Opinion
Per un estatut de las lengas de França: Yugong e la montanha, lo retorn
Començam d’estre acostumats, despuèi lo temps: a chasque còp, chau tornar a l’ataca, fàcia au barri dreiçat dabans las revendicacions per la presa en compte d’un biais digne, enfin, de las lengas de França.
En octòbre, es l’ofensiva sus la Charta europenca qu’a fach chi.
En janvier, es la proposicion de lèi de Pau Molac qu’es estaa escobaa dins las condicions que sabèm.
Avèm dich aicí meteis, coma d’autres, tot lo ben que pensaviam dels pichons carculs politicians que dins los dos cases an enebit tota avançaa.
Aüra qu’avèm ben deplorat, per pas dire plorat, es benlèu temps de tirar las leiçòns e de veire quenta estrategia poèm utilizar per tornar a l’ataca.
Que faire? coma disia l’autre…
Sus la Charta europenca de las lengas regionalas, sabèm pron çò qu’explica lo fracàs repetat de sa ratificacion, maudespiech lo fach que lo Govèrn en son temps l’avia ben signaa.
Lo problèma es pas talament aqueu que los adversaris afortisson de lonja, sieie au pretz d’una mesconoissença de la realitat dau tèxte, sieie per pura malonestetat: sabèm pron que dins çò que la França a acceptat caup absoluament pas una preséncia vertadiera de las lengas regionalas dins l’usatge administratiu.
Los que dison que, la Charta foguesse ratifiaa, chalria apréner l’occitan dins lo Miegjorn per poer discutar a la pòsta amb lo prepausat, sieie an pas ren comprés, e pas lejut lo texte dins çò que França n’a signat, sieie o an lejut e decidan conscientament d’inventar un espaurugal per far paur au monde.
Çò que los adversaris refusan, es en realitat l’origina de la Charta, çò es lo nivèu europenc, amb la possibilitat d’un contraròtle per d’experts internacionaus sus lo biais que França aplicaria la charta. Brèu, lo debat es pres en ostatge per lo debat mai generau a l’entorn d’Euròpa, e dels limits pausats a la sobeirania nacionala. França en avent renonciat a pron causas dins aqueu domèni, d’unes pòion se pensar que resistar sus la question de las lengas regionalas, question segondària de tot biais, pòt compensar pas mau de causas.
De qué far alora?
Sabèm que de tot biais dins la Charta l’i a per l’essenciau çò que se fai ja, e pas ren mai. Finda la possibilitat de revirar en lenga regionala los tèxtes produches per una collectivitat territoriala es pas nòva: d’annaas en reire, Jacques Blanc, coma president a aquela epòca de la region Lengadòc-Rosselhon, avia pensat que se poia far. A naturalament pas foncionat perqué fondamentalament a pas fòrça interès, en defòra dau fach, d’acòrdi, que pòt semondre un emplec especializat…
Non solament en realitat la Charta adutz ren, mas tant se poiria qu’un govèrn mauvolent (n’avèm agut, e partit coma es, n’aurem encara) n’aprofichesse per refusar tota avançaa au nom dau fach que la Charta basta ben pron (l’avètz demandaa, l’avètz aüra, anessiatz doncas pas demandar mai).
Es doncas pas fatalament una tan bona idèia de tornar a l’ataca sus aqueu ponch. Sabèm ben de tot biais qu’a un moment o l’autre, la serp de mar tornarè surtir son morre.
Una lei?
Dos problèmas aquí:
2- Segond problèma, que l’afar Molac n’es just e just l’illustracion: la compatibilitat de çò qu’es demandat amb la legislacion actuala.
La PPL Molac, o ramento, es estaa regitaa en comission puèi en sesilha sus dos motius:
— la Lei Falloux suu finançament de las escòlas privaas, que lo tèxte Molac volia contornar,
— e l’illustrissim article 2 de la constitucion, qu’establís la preeminéncia dau francés.
Aquí se manifesta l’ordinària paranòia francesa sus la question de la lenga (tot çò qu’es donat a las lengas de França seria fatalament levat au francés…) combinat au vièlh mesprètz per los “patois”, lo tot vestit dau grand unifòrm de la defensa dels grands principis (lo refus dau comunautarisme e de l’identificacion au dintre de la societat francesa de grops particuliers que revendicarian de dreches aitant particuliers).
Aquò vòl dire que tota proposicion novèla (maugrat las promessas presidencialas, degun pantaisa pus d’un projecte de lei despausat per lo govèrn…) e mai prenguesse garda de pas focalizar suu sosten a las escòlas immersivas (coma o fai tanben au Senat la PPL de drecha Bas), se retrobaria un còp de mai empedia per lo tabó constitucionau.
Una sola solucion doncas, tornar a l’ataca sus l’article 2
Es çò qu’avia pas pogut capitar en 2008, quand la drecha avia desvirat lo debat vès l’article 1, encara mai tabó que lo 2, drant de laissar passar un article 75-1 que lo Conselh Constitucionau a lèu fach de proclamar vueide de tot contengut concret.
L’idèia aquí es de tornar a las originas, en 1992, au moment de l’adopcion de la revision de l’article 2, a dos jorns, amb aquò, de l’adopcion de la Charta per lo Conselh de l’Europa. A aqueu moment, d’unes deputats avian demandat que la formula “la langue de la République est le français” sieie completaa per un tròç de frasa precisant “dans le respect des langues régionales”.
Lo Garde des Sceaux de l’epòca, Michel Vauzelle, (que los Provençaus conoisson ben…) avia alora assegurat qu’aquel apondon èra pas indispensable, d’abòrd que tot lo monde èran consents sus la question de las lengas de França e las aimavan: es contra l’anglés que se chalia concentrar.
Veèm ben encuèi coma l’article 2 es eficaç contra las afichas en anglés, contra los títols de films en anglés, contra la poténcia de l’anglés coma lenga dels debats scientifics, e de la “chançon francesa” anglofòna…
Per contra, per las lengas regionalas, aquò marcha ben, mercés
Dins la practica, aquò vòl dire que la FELCO siam a preparar una letra als elejuts, que prepausarem a las autras associacions, occitanas o non, que militan per las lengas de França.
Aqueu tipe de mobilizacion collectiva entre lengas avia foncionat au moment de la discussion de la lei Peillon. Nos sembla que perdèm ren a assajar d’o tornar far foncionar. Esperam qu’aquela iniciativa trobarè lo resson que fai mestier.
En octòbre, es l’ofensiva sus la Charta europenca qu’a fach chi.
En janvier, es la proposicion de lèi de Pau Molac qu’es estaa escobaa dins las condicions que sabèm.
Avèm dich aicí meteis, coma d’autres, tot lo ben que pensaviam dels pichons carculs politicians que dins los dos cases an enebit tota avançaa.
Aüra qu’avèm ben deplorat, per pas dire plorat, es benlèu temps de tirar las leiçòns e de veire quenta estrategia poèm utilizar per tornar a l’ataca.
Que faire? coma disia l’autre…
Sus la Charta europenca de las lengas regionalas, sabèm pron çò qu’explica lo fracàs repetat de sa ratificacion, maudespiech lo fach que lo Govèrn en son temps l’avia ben signaa.
Lo problèma es pas talament aqueu que los adversaris afortisson de lonja, sieie au pretz d’una mesconoissença de la realitat dau tèxte, sieie per pura malonestetat: sabèm pron que dins çò que la França a acceptat caup absoluament pas una preséncia vertadiera de las lengas regionalas dins l’usatge administratiu.
Los que dison que, la Charta foguesse ratifiaa, chalria apréner l’occitan dins lo Miegjorn per poer discutar a la pòsta amb lo prepausat, sieie an pas ren comprés, e pas lejut lo texte dins çò que França n’a signat, sieie o an lejut e decidan conscientament d’inventar un espaurugal per far paur au monde.
Çò que los adversaris refusan, es en realitat l’origina de la Charta, çò es lo nivèu europenc, amb la possibilitat d’un contraròtle per d’experts internacionaus sus lo biais que França aplicaria la charta. Brèu, lo debat es pres en ostatge per lo debat mai generau a l’entorn d’Euròpa, e dels limits pausats a la sobeirania nacionala. França en avent renonciat a pron causas dins aqueu domèni, d’unes pòion se pensar que resistar sus la question de las lengas regionalas, question segondària de tot biais, pòt compensar pas mau de causas.
De qué far alora?
Sabèm que de tot biais dins la Charta l’i a per l’essenciau çò que se fai ja, e pas ren mai. Finda la possibilitat de revirar en lenga regionala los tèxtes produches per una collectivitat territoriala es pas nòva: d’annaas en reire, Jacques Blanc, coma president a aquela epòca de la region Lengadòc-Rosselhon, avia pensat que se poia far. A naturalament pas foncionat perqué fondamentalament a pas fòrça interès, en defòra dau fach, d’acòrdi, que pòt semondre un emplec especializat…
Non solament en realitat la Charta adutz ren, mas tant se poiria qu’un govèrn mauvolent (n’avèm agut, e partit coma es, n’aurem encara) n’aprofichesse per refusar tota avançaa au nom dau fach que la Charta basta ben pron (l’avètz demandaa, l’avètz aüra, anessiatz doncas pas demandar mai).
Es doncas pas fatalament una tan bona idèia de tornar a l’ataca sus aqueu ponch. Sabèm ben de tot biais qu’a un moment o l’autre, la serp de mar tornarè surtir son morre.
Una lei?
Dos problèmas aquí:
1- son contengut, premier.
Se tornam préner los exemples passats (es pas la chausia que nos manca, entre la cinquantena de proposicions parlementàrias que l’i a agut despuèi 1958), trobam dos cases de figura:
Se tornam préner los exemples passats (es pas la chausia que nos manca, entre la cinquantena de proposicions parlementàrias que l’i a agut despuèi 1958), trobam dos cases de figura:
— sieie de textes corts, pron generaus, de leis-quadre, qu’enóncian de principis, en laissant a la reglementacion lo trabalh d’o metre en musica, o pas: de decrets d’aplicacion de la lei Deixonne en 19451 per préner aquel exemple, n’i a aqut un sol, e que se redusia a suprimar una “interdiccion absolua” d’utilizar lo “patois” en classa qu’èra jamai estaa explicitament formulaa dins ges de texte oficiau…
— La segonda solucion es doncas de prepausar un texte de lei particularament precís, que dintra dins lo menut de totes los problèmas pausats, çò que dona de textes amb de desenas d’articles qu’an dins la vita reala ges de chança d’estre solament discutats en sesilha.
— La segonda solucion es doncas de prepausar un texte de lei particularament precís, que dintra dins lo menut de totes los problèmas pausats, çò que dona de textes amb de desenas d’articles qu’an dins la vita reala ges de chança d’estre solament discutats en sesilha.
2- Segond problèma, que l’afar Molac n’es just e just l’illustracion: la compatibilitat de çò qu’es demandat amb la legislacion actuala.
La PPL Molac, o ramento, es estaa regitaa en comission puèi en sesilha sus dos motius:
— la Lei Falloux suu finançament de las escòlas privaas, que lo tèxte Molac volia contornar,
— e l’illustrissim article 2 de la constitucion, qu’establís la preeminéncia dau francés.
Aquí se manifesta l’ordinària paranòia francesa sus la question de la lenga (tot çò qu’es donat a las lengas de França seria fatalament levat au francés…) combinat au vièlh mesprètz per los “patois”, lo tot vestit dau grand unifòrm de la defensa dels grands principis (lo refus dau comunautarisme e de l’identificacion au dintre de la societat francesa de grops particuliers que revendicarian de dreches aitant particuliers).
Aquò vòl dire que tota proposicion novèla (maugrat las promessas presidencialas, degun pantaisa pus d’un projecte de lei despausat per lo govèrn…) e mai prenguesse garda de pas focalizar suu sosten a las escòlas immersivas (coma o fai tanben au Senat la PPL de drecha Bas), se retrobaria un còp de mai empedia per lo tabó constitucionau.
Una sola solucion doncas, tornar a l’ataca sus l’article 2
Es çò qu’avia pas pogut capitar en 2008, quand la drecha avia desvirat lo debat vès l’article 1, encara mai tabó que lo 2, drant de laissar passar un article 75-1 que lo Conselh Constitucionau a lèu fach de proclamar vueide de tot contengut concret.
L’idèia aquí es de tornar a las originas, en 1992, au moment de l’adopcion de la revision de l’article 2, a dos jorns, amb aquò, de l’adopcion de la Charta per lo Conselh de l’Europa. A aqueu moment, d’unes deputats avian demandat que la formula “la langue de la République est le français” sieie completaa per un tròç de frasa precisant “dans le respect des langues régionales”.
Lo Garde des Sceaux de l’epòca, Michel Vauzelle, (que los Provençaus conoisson ben…) avia alora assegurat qu’aquel apondon èra pas indispensable, d’abòrd que tot lo monde èran consents sus la question de las lengas de França e las aimavan: es contra l’anglés que se chalia concentrar.
Veèm ben encuèi coma l’article 2 es eficaç contra las afichas en anglés, contra los títols de films en anglés, contra la poténcia de l’anglés coma lenga dels debats scientifics, e de la “chançon francesa” anglofòna…
Per contra, per las lengas regionalas, aquò marcha ben, mercés
Dins la practica, aquò vòl dire que la FELCO siam a preparar una letra als elejuts, que prepausarem a las autras associacions, occitanas o non, que militan per las lengas de França.
Aqueu tipe de mobilizacion collectiva entre lengas avia foncionat au moment de la discussion de la lei Peillon. Nos sembla que perdèm ren a assajar d’o tornar far foncionar. Esperam qu’aquela iniciativa trobarè lo resson que fai mestier.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Aquera letra qu'ei plan hèita e muisha plan la fermetat e la clartat deu combat per la reconeishença de las lengas regionalas. E, çò qu'ei fòrça plan, que desmostra clarament que digun vòu pas tocar a l'unitat de la França e a l'oficialitat per tots de la lenga francesa. Tau com ei redigida, los elegits comprengueràn, qu'at cau esperar, que las lengas de França hèn partida integranta deu patrimòni de França.
remarca sus lo "projècte de lètra argumentada" adobat per la FELCO
Bonjorn,
Me sembla que la frasa "On laissera ici de côté l’argument visant à refuser toute attribution de droits collectifs à un groupe spécifique à l’intérieur de la communauté nationale : cet argument nous paraît plus philosophique, voire théologique que réellement concret et porteur de sens politique. Par contre"
podriá èstre levada o que la faudriá tornar escriure.
Se l'òm vòu pas argumentar sus un punt, me demande se lo fau mencionar. De tot biais parlar de filosofia o de teologia es una mena d'argumentacion, e mai s'es pas tròp clar o... argumentat. E donc se siam pas tròp lèsts per argumentar contra aquel punt, crese qu'es benlèu pas la pena de lo ramentar a nòstreis elegits. O alara fau parlar dei drechs individuaus que sarián de destinguir dei drechs colectius, e aqui ne'n siam pas sortits, que mena a tornar faire lo debat constitucionau.
Autrament, òsca per aquela proposicion qu'es ben facha e que fau ensajar de concretizar.
Amistats,
Jean-Claude Rixte
#29
Cambiar l'article dos demanda just de ne completar la frasa coma s'èra envisatjat a la debuta del debat.
Es a dire i apondre quicòm coma "dans le respect des langues historiques de la république que l'Etat se doit de protéger". La formula ideala se pòt lèu trobar e lo debat menar sus l'interès filosofico-politic de la causa.
Escriure un tèxt de lei, Marçau, amb un preambul qu'aja un pauc d'alura e d'articles de lei que sian aplicables, imaginas lo trabalh qu'aquò representa ?
As dejà trabalhat per escriure (amb d'autres) un tèxt de lei
- possiblament consensual per d'associacions o d'elegits de bona fè
- juridicament recevable
- corrèctament escrich ?
Sèm qualques-uns d'o aver ja fach... per de proposicions de leis demoradas dins los tiradors (lèu 60)... Imaginas benlèu pas lo temps passat e la quantitat de pbs soslevats per cada article e mai per d'unses mots.
Vaqui la rason de nòstra tactica : n'arrestar amb
- las velleitats (demandar LA lei ideala)
- o las naïvetats (comptar sus la Charta que pòrta pas res, en defòra de permetre un debat.
Vaqui d'alhors la sola rason que faguèt que la FELCO intervenguèt a prepaus de la Charta : se largar dins lo debat public e ensajar d'o pas faire tròp conament coma los bramaires occitanistas de servici o sabon faire...
Vòle pas èsser lenga de pelha mas quitament dau costat daus socialistas, i aurà pas de majoritat per tornar tocar a l'article 2. Li anem nos perdre coma per la Charta. Los politicas francés son çò que son : francés. Li tocaràn pas davant l'an pèbre !
Tòrne dire que fau se batre per una lei : surtir çò que geina son passatge au Conselh constitucionau e butir los desputats favorables per la portar. Aqui i a una majoritat per desfendre nostras lengas dins l'ensenhament (en saubre que lo finaçament estatiu de las escòlas immersivas es pas constitucionala e que faudra reglar lo problema autrament), ajudar a la presença de las lengas de faiçon institucionala, etc, ... . Quela mandatura se 'chaba debuta 2017 e si avem lo temps per una lei l'aurem pas per la constitucion.
Aqui en Périgord anem nos batre dins aquela dralha e avem desjà programat d'accions. Perque es plan deplatussar mas en melhor d'anar dins la charriera veire lo monde que son pas dins l'Underground occitanista.
#27 OK, en eschambiant l'i veièm mai clar. Siam d'acordi per dire que la revision de l'article 2 deu puèi, se se fai, dubrir la via a una lèi. Siam d'acordi, d'autra part, per pensar que lo progrès de la lenga se fai tanben, en practica, en societat, amb de nuclis, coma dises, e de luecs ont la lenga pot fonccionar concretament, e pas solament coma element de decoracion. Mas las doas causas se passan dins doas dimensions diferentas. Las doas an lor importància e se completan (sens relais en societat, un estatut, polit que polit serviria de ren coma o mostra l'exemple irlandés. Mas sens estatut, las practicas en societat istan confidencialas e sens means de desvolopament. Chau marchar sus las doas chambas. Simplament, ço que ne parla l'article es la segonda dimension, que necessita d'accions especificas que se confondon pas amb las accions per desvolopar l'usatge de la lenga en societat.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari