Opinion
Toponims occitans en Africa (I): en Africa dau Nòrd, Argeria
Au Magreb, parlema a l’ocasian d’a colonizacian catalanovalenciana au Marròc o d’u sicilians en Tunisia. Mas a colonizacian occitana, se semelha (sembla) que foguèt gaire structuraia dins aquelu territòris que s’i asperema gaire, a pasmens existit un pauc. Ancui, en Magreb, veguema Argeria principalament. Per nòta, Argeria foguèt “francesa mai d’ora” -partent de 1830 (a 1962)- qu’a Contea de Niça (anexaia a França en 1860) e E Vile Líbere de Mentan e Recabruna (anexaie a França en 1861).
Levat o cas quiar (clar) d’Abbo o Abboville que trobema a l’encòup cambiament de nom de comuna per un nom occitan e populacian occitana, a màger part d’e designacions san de patronims e toponims occitans. Dona a pensar que foguèron donats per un cèrt nombre d’occitans demorant en Argeria -mas sensa certituds sus o demai-. Levat quora avema un omenatge en donar o nom occitan de qualqu’un de celèbre (que notema totun). Benlèu aquel patronim foguèt causit perqué u abitantes venian d'a mema regian occitana qu'aquela persona celèbra, a l'image de parar a soa comuna damb un "sant (o sant "reial/ republican") patron" de vertuts fòrtas.
— Abboville o Abbo, dau patronim occitan “Abbo”. O vilatge dau Castelar ese tocat per a crisi agricòla d’a fin dau sécolo 19. En causa d’a davalaia d’a produccian d’òli, quasi tot o vilatge, 80 persone damb o cònsol ABBO Adraste (scenàrio “au mòde Pigüé”) van en Cabilia en 1872 e crean a ciutat de “Abboville” a “Bois Sacré”. Referéncia: http://www.castellar.fr/index.php?id=4174
Nòta: en 1873 ABBO Adraste a o statut d’Adjonch special d’a “Comuna indigena de Dellys”. En 1873 es rempiaçat per M. REVOL. Torna en 1875 avanch de devenir Cònsol en 1879 quora a comuna deven “Comuna de Pien Exercici”. Pilha a retiraia a BÔNE pròche de son enfant Rémus, director du Vinhales d’a Societat Domaniala d’a Banca d’Argeria despui 1886 e secretari general dau Sindicat d’a Seybouse en 1892. Es succedit en 1896 per un autre occitan dau païse mentonasc TRUCHI Jean-Baptiste pui en 1904 per TARDIEU Jean. Se porema de segur pensar qu’a lenga d’a comuna entre u colons castelarencs èra l’occitan.
O vilatge se ditz aüra “Tizi Naïth Aïsha” en cabile (e “Sidi Daod” en arab).
— Auribeau, dau toponim occitan “Auribeu”. Non sabem s’es perqué u colons venian d’a comuna de Vauclusa o d’Auribeu de Sianha o ancara d’Auribeu aüra integraia dins la comuna d’Autas-Duias o s’es per una autra rasan. Aüra aquela comuna se ditz ”Aïn Sharshar”.
— Barral, patronim occitan: aquela comuna se ditz aüra “Shiani”
Referéncia sus wikipèdia.
Levat o cas quiar (clar) d’Abbo o Abboville que trobema a l’encòup cambiament de nom de comuna per un nom occitan e populacian occitana, a màger part d’e designacions san de patronims e toponims occitans. Dona a pensar que foguèron donats per un cèrt nombre d’occitans demorant en Argeria -mas sensa certituds sus o demai-. Levat quora avema un omenatge en donar o nom occitan de qualqu’un de celèbre (que notema totun). Benlèu aquel patronim foguèt causit perqué u abitantes venian d'a mema regian occitana qu'aquela persona celèbra, a l'image de parar a soa comuna damb un "sant (o sant "reial/ republican") patron" de vertuts fòrtas.
— Abboville o Abbo, dau patronim occitan “Abbo”. O vilatge dau Castelar ese tocat per a crisi agricòla d’a fin dau sécolo 19. En causa d’a davalaia d’a produccian d’òli, quasi tot o vilatge, 80 persone damb o cònsol ABBO Adraste (scenàrio “au mòde Pigüé”) van en Cabilia en 1872 e crean a ciutat de “Abboville” a “Bois Sacré”. Referéncia: http://www.castellar.fr/index.php?id=4174
Nòta: en 1873 ABBO Adraste a o statut d’Adjonch special d’a “Comuna indigena de Dellys”. En 1873 es rempiaçat per M. REVOL. Torna en 1875 avanch de devenir Cònsol en 1879 quora a comuna deven “Comuna de Pien Exercici”. Pilha a retiraia a BÔNE pròche de son enfant Rémus, director du Vinhales d’a Societat Domaniala d’a Banca d’Argeria despui 1886 e secretari general dau Sindicat d’a Seybouse en 1892. Es succedit en 1896 per un autre occitan dau païse mentonasc TRUCHI Jean-Baptiste pui en 1904 per TARDIEU Jean. Se porema de segur pensar qu’a lenga d’a comuna entre u colons castelarencs èra l’occitan.
O vilatge se ditz aüra “Tizi Naïth Aïsha” en cabile (e “Sidi Daod” en arab).
— Auribeau, dau toponim occitan “Auribeu”. Non sabem s’es perqué u colons venian d’a comuna de Vauclusa o d’Auribeu de Sianha o ancara d’Auribeu aüra integraia dins la comuna d’Autas-Duias o s’es per una autra rasan. Aüra aquela comuna se ditz ”Aïn Sharshar”.
— Barral, patronim occitan: aquela comuna se ditz aüra “Shiani”
— Borely, patronim occitan provençal, en occitan provençal “Borreli”. Aquela comuna se ditz aüra “Omria”
— Brea, dau patronim occitan vivaroalpenc Brea en omenatge a Jean Baptiste Fidèle Bréa, naishut en 1790 a Mentan. A comuna se sonèt a l’independéncia “Abo Tashfin”. En 1984, ese restacaia a “Tala Imsan” (“Tlemsan” en arab). Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Bugeaud, dau patronim lemosin perigòrd, en occitan "Bujaud". De Tomàs Robèrt Bugeaud, marqués de La Piconariá, duc d'Isly, marescal de França, naishut a Lemòtges, governaire general d'Algeria. Aüra se ditz "Sraidi" ("Seraïdi" en arab). Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Cavaignac, dau patronim aut-lengadocian, en occitan Cavanhac. Aquela comuna se ditz aüra “Abo El Hassan”. Aicí semelha que sigue un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Clauzel, dau patronim occitan sud-lemosin o sud-lengadocian narbonés o dau nimesenc, en occitan “Clausèl”. Aquela comuna se ditz aüra ”Hoari Bomedien” (ancianament “Aïn Hassania”).
— Combes, dau patronim nòrd-lengadocian, en occitan "Combas", dau president d'a República francesa Emili Combes, naishut a Ròcacorba dintre o meme airal. Aquela comuna se ditz aüra ”Asfor”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— De Foucauld, dau patronim lemosin perigòrd De Focaud, de Charles de Foucauld, familha originària de Perigòrd. Aquela comuna se ditz aüra ”Reshaiga". Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Desaix, dau patronim auvernhat Dels Ais (forma de verificar), de Loís Charles Antòni Desaix dich "O Sultan Just", naishut a Aiat de Siola en Auvèrnhe. Aquela comuna se ditz aüra ”Nadòr". Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Felix Faure, dau patronim nòrd-occitan "Faure" frequent en Daufinat (en sud-occitan Fabre), dau president d'a República. Aquela comuna se ditz aüra ”Taguitont" (Si Mostafa en arab). Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Gaston Doumergue, dau president d’a República naishut a “Aiguas Vivas” dins l’airal nimesenc. Aquela comuna se ditz aüra: “Oed Berquesh”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Horace Vernet, dau patronim occitan vernet, dau pintre occitan probable. Aquela comuna se ditz aüra: “Taoerga- Tizi Naïth Aïsha" (deformat en "Taorga" en arab).
— Jean Rigal, patronim aut-lengadocian roergat. Aquela comuna se ditz aüra: “Berrish”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un.
— La Calle, de l’occitan “a cala” = l’abric, a calanca per u bateles? Tre 1553, Tomàs Lenche (Lincio o Lenci, d’origina còrsa), un ric negociant, ancian patron de batèls de Marselha, obten dau Pasha l’autorizacian d’installar un bastian francés, una companhia de pesca, e de cobiar o Coralh roge mediterranèu que La Cala ne’n deven o centre damb a Companhia marselhesa d’e concessions d’Africa. Aquela comuna se ditz aüra: “El Cala”.
— Lafayette, dau patronim auvernhat "La Faieta", de Gilbert dau Motier, marqués de La Faieta, dich « La Faieta », naishut a Chavanhac (Sant Jòrgi d'Aurac). Aquela comuna se ditz aüra "Bogaèa" (deformat en "Bogaa" en arab).
— La Madrague, de l’occitan “a madraga” per pescar. Aquela comuna se ditz aüra: “El Jamila”.
— Lavayssière, de l’occitan “a vaissiera” = una avelanea, o dau patronim aut-lengadocian carcinòl e agenés. Aquela comuna se ditz aüra: “Aïn Iossef”.
— Laveran, patronim gascon armanhaqués e tolosan. Aquela comuna se ditz aüra: “Oyon El Assafir”.
— La Pérouse, de Jean François de Galaup, còmte de La Pérouse, patronim d’aut-lengadòc (albigés). Aquela comuna se ditz aüra: “Tamentfost”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Massena, dau patronim vivaroalpenc e niçard "Massena", dau general francés Andrieu Massena, dich "o traite a la soa patria" per u niçards. Aquela comuna se ditz aüra: "Wlad Benèebdelqader" (Oled Ben Abdelcader en aran). Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Mercier-Lacombe, dau patronim lemosin perigòrd Mercièr-Lacomba, de Mercier-Lacombe Nicolau, dich Gustau naishut a La Chabrolia a Autafòrt. Prefècte e Governaire civil d'Argeria. Aquela comuna se ditz aüra: Sfisef.
— Montagnac, dau patronim sud-lemosin notament, en occitan “Montanhac”. Aquela comuna se ditz aüra: “Remshi”.
— Montaigne, dau patronim lemosin perigòrd "Montanha", de Miquèl de Montanha, pensaire e òme politic d'a Renaissença. Aquela comuna se ditz aüra: Lèewwana ("El Aoana" en arab).
— Montesquieu, patronim gascon bordalés, de Carles Loís de Secondat, baron de La Breda e de Montesquieu dich "Montesquieu". Aquela comuna se ditz aüra: "Mdaorosh". Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Montgolfier dau patronim vivaroalpenc Montgolfier, de Montgolfier familha de papiaires a Vidalon masatge de Davesiu (verificar o toponim, francizat en "Davézieux"). Aquela comuna se ditz aüra: Reoeiia (Raoia en arab).
— Montpensier dau toponim o patronim nòble auvernhat, en occitan Monpansèir. Aquela comuna se ditz aüra: "Leblida" ("Blida" en arab).
— Paul Cazelles, dau patronim aut-lengadocian albigés “Casèlas”. Aquela comuna se ditz aüra: “Aïn Ossera”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Paul Doumer, dau president d’a República originari d’Aut-lengadòc (Cantal). Aquela comuna se ditz aüra: ”Sidi Embarec”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Pélissier, dau patronim panoccitan “Pelissier”. Aquela comuna se ditz aüra: “Saiada”.
— Pointe-Pescade, de l’occitan “Poncha Pescada”. Citam Albert Truphémus, naishut en 1873 a Remolins, inspector de l’ensenhament indigèna, autor de “Ferhat, instituteur indigène”, Alger, 1935, defuntat en 1948 en aquela comuna. Aquela comuna se ditz aüra: “Raïs Hamido”.
— Polignac, dau patronim auvernhat de Velai, en occitan Polinhac. Aquela comuna se ditz aüra "Illizi".
— Rivet, du toponim/ patronim occitan Rivet (pichon riu). Aquela comuna se ditz aüra "Meftah".
— Thiers, dau nom dau marselhés president d’a República francesa. Aüra: “Kadiria” (avanch “Aïn om El Aleg”). Idem per Thiersville, aüra ”Ghriss”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Tounin, de l’occitan “Tonin”, pichan Antòni? Aüra: Kheir Din”.
— Uzes-le-Duc, dau toponim occitan “Usès” pròche Nimes. Aüra: “Oed El Abtal”.
— Vialar, dau patronim aut-lengadocian albigés o dau toponim occitan “vialar” varianta de “vilar”? Aüra: “Tissemsil” en amazigh.
— Villars, dau patronim occitan entre Lemosin, Carcin (Aut-Lengadòc) e Landas o de l’occitan “vilar” = masatge? Aüra: “Oed Sheham”.
— Bugeaud, dau patronim lemosin perigòrd, en occitan "Bujaud". De Tomàs Robèrt Bugeaud, marqués de La Piconariá, duc d'Isly, marescal de França, naishut a Lemòtges, governaire general d'Algeria. Aüra se ditz "Sraidi" ("Seraïdi" en arab). Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Cavaignac, dau patronim aut-lengadocian, en occitan Cavanhac. Aquela comuna se ditz aüra “Abo El Hassan”. Aicí semelha que sigue un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Clauzel, dau patronim occitan sud-lemosin o sud-lengadocian narbonés o dau nimesenc, en occitan “Clausèl”. Aquela comuna se ditz aüra ”Hoari Bomedien” (ancianament “Aïn Hassania”).
— Combes, dau patronim nòrd-lengadocian, en occitan "Combas", dau president d'a República francesa Emili Combes, naishut a Ròcacorba dintre o meme airal. Aquela comuna se ditz aüra ”Asfor”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— De Foucauld, dau patronim lemosin perigòrd De Focaud, de Charles de Foucauld, familha originària de Perigòrd. Aquela comuna se ditz aüra ”Reshaiga". Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Desaix, dau patronim auvernhat Dels Ais (forma de verificar), de Loís Charles Antòni Desaix dich "O Sultan Just", naishut a Aiat de Siola en Auvèrnhe. Aquela comuna se ditz aüra ”Nadòr". Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Felix Faure, dau patronim nòrd-occitan "Faure" frequent en Daufinat (en sud-occitan Fabre), dau president d'a República. Aquela comuna se ditz aüra ”Taguitont" (Si Mostafa en arab). Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Gaston Doumergue, dau president d’a República naishut a “Aiguas Vivas” dins l’airal nimesenc. Aquela comuna se ditz aüra: “Oed Berquesh”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Horace Vernet, dau patronim occitan vernet, dau pintre occitan probable. Aquela comuna se ditz aüra: “Taoerga- Tizi Naïth Aïsha" (deformat en "Taorga" en arab).
— Jean Rigal, patronim aut-lengadocian roergat. Aquela comuna se ditz aüra: “Berrish”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un.
— La Calle, de l’occitan “a cala” = l’abric, a calanca per u bateles? Tre 1553, Tomàs Lenche (Lincio o Lenci, d’origina còrsa), un ric negociant, ancian patron de batèls de Marselha, obten dau Pasha l’autorizacian d’installar un bastian francés, una companhia de pesca, e de cobiar o Coralh roge mediterranèu que La Cala ne’n deven o centre damb a Companhia marselhesa d’e concessions d’Africa. Aquela comuna se ditz aüra: “El Cala”.
— Lafayette, dau patronim auvernhat "La Faieta", de Gilbert dau Motier, marqués de La Faieta, dich « La Faieta », naishut a Chavanhac (Sant Jòrgi d'Aurac). Aquela comuna se ditz aüra "Bogaèa" (deformat en "Bogaa" en arab).
— La Madrague, de l’occitan “a madraga” per pescar. Aquela comuna se ditz aüra: “El Jamila”.
— Lavayssière, de l’occitan “a vaissiera” = una avelanea, o dau patronim aut-lengadocian carcinòl e agenés. Aquela comuna se ditz aüra: “Aïn Iossef”.
— Laveran, patronim gascon armanhaqués e tolosan. Aquela comuna se ditz aüra: “Oyon El Assafir”.
— La Pérouse, de Jean François de Galaup, còmte de La Pérouse, patronim d’aut-lengadòc (albigés). Aquela comuna se ditz aüra: “Tamentfost”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Massena, dau patronim vivaroalpenc e niçard "Massena", dau general francés Andrieu Massena, dich "o traite a la soa patria" per u niçards. Aquela comuna se ditz aüra: "Wlad Benèebdelqader" (Oled Ben Abdelcader en aran). Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Mercier-Lacombe, dau patronim lemosin perigòrd Mercièr-Lacomba, de Mercier-Lacombe Nicolau, dich Gustau naishut a La Chabrolia a Autafòrt. Prefècte e Governaire civil d'Argeria. Aquela comuna se ditz aüra: Sfisef.
— Montagnac, dau patronim sud-lemosin notament, en occitan “Montanhac”. Aquela comuna se ditz aüra: “Remshi”.
— Montaigne, dau patronim lemosin perigòrd "Montanha", de Miquèl de Montanha, pensaire e òme politic d'a Renaissença. Aquela comuna se ditz aüra: Lèewwana ("El Aoana" en arab).
— Montesquieu, patronim gascon bordalés, de Carles Loís de Secondat, baron de La Breda e de Montesquieu dich "Montesquieu". Aquela comuna se ditz aüra: "Mdaorosh". Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Montgolfier dau patronim vivaroalpenc Montgolfier, de Montgolfier familha de papiaires a Vidalon masatge de Davesiu (verificar o toponim, francizat en "Davézieux"). Aquela comuna se ditz aüra: Reoeiia (Raoia en arab).
— Montpensier dau toponim o patronim nòble auvernhat, en occitan Monpansèir. Aquela comuna se ditz aüra: "Leblida" ("Blida" en arab).
— Paul Cazelles, dau patronim aut-lengadocian albigés “Casèlas”. Aquela comuna se ditz aüra: “Aïn Ossera”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Paul Doumer, dau president d’a República originari d’Aut-lengadòc (Cantal). Aquela comuna se ditz aüra: ”Sidi Embarec”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Pélissier, dau patronim panoccitan “Pelissier”. Aquela comuna se ditz aüra: “Saiada”.
— Pointe-Pescade, de l’occitan “Poncha Pescada”. Citam Albert Truphémus, naishut en 1873 a Remolins, inspector de l’ensenhament indigèna, autor de “Ferhat, instituteur indigène”, Alger, 1935, defuntat en 1948 en aquela comuna. Aquela comuna se ditz aüra: “Raïs Hamido”.
— Polignac, dau patronim auvernhat de Velai, en occitan Polinhac. Aquela comuna se ditz aüra "Illizi".
— Rivet, du toponim/ patronim occitan Rivet (pichon riu). Aquela comuna se ditz aüra "Meftah".
— Thiers, dau nom dau marselhés president d’a República francesa. Aüra: “Kadiria” (avanch “Aïn om El Aleg”). Idem per Thiersville, aüra ”Ghriss”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
— Tounin, de l’occitan “Tonin”, pichan Antòni? Aüra: Kheir Din”.
— Uzes-le-Duc, dau toponim occitan “Usès” pròche Nimes. Aüra: “Oed El Abtal”.
— Vialar, dau patronim aut-lengadocian albigés o dau toponim occitan “vialar” varianta de “vilar”? Aüra: “Tissemsil” en amazigh.
— Villars, dau patronim occitan entre Lemosin, Carcin (Aut-Lengadòc) e Landas o de l’occitan “vilar” = masatge? Aüra: “Oed Sheham”.
Referéncia sus wikipèdia.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari