre Aquitània, Lemosin e Peitau-Charantas. Cèrtas, i aguèt una insurreccion timideta en Lemosin, mai faguèt chic. Au fons, serà –en teoria– una region essencialament occitana, amb una capitala ela mesma occitana, Bordèu, e revertarà bensai un pauc lo prestigiós ducat d’Aquitània medievau.
Per còntra, cu de verai protestèt còntra l’union forçada d’Auvèrnhe e de Ròse-Aups, que ja certans li dison “Aura” (AuvèrnheRòseAups)? Tras qu’impressionant siguèt lo silenci. Pasmens una region occitana, ont cabon non solament Auvèrnhe pròpriament dich mai tanben leis istorics Borbonés e Velai, desapareis, absorbida per una enòrma entitat artificiala de quasi 70 000 km2 e d’aperaquí 7,7 milions d’abitants, la quatrena de l’estat francés en superfícia e la segonda en populacion.
La region Ròse-Aups èra essencialament arpitana, mai conven de dire que l’identitat arpitana i es tras que febla, maugrat una reconeissença oficiala dau francoprovençau –tèrme usuau, mai ambigú e erronèu que designa l’arpitan– coma element de son patrimòni, coma l’occitan, en 2009. Franc de Savòia, non i vesi gaire de revendicacion culturala arpitana. Sant Estève, Lion e Grenòble se veson coma de ciutats francesas.
Dins una region, au fons, mai que mai provinciala francesa dins sa vision de se, lei parçans occitans i èran tras que minoritaris: una partida, a l’oèst e au sud, dau departament de Léger, Vivarés (lo departament d’Ardecha) e la partida occitana de l’ancian Daufinat que se tròba pas en Provença: lo departament de Droma e lo sud, pauc poblat, d’Isèra. Un pauc mai de 800 000 estatjants entre 6,4 milions.
Mai ara, que se passarà amb l’incorporacion d’Auvèrnhe? Arriban dins l’entitat administrativa 1,3 milions d’occitan. Ansin serem –i abiti ieu tanben– mai de 2,1 milions. E serem quasi un pauc mens lo tèrç de la nòva region.
De segur, ben siáu conscient que lei causas son tras que complèxas en Aura. Son pas de luòcs centraus de l’occitanisme, e s’encara i a de locutors naturaus, la lenga nòstra es quasi absenta de l’ensenhament e dei mèdias. En mai d’aquò, la geografia non ajuda gaire ai contactes interoccitans. Per exemple, se, dins la Valada dau Ròse ont abiti, en Tricastin, regardam devèrs Provença e l’autra riba dau Ròse, en Vivarés, mai au nòrd aquelei de Valença non sabon se lor cau regardar devèrs lo sud occitan ò devèrs Sant Estève, Lion ò Grenòble. E despuei mon Daufinat que se vòu provençau, nos còsta de comunicar amb leis auvernhats, delà lo Massís Centrau... Clarmont nos sembla tròp luenchenca...
Pasmens, maugrat aqueleis empaches, seriá una error per leis occitanistas d’eissubliar mai de 2,1 milions d’occitans, coma tanben s’enganariam fòrça lei de la nòva region de non s’organizar ni de se coordenar eficaçament per portar mai luench e mai naut la revendicacion de nòstrei lenga e cultura. D’aitan mai que la region ven de cambiar de majoritat. Ara la dirigís un elegit d’Occitània, Laurent Wauquiez, un òme d’una drecha dura, que siguèt promier cònsol de Puèi de Velai, mai es pauc probable que s’interèsse gaire a l’occitan. En 2009, durant lo debat sus la reconeissença de l’arpitan e de l’occitan per Ròse-Aups, la drecha aviá refusat de votar.
Ven a nautres, per tant, de luchar per qu’Aura siga l’auròra d’una nòva region occitana.
Se parlèt fòrça mens de la fusion entre Aquitània, Lemosin e Peitau-Charantas. Cèrtas, i aguèt una insurreccion timideta en Lemosin, mai faguèt chic. Au fons, serà –en teoria– una region essencialament occitana, amb una capitala ela mesma occitana, Bordèu, e revertarà bensai un pauc lo prestigiós ducat d’Aquitània medievau.
Per còntra, cu de verai protestèt còntra l’union forçada d’Auvèrnhe e de Ròse-Aups, que ja certans li dison “Aura” (AuvèrnheRòseAups)? Tras qu’impressionant siguèt lo silenci. Pasmens una region occitana, ont cabon non solament Auvèrnhe pròpriament dich mai tanben leis istorics Borbonés e Velai, desapareis, absorbida per una enòrma entitat artificiala de quasi 70 000 km2 e d’aperaquí 7,7 milions d’abitants, la quatrena de l’estat francés en superfícia e la segonda en populacion.
La region Ròse-Aups èra essencialament arpitana, mai conven de dire que l’identitat arpitana i es tras que febla, maugrat una reconeissença oficiala dau francoprovençau –tèrme usuau, mai ambigú e erronèu que designa l’arpitan– coma element de son patrimòni, coma l’occitan, en 2009. Franc de Savòia, non i vesi gaire de revendicacion culturala arpitana. Sant Estève, Lion e Grenòble se veson coma de ciutats francesas.
Dins una region, au fons, mai que mai provinciala francesa dins sa vision de se, lei parçans occitans i èran tras que minoritaris: una partida, a l’oèst e au sud, dau departament de Léger, Vivarés (lo departament d’Ardecha) e la partida occitana de l’ancian Daufinat que se tròba pas en Provença: lo departament de Droma e lo sud, pauc poblat, d’Isèra. Un pauc mai de 800 000 estatjants entre 6,4 milions.
Mai ara, que se passarà amb l’incorporacion d’Auvèrnhe? Arriban dins l’entitat administrativa 1,3 milions d’occitan. Ansin serem –i abiti ieu tanben– mai de 2,1 milions. E serem quasi un pauc mens lo tèrç de la nòva region.
De segur, ben siáu conscient que lei causas son tras que complèxas en Aura. Son pas de luòcs centraus de l’occitanisme, e s’encara i a de locutors naturaus, la lenga nòstra es quasi absenta de l’ensenhament e dei mèdias. En mai d’aquò, la geografia non ajuda gaire ai contactes interoccitans. Per exemple, se, dins la Valada dau Ròse ont abiti, en Tricastin, regardam devèrs Provença e l’autra riba dau Ròse, en Vivarés, mai au nòrd aquelei de Valença non sabon se lor cau regardar devèrs lo sud occitan ò devèrs Sant Estève, Lion ò Grenòble. E despuei mon Daufinat que se vòu provençau, nos còsta de comunicar amb leis auvernhats, delà lo Massís Centrau... Clarmont nos sembla tròp luenchenca...
Pasmens, maugrat aqueleis empaches, seriá una error per leis occitanistas d’eissubliar mai de 2,1 milions d’occitans, coma tanben s’enganariam fòrça lei de la nòva region de non s’organizar ni de se coordenar eficaçament per portar mai luench e mai naut la revendicacion de nòstrei lenga e cultura. D’aitan mai que la region ven de cambiar de majoritat. Ara la dirigís un elegit d’Occitània, Laurent Wauquiez, un òme d’una drecha dura, que siguèt promier cònsol de Puèi de Velai, mai es pauc probable que s’interèsse gaire a l’occitan. En 2009, durant lo debat sus la reconeissença de l’arpitan e de l’occitan per Ròse-Aups, la drecha aviá refusat de votar.
Ven a nautres, per tant, de luchar per qu’Aura siga l’auròra d’una nòva region occitana.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#1 Sabi pas se Lemosin es o non es un present per Bordèu. Mas çò segur es que França jamai non foguèt pas un present per Occitania… E las fragmentacions ditas "regionalas" que nos impausa França non nos val res per res, ja qu'aquesta trocinejada se vòl ostentatòriamentcopada de tot ligam cultural dit "etnic". França vòl far desaparéisser cap e tot sas etnias, aitant segurament coma Turquia. Es aquò, lo problèma que totes los autres aquí evocat de pervenon.
Lo limosin es pas un cadeu per la nòva region de Bordeu. Per aver un oftamologiste en Limosin chau esperar un an e benleu mai o ben anat en cerchar v-un a Bordeu o Tolosa o Paris. I a de mens en mens de medecins, de mai en mai de retirats e de pus en pus de populacions vielhas. Es pas estonant que las chargas socialas augmenten. Ente lo temps ente lo Limosin assurava son autonomia alimentari pendent la guerra?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari