Opinion
L’alternància consonantica
Dins de mots d’una meteissa familha, certanas consonantas càmbian en foncion de la vocala que seguís, per fin de gardar un son identic. Son las alternàncias consonanticas. Se resumisson dins lo tablèu seguent.
L’alternància c~qu
Lo son se basa [k] s’escriu c davant a, o, u; s’escriu qu davant e, i.
Aquò se vei en particular dins los vèrbs, quand c o qu es la darrièra consonanta del radical.
S’escriu en general c davant a, o. Pauc de mots accèptan qu davant a, o.
Remarquem las pronóncias dialectalas: en auvernhat, c se pronóncia [kj] (‘ky’) davant u(acusar) mentre que qu se pronóncia [kj] (’ky’) davant i (quilomètre).
L’alternància ç~c
Lo son [s] se pòt escriure ç davant a, o, u; s’escriu c davant e, i.
Aquò se vei en particular dins los vèrbs, quand ç o c es la darrièra consonanta del radical.
Notem qu’es possible, tanben, de metre una -ç en fin de mot.
Notem que s’escriu solament c sens cedilha davant e, i e pas jamai ç.
Remarquem las pronóncias dialectalas: en auvernhat, ç se pronóncia [ʃ] (‘sh’) davant u (torçut) mentre que c se pronóncia [ʃ] (‘sh’) davant i (decidir).
L’alternància g~gu
Los sons [g~ɣ] (vejatz las nuanças aquí) s’escrivon g davant a, o, u; s’escrivon gu davant e, i.
Aquò se vei en particular dins los vèrbs, quand g o gu es la darrièra consonanta del radical.
Remarquem las pronóncias dialectalas:
L’alternància j~g
Lo son [dʒ] (‘dzh’) s’escriu j davant a, o, u; s’escriu g davant e, i.
Aquò se vei en particular dins los vèrbs, quand j o g es la darrièra consonanta del radical.
S’escriu en general g davant e, i. Pauc de mots accèptan j davant e, i.
Remarquem las pronóncias dialectalas:
L’alternància tj~tg
Lo son [dʒ] (‘dzh’) se pòt escriure tj davant a, o, u; s’escriu tg davant e, i.
Aquò se vei en particular dins los vèrbs, quand tj o tg es la darrièra consonanta del radical.
Notem que s’escriu solament tg davant e, i e pas jamai tj.
Remarquem las pronóncias dialectalas:
I a d’autras pronóncias localas de possiblas, que son totas valablas. Per subrecargar pas l’expausat general, las pòdi pas precisar dins aqueste article.
| son de basa de la consonanta | notacion abituala davant a, o, u | notacion abituala davant e, i | |||
| [k] | ca | co | cu | que | qui |
| [s] | ça | ço | çu | ce | ci |
| [g] | ga | go | gu | gue | gui |
| [dʒ] (‘dzh’) | ja | jo | ju | ge | gi |
| [dʒ] (‘dzh’) | tja | tjo | tju | tge | tgi |
L’alternància c~qu
Lo son se basa [k] s’escriu c davant a, o, u; s’escriu qu davant e, i.
anticari ~ antiquitat
Aquò se vei en particular dins los vèrbs, quand c o qu es la darrièra consonanta del radical.
atacar, atacan ~ ataqui, ataquères
S’escriu en general c davant a, o. Pauc de mots accèptan qu davant a, o.
atacar, blocatge, republica (mas qualitat)
concors, córrer, còla (mas aquò)
concors, córrer, còla (mas aquò)
Remarquem las pronóncias dialectalas: en auvernhat, c se pronóncia [kj] (‘ky’) davant u(acusar) mentre que qu se pronóncia [kj] (’ky’) davant i (quilomètre).
L’alternància ç~c
Lo son [s] se pòt escriure ç davant a, o, u; s’escriu c davant e, i.
abraçar ~ bracet
dançar, dançum ~ dancejar
dançar, dançum ~ dancejar
Aquò se vei en particular dins los vèrbs, quand ç o c es la darrièra consonanta del radical.
dançar, dançan ~ danci, dancères
Notem qu’es possible, tanben, de metre una -ç en fin de mot.
braç, doç, Laurenç, esfòrç
Notem que s’escriu solament c sens cedilha davant e, i e pas jamai ç.
Remarquem las pronóncias dialectalas: en auvernhat, ç se pronóncia [ʃ] (‘sh’) davant u (torçut) mentre que c se pronóncia [ʃ] (‘sh’) davant i (decidir).
L’alternància g~gu
Los sons [g~ɣ] (vejatz las nuanças aquí) s’escrivon g davant a, o, u; s’escrivon gu davant e, i.
amiga ~ amigueta
Aquò se vei en particular dins los vèrbs, quand g o gu es la darrièra consonanta del radical.
obligar, obligan ~ obligui, obliguères
Remarquem las pronóncias dialectalas:
— En auvernhat, provençal, niçard, vivaroalpenc e lemosin, òm pronóncia solament [g] e pas [ɣ].
— En auvernhat, g se pronóncia [gj] (‘g-y’) davant u (agulha) mentre que gu se pronóncia [gj] (‘g-y’) davant i (guitarra).
— En auvernhat, g se pronóncia [gj] (‘g-y’) davant u (agulha) mentre que gu se pronóncia [gj] (‘g-y’) davant i (guitarra).
L’alternància j~g
Lo son [dʒ] (‘dzh’) s’escriu j davant a, o, u; s’escriu g davant e, i.
roja ~ roge
Aquò se vei en particular dins los vèrbs, quand j o g es la darrièra consonanta del radical.
manjar, manjan ~ mangi, mangères
potonejar, potonejan ~ potonegi, potonegères
potonejar, potonejan ~ potonegi, potonegères
S’escriu en general g davant e, i. Pauc de mots accèptan j davant e, i.
getar, geografia, roge (mas projècte)
biologia, gimnastica, agir (mas Jiròni)
biologia, gimnastica, agir (mas Jiròni)
Remarquem las pronóncias dialectalas:
— En auvernhat, j se pronóncia [dz] davant a, o (manjar, jorn) mas [dʒ] (‘dzh’) davant u (jurar); g se pronóncia [dz] davant e (roge) mas [dʒ] (‘dzh’) davant i (legir).
— En lemosin, j se pronóncia [dz] davant a, o, u (manjar, jorn, jurar); g se pronóncia [dz] davant e, i (roge, legir).
— En gascon e sud-lengadocian, j se pronóncia [ʒ] (‘zh’) davant a, o, u (manjar, jorn, jurar); g se pronóncia [ʒ] (‘zh’) davant e, i (roge, legir).
— En lemosin, j se pronóncia [dz] davant a, o, u (manjar, jorn, jurar); g se pronóncia [dz] davant e, i (roge, legir).
— En gascon e sud-lengadocian, j se pronóncia [ʒ] (‘zh’) davant a, o, u (manjar, jorn, jurar); g se pronóncia [ʒ] (‘zh’) davant e, i (roge, legir).
L’alternància tj~tg
Lo son [dʒ] (‘dzh’) se pòt escriure tj davant a, o, u; s’escriu tg davant e, i.
lotjament ~ lotgís
Aquò se vei en particular dins los vèrbs, quand tj o tg es la darrièra consonanta del radical.
viatjar, viatjan ~ viatgi, viatgères
Notem que s’escriu solament tg davant e, i e pas jamai tj.
Remarquem las pronóncias dialectalas:
— En auvernhat, tj se pronóncia [dz] davant a, o (viatjar, totjorn) mas [dʒ] (‘dzh’) davant u (gatjura); tg se pronóncia [dz] davant e (viatge) mas [dʒ] (‘dzh’) davant i (lotgís).
— En lemosin, tj se pronóncia [dz] davant a, o, u (viatjar, totjorn, gatjura); tg se pronóncia [dz] davant e, i (viatge, lotgís).
— En gascon e sud-lengadocian, tj se pronóncia [dʒ] (‘dzh’) davant a, o, u (viatjar, totjorn, gatjura); tg se pronóncia [dʒ] (‘dzh’) davant e, i (viatge, lotgís).
— En lemosin, tj se pronóncia [dz] davant a, o, u (viatjar, totjorn, gatjura); tg se pronóncia [dz] davant e, i (viatge, lotgís).
— En gascon e sud-lengadocian, tj se pronóncia [dʒ] (‘dzh’) davant a, o, u (viatjar, totjorn, gatjura); tg se pronóncia [dʒ] (‘dzh’) davant e, i (viatge, lotgís).
NB — Aital lo gascon e lo sud-lengadocian fan una diferéncia fonetica entre, d’un caire, tj e tg que se pronóncian [dʒ] (‘dzh’) e, de l’autre, j e g que se pronóncian [ʒ] (’zh’).
I a d’autras pronóncias localas de possiblas, que son totas valablas. Per subrecargar pas l’expausat general, las pòdi pas precisar dins aqueste article.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari